Η πρόκληση είναι ένα στοιχείο που εμφανίστηκε στην ποίηση του Χριστιανόπουλου, ενώ δεν υπάρχει πουθενά στον Καβάφη. Νομίζω, ότι την προκλητικότητα αυτή χρειάζεται να τη σχολιάσουμε περισσότερο, διότι προέρχεται από έναν ποιητή , που το έργο του είναι διαποτισμένο από χριστιανισμό, ο οποίος αποτελεί σε τελική ανάλυση την ουσία που το διαφοροποιεί από τον Καβάφη, κάτι που ομολογεί κι ο ίδιος ο Χριστιανόπουλος στο ποίημα του Άνθρωποι της Λαοδίκειας με τον χαρακτηριστικό του στίχο : Αν δεν είχαμε πίστη, θα ζούσαμε δίχως ενοχή. (…) Με την πάροδο των χρόνων ο Χριστιανόπουλος προχωράει από την εξομολόγηση της ερωτικής συντριβής στην απροσχημάτιστη πρόκληση(…) Πιστεύω ότι με τα χρόνια η χριστιανική ηθική άρχισε να φαντάζει «κουτή» και ο Χριστιανόπουλος ξέφυγε από τον έλεγχο της, χωρίς όμως και να ενστερνισθεί πλήρως την καβαφική εμορφιά των ανωμάλων έλξεων. Παράλληλα, η κοινωνία έγινε πιο ανεκτική στις ερωτικές παρεκτροπές, με αποτέλεσμα να παραμεριστούν οι όποιες ποιητικές αναστολές των πρώτων χρόνων. Επίσης, η κορύφωση της προκλητικότητας, που συντελέσθηκε μετά την καθιέρωση του ποιητή ως σημαντικής πνευματικής προσωπικότητας, μας επιτρέπει να υποθέσουμε ότι ο Χριστιανόπουλος με την πρόκληση παίρνει τη ρεβάνς απ’ όλους τους κατά καιρούς επικριτές του. Τέλος πιστεύω ότι το μοτίβο της ερωτικής συντριβής είχε εξαντληθεί στην ποίηση του Χριστιανόπουλου, ο οποίος προσπάθησε να την ανανεώσει εισάγοντας το στοιχείο της πρόκλησης.
Περικλής Σφυρίδης
Από τη συλλογή κριτικών κειμένων Για τον Χριστιανόπουλο (Αιγαίον)
Περικλής Σφυρίδης
Από τη συλλογή κριτικών κειμένων Για τον Χριστιανόπουλο (Αιγαίον)
2 σχόλια:
Ας δούμε τι λέει για την ποίησή του ο ίδιος ο Ντίνος Χριστιανόπουλος με τον χαρακτηριστικό τρόπο του ο οποίος περιλαμβάνει, ως συνήθως, και τη χρήση «ενοχικών» όρων με τους οποίους φαίνεται να διαφωνεί η πλειοψηφία των ομοφυλοφίλων.
Εντύπωση προκαλεί, επίσης, η άρνησή του, να αποδεχθεί τον όρο "ομοφυλοφιλική ποίηση", αντίδραση που, εν μέρει, αιτιολογείται από το γεγονός ότι σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται υποτιμητικά για να μειώσει την αξία του έργου του. Kαι είναι, επίσης, γεγονός ότι αυτός ο ίδιος όρος – που, με τόσο σθένος, επιμονή και υπομονή, δικαίως υπερασπίζεται το blog του ReyCorazón - αμφισβητείται και από άλλους, νεότερους gay λογοτέχνες.
Αλλά αν τον αρνείται και ο Χριστιανόπουλος πόσοι έλληνες εν ζωή ποιητές απομένουν για να τον υπερασπιστούν με τη ζωή και το έργο τους;
~~~~~~~~~~~~
Tα σχετικά αποσπάσματα είναι από συνέντευξη που παραχώρησε στον Γιώργο Χρονά για την Lifo:
Γ.Χ.: Τα ποιήματά σας θα τα λέγατε ερωτικά; Έχετε και ιστορικά, θρησκευτικά;
Nτ.X.: Πρόσεξε να ιδείς. Τα ποιήματά μου είναι εντελώς ερωτικά. Η λεζάντα αυτή, την έχω βάλει εγώ, γιατί κάποιοι κακοήθεις θα λέγανε ομοφυλόφιλα. Πρώτα πρώτα δεν έχουν δίκιο αυτοί που τα λένε, για το βασικό λόγο ότι δεν είναι όλα ομοφυλόφιλα. Δεύτερον, και για έναν άλλο μυστήριο λόγο, γιατί η ομοφυλοφιλία είναι αυτή που δημιουργεί τελικά την αίσθηση του ερωτικού. Ένας μη ομοφυλόφιλος ποιητής δεν μπορεί να είναι ερωτικός. Αυτό φαίνεται υπερβολή, δεν ξέρω πώς φαίνεται. Απλά είναι μια αλήθεια. Αντίθετα εγώ ως ομοφυλόφιλος μπορώ να εκφράσω καλύτερα και μη ομοφυλόφιλους έρωτες. Αυτά φαίνονται λίγο μυστηριώδη, αλλά εδώ στη Θεσσαλονίκη έπιασαν. Το καταλαβαίνουν πλέον και κάποιοι αδιάφοροι ότι με ομοφυλόφιλα αισθήματα μπορώ και εκφράζω και νορμάλ έρωτες. Ή μάλλον, θα στο πω με άλλο τρόπο. Ένας ανορθόδοξος έρωτας μπορεί και έχει τις δυνατότητες να εκφράζει πληρέστερα έναν ορθόδοξο έρωτα. Και έχω μία σωρεία παραδειγμάτων. Ο Πεντζίκης, λόγου χάρη, είναι ένας ανορθόδοξος χριστιανός και γι' αυτό, όπως ξέρεις, από τα είκοσι μοναστήρια του Αγίου Όρους τον έδιωξαν από τα δεκαεννέα. Και τον δέχονταν μόνο σε ένα από τη Σιμωνόπετρα. Αυτός, λοιπόν, ο Πεντζίκης, ο ανορθόδοξος θρησκευτικά, εκφράζει εκατό φορές καλύτερα τον ορθόδοξο χριστιανισμό. Άλλο παράδειγμα, ο Αναγνωστάκης. Ο Αναγνωστάκης είναι κομμουνιστής. Όπως ξέρεις, κομμουνιστής της αμφισβήτησης. Ήδη, όσο ζούσε ακόμη, τον θεωρούσαμε τροτσκιστή. Το πιστεύεις, ο Αναγνωστάκης εκφράζει τον ορθόδοξο κομμουνισμό δέκα φορές καλύτερα από το Κ.Κ. ή τον Γιάννη Ρίτσο που διάβαζε το «Ριζοσπάστη» για να γράψει το ποίημα. Και το τελευταίο παράδειγμα. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς εκφράζει, βέβαια, μια εποχή του Βυζαντίου. Είναι λίγο μακριά από μας. Αυτός έγινε τελικά και αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης. Δυσκολεύτηκε όμως και ίδρωσε να γίνει, ξέρεις γιατί; Γιατί όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί δεν τον ήθελαν. Τον θεωρούσαν αιρετικό. Σου είπα, λοιπόν, μερικά παραδείγματα, ίσως και με αντίθετη φορά. Το πρώτο είναι αυτό του Γρηγορίου του Παλαμά. Το δεύτερο είναι του Πεντζίκη, το τρίτο είναι του Αναγνωστάκη. Το τέταρτο είμαι εγώ. Δηλαδή αλλεπάλληλα παραδείγματα που οι ανορθόδοξοι μπορούν και εκφράζουν πολύ καλά τους ορθόδοξους.
Γ.Χ.: Κι αν ο έρωτας είναι το θέμα των ποιημάτων σας, εσάς τον ίδιο πόσο σας απασχόλησε και σας τάραξε σαν ηρεμία στο σπίτι σας, στο βραδινό σας ύπνο; Υπήρξαν πολλοί έρωτες στη ζωή σας που τους θυμάστε τώρα; Μπήκατε στα εβδομήντα έξι στις 20 Μαρτίου;
Ντ.Χ: Άκουσε, μωρό μου, είναι κακά τα ψέματα, αλλά έχω ένα φοβερό ατού. Δεν έχω συγκεκριμένους ή ολοκληρωμένους έρωτες στη ζωή μου. Δηλαδή πιο πολύ ερωτευόμουν κρυφά κάποιους ανθρώπους, αυτοί δεν το έπαιρναν ποτέ χαμπάρι, αυτό εμένα με τσάκισε, με τυράννησε και παρήλθε. Μετά από αυτό άλλο, μετά άλλο. Έτσι, ενώ έχω ισχυριστεί ότι έχω δώδεκα τρομερούς έρωτες στη ζωή μου, και τώρα μάλιστα μπορώ να προσθέσω και ένα δέκατο τρίτο, απ' αυτούς τους δεκατρείς έρωτες μόνο ο ένας ήταν εμπράγματος. Οι άλλοι ήταν με το νου μου. Αυτό είναι μια ολόκληρη ζωή, όπως καταλαβαίνεις. Θα μπορούσα να το πω σε κάποιους ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν. Ναι, αλλά αυτό με έσωσε. Με έσωσε και τώρα ακόμη δεν μετανιώνω. Γιατί είναι πιο εύκολο το βάλε και το βγάλε. Το πιο δύσκολο είναι να μην το βάζεις και να μη στο βάζουν ποτέ. Εκεί σε θέλω.
Lifo τ. 81, 27 Σεπτεμβρίου 2007
Mία ακόμα κριτική της ποίησης του Ντίνου Χριστιανόπουλου
Aπό ΤΑ ΝΕΑ, Σάββατο, 4 Οκτωβρίου 2008
Γράφει ο Χάρης Βλαβιανός:
[…]
Κριτική ετυμηγορία:
Πολλοί κριτικοί επιμένουν λανθασμένα να υπερτονίζουν τις οφειλές του Χριστιανόπουλου στον Καβάφη, περιορίζοντας την εμβέλεια της ποίησής του στην «ομοφυλοφιλική» θεματική πολλών ποιημάτων του. Αν και ο Καβάφης έχει αδιαμφισβήτητα επιδράσει δραστικά στη διαμόρφωση του ύφους του- καθαρότητα στον λόγο, χρήση πεζολογικών στοιχείων, εξομολογητικός τόνος, κ.λπ.- (ο ίδιος μάλιστα τον μνημονεύει επανειλημμένως στα δοκίμιά του ως τον σημαντικότερο ποιητή στο εικονοστάσιό του), εντούτοις ο ερωτισμός του Χριστιανόπουλου είναι πιο άμεσος, ρεαλιστικός και σπαραχτικός, γιατί αντλεί από την ωμή, γυμνή πραγματικότητα και όχι από μια εξιδανικευμένη, εξωραϊσμένη εκδοχή της. (Ως προς αυτό ίσως συγγενεύει περισσότερο με τους ποιητές της Παλατινήςανθολογίας, αφού από τη φαρέτρα του απουσιάζει εντελώς η αποστασιοποιημένη ειρωνεία του Αλεξανδρινού και η στοχαστική του ενατένιση της φθοράς).
Όπως ο ίδιος ομολογεί: «Εγώ είμαι ποιητής της ερωτικής αγωνίας. Αυτά που παρακάμπτει ο Καβάφης, εμένα με τσούζουν: το ανικανοποίητο, η εκμετάλλευση, το τσαλαπάτημα, η κακοποίηση, η συντριβή, η τύψη, η ενοχή, η αηδία, η απελπισία. Κι όχι μόνο αυτά. Υπάρχει ακόμη η στέρηση, που μυστικά ανεφοδιάζει την ελπίδα και την επιθυμία, και προπάντων υπάρχει η λαχτάρα για ανταπόκριση, που προσπαθεί να μετατρέψει σε αγαλλίαση την καταστροφή».
Βιβλιογραφία (τα ποιητικά):
Ποιήματα [συγκεντρωτική έκδοση] («Διαγώνιος», 1998), Το κορμί και το σαράκι. Νεώτερα ποιήματα , 1990-1996 (εκδ. «Μπιλιέτο», 1997), Νεκρή πιάτσα. Νεώτερα ποιήματα, 1990-1996 (εκδ. «Μπιλιέτο», 1997), Η πιο βαθιά πληγή («Διαγώνιος», 1998)
Στίχοι:
« Ούτε να πεθάνω θέλω ούτε να γιατρευτώ’
θέλω απλώς να βολευτώ στην καταστροφή μου.
Όταν τρελαίνομαι τις νύχτες για κορμί,
να βρίσκεται ένας άνθρωπος να με χορταίνει.
Όταν βουλιάζω σ ΄ εύκολες εξάψεις,
να΄ρχεται μια εξευτέλιση και να με συνεφέρνει...
Μα πάνω στου σπασμού την αποθέωση,
που εκμηδενίζει κάθε άλλη ομορφιά,
να ΄χω τη δύναμη να πω “Κύριε,όχι άλλο” –
κόβοντας τις υπερωρίες της καταστροφής μου».
~~~~~~~~~~~~
Άλλες καταχωρήσεις για τον Ντίνο Χριστιανόπουλο:
- No 11: Στο Καραμπουρνάκι από τη Νεκρή Πιάτσα
- No 31: Η κάτω βόλτα
- No 94: Ποιήματα
- No 95: Στάθη Τσαγκαρουσιάνου: Αντίο παλιέ κόσμε !
- No 96: Γιώργου Χρονά: Μια συνομιλία με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο
- No 97: Θεσσαλονίκην ου μ' εθέσπισεν...
- No 99: Μικρά Ποιήματα
- No 410: Περικλή Σφυρίδη: Εν Θεσσαλονίκη: 13 σύγχρονοι πεζογράφοι
- No 411: T. Καλούτσα: Αλήθεια και βίωμα στα διηγήματα της «Κάτω βόλτας» του Ντίνου Χριστιανόπουλου
- No 412: Michael Vitopoulos: Η κριτική για τα πεζογραφήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου 1964-2005
Δημοσίευση σχολίου