Τετάρτη, Μαρτίου 25, 2009

No 604

Image Hosted by ImageShack.usPedro Filipe Carreira Rodrigues (Πορτογαλία)

Αντικριστοί καθρέφτες
ΠΕΣΣΟΑ – ΚΑΒΑΦΗΣ
Ο Φερνάντο Πεσσόα και ο Κ.Π. Καβάφης συνέζησαν, σε τόπους διαφορετικούς, για 45 χρόνια, χωρίς όμως ποτέ ο ένας να λάβει γνώση του έργου του άλλου. Και τούτο, γιατί το μεν έργο του Καβάφη ήταν σε ελάχιστους γνωστό, ενώ πολύ μικρό μέρος του έργου του Πεσσόα είχε δει το φως της δημοσιότητας, όσο αυτός ήταν εν ζωή.
Αν λάβουμε υπόψη ότι τα ΜΜΕ της εποχής εκείνης απείχαν παρασάγγας από τα σημερινά, καθώς και την έλλειψη κοινών γνωστών που θα μπορούσαν να μεταφέρουν ειδήσεις για το έργο του ενός στον άλλο, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο ένας αγνοούσε παντελώς τόσο την ύπαρξη, όσο και το έργο του άλλου. Κι εδώ είναι η μεγάλη απορία: Πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν τόσες ομοιότητες, συνάφειες και αλληλοσυσχετίσεις στο ποιητικό τους κυρίως έργο; Πώς εξηγείται αυτό το φαινόμενο; Από τις βιογραφικές τους παραλληλίες;… Προσωπικά δεν θα αποτολμούσα μια τέτοια εξήγηση, ως μη επιστημονικά ορθή. Αλλά τότε;…
Ας δούμε, όμως, ορισμένες από αυτές τις ομοιότητες:

> Το 1897, αν και 34 ετών, ο Καβάφης μιλάει για τα «Τείχη» που έκτισαν τριγύρω του:
.
..Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ
..μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη

.........................................................................Τείχη

Στα 1920, μόλις 28 ετών, ο Πεσσόα έκτιζε ο ίδιος τον Ναό του κι όχι οι άλλοι:
.
Έχω οικοδομήσει τον ναό μου – τείχος και πρόσοψη -…
..…Τους τοίχους του με τους φόβους μου έχτισα,
..…και ο παράξενος αυτός ναός,
..…σαν μαστίγιο την κουλουριασμένη μου ψυχή,
....κεντρίζει ολόγυρα

.
Το 1926, ο Πεσσόα θ’ ανακαλύψει ότι τελικά οι άλλοι τον έκλεισαν μέσα και θα το εξομολογηθεί στο ποίημά του «Επιστρέφοντας στη Λισαβόνα»
.
..Μου έκλεισαν όλες τις υποθετικές και αναγκαίες πόρτες
..Κουρτίνες τράβηξαν σε όλες τις υποθετικές σκηνές
..Που να δω θα μπορούσα στο δρόμο.


> Το 1901, ο Καβάφης μονολογούσε:
.
..Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα
..που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι
..να πούνε…

.............................................. Che fece... il gran rifiuto

Το 1928, ο Πεσσόα με τη μάσκα του Κάμπος εξομολογείται:
.
..Εάν μια κάποια στιγμή
..Είπα ναι αντί να πω το όχι ή όχι αντί του ναι (…)
..Θα ήμουν άλλος σήμερα και ίσως το σύμπαν όλο
..Διαφορετικό να ήταν

................................................................ ......Αναβολή

> Το 1908, ο Κ. σε ηλικία 45 ετών, ώριμος πια για την εποχή του, γράφει το ποίημα «Κρυμμένα» που τελειώνει με αυτά τα λόγια:
.
..Κατόπιν –στην τελειωτέρα κοινωνία-
..κανένας άλλος καμωμένος σαν εμένα
..βέβαια θα φανεί κι ελεύθερα θα κάμει


το 1915,ο Πεσσόα στα 27 του, έρχεται με το μακρύ, «ανήθικο»,όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος, ποιήμά του «Αντίνοος» (36η στροφή) να πει τα ίδια πράγματα:
.
..Όμως η παρουσία μας σαν την αιώνια Αυγή,
..Στης Ομορφιάς την ώρα θα επιστρέφει και θα λάμπει
..Πέρα από την Ανατολή του Έρωτα, με φως να στεφανώνει
..Νέους θεούς που θα ‘ρθουν, το στερημένο κόσμο να στολίσουν



Κ.Π. Καβάφης-Φερνάντο Πεσσόα. Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου (Μεταίχμιο)
Εισαγωγή-ανθολόγηση: Γιάννης Σουλιώτης

Πέμπτη, Μαρτίου 19, 2009

No 603

Image Hosted by ImageShack.usJosé Manuel García Jurado (Ισπανία)
.
ΚΑΤΑΚΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ

Έχω δει το φάντασμά μου διαμελισμένο
Το σώμα μου ευλογημένο
Και τον Παράδεισο
Απ’ της μητέρας μου τα στήθια ξεγδαρμένο
Όταν απαγγέλθηκε η κατηγορία
Η αγάπη εκδιώχθηκε
Και η σφραγίδα κομματιάστηκε…

Harold Crane (ΗΠΑ)
Η θηριώδης Μούσα. Επιλογή από το έργο επτά αυτόχειρων Αμερικανών ποιητών (Μικρή Άρκτος)
Απόδοση: Γιάννης Αντιόχου

Τετάρτη, Μαρτίου 18, 2009

No 602

Image Hosted by ImageShack.us
ΔΑΥΙΔ ΚΑΙ ΙΩΝΑΘΑΝ

Ω Ιωνάθαν, στην αγκαλιά σου μέσα σβήνω,
σε σκοτεινές πτυχές πέφτ’ η καρδιά μου γιορτινά’
στον κρόταφό μου σαν θησαυρό να έχεις το φεγγάρι,
φύλαγε των άστρων το χρυσάφι.
Εσύ είσ’ ο ουρανός μου, ολόδική μου αγάπη.

Ατένιζα τον ψυχρό κόσμο με παγερή καρδιά
σαν σε ρυάκι, πάντοτε από μακριά...
Μα τώρα, που χύνεται απ’ τα μάτια μου,
απ’ την αγάπη σου λιωμένος...
Ω Ιωνάθαν, δέξου το βασιλικό αυτό το δάκρυ,
που λαμπυρίζει πλούσιο και βελούδινο σαν νύφη.

Ω Ιωνάθαν, αίμα εσύ γλυκιάς συκιάς,
καρπέ μυρωδάτε στα κλαδιά μου,
χαλκά εσύ στη σάρκα των χειλιών μου.

Έλζε Λάσκερ-Σούλερ: Εβραϊκές Μπαλάντες (Γαβριηλίδης)
μετάφραση: Εύη Μαυρομμάτη

Παρασκευή, Μαρτίου 13, 2009

No 601

Image Hosted by ImageShack.us
Ο δεσμός με τον Μάρκερ είχε τελειώσει, ή είχε εγκαταλειφθεί, και η Πόλη του Μεξικού έφερνε στο μυαλό πολύ κακές αναμνήσεις αλλά και το ενδεχόμενο της φυλάκισης. Ο Μπιλ πήρε την απόφαση να φύγει για την Ταγγέρη, όπου είχε ακούσει πως η ζωή ήταν φθηνή και τα αγόρια άφθονα. Καθ’ οδόν προς τα εκεί, κανόνισε να βρεθεί και να μείνει για κάνα μήνα με τον Άλλεν Γκίνσμπεργκ στη Νέα Υόρκη
(…)
Συναισθηματική σχέση ανάμεσά τους δεν είχε υπάρξει στο διάστημα 1945-46 που έμεναν μαζί, μολονότι ως φίλος ο Άλλεν έτρεφε απίστευτο σεβασμό για τον Μπιλ και ήταν έτοιμος να κάνει οτιδήποτε του ζητούσε. «Τον έβλεπα σαν δάσκαλο μου, οπότε θά ‘κανα ό,τι μπορούσα για να τον διασκεδάσω», είχε πει. Ο Άλλεν καταλάβαινε πως, από τότε που είχε πεθάνει η Τζόαν, ο Μπιλ δεν είχε κανέναν κοντά του για να μιλήσει και κανέναν για να τον αγαπήσει. Ο Γκινσμπεργκ θυμόταν: «Ο Μπάροουζ με ερωτεύτηκε και κοιμόμασταν μαζί και διέκρινα ένα μαλακό κέντρο όπου ένιωθε απομονωμένος, ολομόναχος στον κόσμο και χρειαζόταν… ένα αίσθημα στοργής, και μιας και πράγματι τον αγαπούσα κι έτρεφα όλον εκείνον τον σεβασμό και τη στοργή απέναντί του, εκείνος ανταποκρίθηκε. Ένιωσα κάπως προνομοιούχος».
.
Μπάρρυ Μάιλς: Ουίλιαμ Μπάροουζ. El hombre invisible (Απόπειρα)

Τετάρτη, Μαρτίου 11, 2009

No 600

Image Hosted by ImageShack.usGengoroh Tagame (Ιαπωνία)

Γραμμένη από τον Τακέσι Μουραμάτσου, στενό φίλο του Μισίμα από την παιδική ηλικία, αυτή η μνημειώδης μελέτη των πεντακοσίων σελίδων, το Mishima Yukio no Sakai («Ο κόσμος του Γιούκιο Μισίμα»), έχει ως στόχο να δείξει, ως κεντρικό του θέμα, ότι ο Μισίμα ήταν ετεροφυλόφιλος.
Ο Μουραμάτσου συνόψισε για μένα τη θεωρία του σε συζητήσεις που είχαμε στα τέλη του 1980, πολύ πριν εκδοθεί το βιβλίο του. Υποστήριζε με δριμύτητα ότι ο Μισίμα δεν ήταν ομοφυλόφιλος. Όταν ο Μισίμα ήταν πολύ νέος, αγάπησε για πρώτη φορά ένα κορίτσι που τον απέρριψε. Πικράθηκε από την άρνηση (απόηχοι αυτής της δυσάρεστης εμπειρίας υπάρχουν στις Εξομολογήσεις μιας μάσκας στο χαρακτήρα της Σονόκο). Από εκεί και πέρα, σύμφωνα με τον Μουραμάτσου, ο Μισίμα επέλεξε ένα τεχνητό είδος ομοφυλοφιλίας – αυτή ήταν η «μάσκα» στις Εξομολογήσεις μιας μάσκας. Ο Μισίμα είχε περάσει το υπόλοιπο της ζωής του, προφανώς, παριστάνοντας το σοδομίτη. Θα ερμήνευα τα κίνητρα του Μουραμάτσου –τον γνωρίζω καλά- με τον παρακάτω τρόπο: Πρώτον, σεμνοτυφία. Δεύτερον, σεβασμός στην οικογένεια Μισίμα. Τρίτον, ο Μουραμάτσου ήταν ένας συντηρητικός διανοούμενος και τοποθετούσε τον εαυτό του δίπλα στον Μισίμα, ως ισότιμό του πνευματικά. Τον έθλιβε η δημοσιότητα γύρω από τη σεξουαλική ζωή του Μισίμα, διότι κρατούσε στο περιθώριο τις πολιτικές πεποιθήσεις του συγγραφέα, για τις οποίες ο Μουραμάτσου ενδιαφερόταν πολύ. Και όμως, το βιβλίο του φαίνεται πως δεν εντυπωσίασε, αναφορικά με το θέμα της ομοφυλοφιλίας, αν και είναι ένα έργο κατάρισης που χαίρει εκτίμησης.
Στις αρχές του 1994 –εκείνη την εποχή ο Μουραμάτσου πάλευε με καρκίνο στο τελικό στάδιο- συνάντησα έναν από τους λιγοστούς ξένους στενούς φίλους του Μουραμάτσου, έναν Αμερικανό μελετητή. Έθιξε το θέμα του βιβλίου του Μουραμάτσου και των απίθανων ισχυρισμών του σχετικά με τη σεξουαλικότητα του Μισίμα. Ο μελετητής εξέφραζε τη Θλίψη του γι’ αυτό το μοιραίο μειονέκτημα, όπως το έβλεπε, διότι έτεινε να ακυρώνει ολόκληρο το έργο – τόσα χρόνια συγγραφής και δεκαετίες εμπειρίας είχαν πάει στράφι. (…) Η στάση του μου φάνηκε ανάλογη με αυτή των Βρετανών οπαδών του Τ.Ε.Λόρενς (Λόρενς της Αραβίας) στα νιάτα μου. Εκείνη την εποχή υπήρχε μεγάλη διστακτικότητα στο να λάβουν υπόωη τη σεξουαλικότητά του, λες και ο Τ.Ε.Λόρενς ήταν φτιαγμένος από ξύλο.

Χένρυ Σκοτ Στόουκς: Γιούκιο Μισίμα. Η ζωή και ο θάνατος του (Καστανιώτης)

Πέμπτη, Μαρτίου 05, 2009

No 599

Image Hosted by ImageShack.usRinaldo Hopf (Γερμανία)
.
Δεν μου άρεσε να γνωρίζω τους συντρόφους του Ντόντι. Ήξερα πως ήταν λάθος, όμως ζήλευα. Οι σχέσεις του Ντόντι με τους άντρες έμοιαζαν πάντα καλύτερες από τις δικές μου και δεν ήταν απλώς επειδή οι σύντροφοί του ήταν πιο ωραίοι και πιο καλοντυμένοι. Ήταν επειδή έμοιαζαν να μοιράζονται με τον Ντόντι την αληθινή φιλία, αυτό που μέχρι τώρα έλειπε από όλες μου τις σχέσεις.
Ο Τζορτζ ήταν ωραίος τύπος. Ετοίμασε ένα φανταστικό γεύμα και μας αποκάλυψε τη μθστική συνταγή για τη νοστιμότατη σπανακόσουπα, που είχε απαίσια γεύση όταν μετά από καιρό προσπάθησα να τη φτιάξω με τα χεράκια μου. Όμως, όταν σερβιρίστηκε το πιάτο με τα τυριά και η κουβέντα κινήθηκε γύρω από τις φημολογούμενες ατασθαλίες του πρίγκηπα Κάρολου,ένιωσα πως ο Τζορτζ και ο Ντόντι όριζαν διαφορετικά ο καθένας τη λέξη αφοσίωση. (…)
Όταν δυο μήνες αργότερα ο Ντόντι μού μετέφερε με βραχνή, σπασμένη φωνή πως οι δρόμοι τους είχαν χωρίσει, του είπα απλά ένα ειλικρινές «λυπάμαι». Το γεγονός μου προξενούσε αντιφατικά συναισθήματα, από τη μια στεναχωριόμουν κι από την άλλη αισθανόμουν μια εγωιστική ανακούφιση. Δεν υπάρχει τίποτε χειρότερο από το να πρέπει να ακούς για την ερωτική σχέση του καλύτερου σου φίλου όταν εσύ δεν έχεις να πεις τίποτα για τον εαυτό σου. Εκτός αυτού η σχέση του Ντόντι με τον Τζορτζ μου ενέπνεε μια άρρωστη ζήλια.

Rita Ciresi: Κάποιος να μ’ αγαπάει (Περίπλους)

Τετάρτη, Μαρτίου 04, 2009

No 598

Image Hosted by ImageShack.usJill Gibson (ΗΠΑ)

Ο τρόπος που ένας άνδρας την κοιτά είναι που κάνει την Sandra να νιώθει γυναίκα (…) Η Sandra δεν αντέχει πάνω της το βλέμμα που μπορεί να της ρίξει ένας ομοφυλόφιλος. «Δεν μου αρέσω καθόλου όταν με κοιτούν αυτοί. Μου αντανακλούν μια εικόνα μου που μου είναι δυσάρεστη». Όποτε κι αν συνάντησε ομοφυλόφιλους, θυμάται ότι αισθάνθηκε μια «επίθεση στη θηλυκότητά της». Η στοργή με την οποία μπορούν να περιβάλουν μια γυναίκα δεν είναι παρά επιφανειακή – σχεδόν αγάπη. «Πάντα απογοητευόμαστε από έναν ομοφυλόφιλο», βεβαιώνει με πίκρα. «Νομίζουμε ότι μας ακούει μέχρι να συμβεί κάποιο αγόρι να διασχίσει τον δρόμο. Γυρίζει το κεφάλι προς τα εκεί κι εμείς δεν υπάρχουμε».
Για την Sandra, οι γυναίκες δεν έχουν καμιά δουλειά με τους ομοφυλόφιλους. Σχέση με ομοφυλόφιλο δεν μπορεί παρά να γεννά απογοήτευση. Η απουσία επιθυμίας εκ μέρους ενός ομοφυλόφιλου για μια γυναίκα υποτιμά τη θηλυκότητά της. «Και όχι επειδή κάποια γυναίκα δεν είναι αρκετά όμορφη αλλά πολύ απλά επειδή είναι γυναίκα». Απέναντι σε έναν ομοφυλόφιλο, η Sandra αισθάνεται απογυμνωμένη από αυτήν τη θηλυκότητα, την ίδια θηλυκότητα που κάνει να αντανακλάται στα μάτια των αληθινών ανδρών. Και τελικά παραδέχεται: «Στο βάθος, νιώθω αγανακτισμένη όταν ένας άνδρας είναι δυνατόν να μην με επιθυμεί. Στην πραγματικότητα, η επιθυμία ανάμεσα σε δυο άνδρες μού δίνει μια ευτελισμένη εικόνα της γυναίκας».
Οι άνδρες όμως «μεταξύ τους» δεν την έχουν ανάγκη για να ικανοποιηθούν. Έτσι η Sandra νοιώθει σαν απόβλητο μιας σχέσης στην οποία δεν έχει καμιά θέση. Η ομοφυλοφιλία δείχνει στις γυναίκες ότι οι άνδρες μπορούν να κάνουν χωρίς αυτές: αυτή η αδικία καθιστά τους ομοφυλόφιλους ανυπόφορους για τη Sandra. Οργισμένη που τολμούν να μην την επιθυμούν, η Sandra θεωρεί τους ομοφυλόφιλους, άνδρες που δραπετεύουν από τις υποχρεώσεις τους: το να δίνουν ευχαρίστηση στις γυναίκες.
.
Virginie Mouseler: Οι γυναίκες και οι ομοφυλόφιλοι. Η ψεύτικη αδιαφορία (Παπαζήσης)