Πέμπτη, Αυγούστου 27, 2009

No 634

Image Hosted by ImageShack.usTeddy of Paris

ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΟΡΓΙΟΥ

Χέρια απλώνονται σιωπηλά να μ’ αγγίξουν
στόματα ανάλαφρα ακουμπούν σαν πεταλούδες τους ώμους μου
ακροδάχτυλα ψηλαφούν τα γεννητικά μου όργανα
η μυρωδιά και το άγγιγμα των εραστών μου
σαν βουητό διαστημικών δορυφόρων
εκτοξευμένων σε αστρικά βάθη
νόβα λευκοί νάνοι ερυθρά αστέρια
γαλαξίες ρέουν στο στήθος μου
λευκοί σαν τα ραδιενεργά μαλλιά του Einstein
το κορμί μου ξυπνά ανασταίνομαι ανατέλλω
αντικρίζοντας σώματα σε αστρικά συμπλέγματα
απέναντι στους τοίχους σε περιστροφικούς ρυθμούς πλανητών
«κάθε μέλος κι ένας απομονωμένος κόσμος»
ξαναβρίσκω την ανάγλυφη υπόστασή μου
μέσα στο σκοτάδι του δωματίου
σώματα εκπέμπουν φως και ζέστη
που μπορεί να διαρκέσει ένα λεπτό ή έτη φωτός.

Harold Norse / ΗΠΑ
Η έλξη των ομωνύμων. Ανθολογία ομο-ερωτικών ποιημάτων (Οδυσσέας)

Τετάρτη, Αυγούστου 26, 2009

No 633

Image Hosted by ImageShack.usNeal Bate

DARK ROOM

Αυτό το χέρι δεν το ορίζω πάλι σαν ξένο
μέσα στο συνωστισμό, τα πόδια να παραλύουν στα τυφλά αγγίγματα,
ο όλεθρος με σαγηνεύει — στα τιποτένια φιλιά.
.
Βασίλης Δημητράκος: Poems – Ποιήματα (δίγλωσσο) [Μπιλιέτο]

Τετάρτη, Αυγούστου 12, 2009

No 632

Image Hosted by ImageShack.usSergio Miranda
.
«Φοβάμαι…»
«Αυτό το εμπεδώσαμε, γλυκιά μου», είπα. «Πες μου παρακάτω. Από τι φοβάσαι;»
Περίμενα να συνεχίσει, αλλά εκείνη εξακολουθούσε να σιωπά. Αυτή τη φορά άρχισα να μετρώ τα αποθέματα λευκού κρασιού: πέντε κιβώτια! Ελαττώθηκαν! Αυξήθηκαν οι καταναλωτές του λευκού οίνου και το στοκ εξανεμίστηκε.
«Έχω στα χέρια μου κάποια ντοκουμέντα».
Εξακολουθούσε να κοιτάζει το πάτωμα και μιλούσε αργά, διαλέγοντας τις λέξεις μία μία.
«Έχει να κάνει με ένα σημαντικό άτομο. Πολύ σημαντικό. Αν ακουστεί το όνομά του, θα χαλάσει ο κόσμος, θα ξεσπάσει μεγάλο σκάνδαλο».
Άρχισε να μου φαίνεται ενδιαφέρουσα η κουβέντα.
«Χρόνια πριν, ήμουν μαζί με κάποιο, ο οποίος τώρα έγινε σπουδαίος και τρανός. Μη φανταστείς για μία και δύο φορές. Σχεδόν συζούσαμε. Κράτησε πολύ η σχέση αυτή κι έχω φωτογραφίες μαζί του σε διάφορα μέρη, όπως και σημειώματα. Όχι απλά σημειώματα… Το ένα από αυτά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και γράμμα. Χειρόγραφο, ενυπόγραφο, στο οποίο δηλώνονται τα πράγματα με το όνομά τους…»
ξαναέπεσε μια μακρόσυρτη σιωπή. Η περιέργειά μου μεγάλωσε, αλλά δεν μπορούσα να στέκομαι άπραγος. Πέρασα στα κόκκινα κρασιά. Ως επί το πλείστον δε φεύγουν πολύ: δύο κιβώτια μόνο. Με εξέπληξαν όμως οι μπύρες: δεκαέξι κιβώτια και τέσσερα βαρέλια!
«Κάποιοι ξέρουν πως αυτά βρίσκονται στα χέρια μου»
Η αλήθεια είναι πως οι περισσότερες από τις κοπέλες είναι φλύαρες. Μπορούν να πουν τα πάντα για τον οποιονδήποτε και στον οποιονδήποτε, πόσο μάλλον αν πρόκειται για κάποιον διάσημο. Τα ξερνάνε όλα για να παινευτούν- πώς ήταν, πώς το έκαναν… Τέτοια.
Στην πραγματικότητα, λέει, εκείνος ήταν ετεροφυλόφιλος, αλλά θαμπώθηκε από την ομορφιά και την εξυπνάδα της, την ερωτεύτηκε και τα φτιάξανε. Τέτοιου είδους ιστορίες είναι πολύ συνηθισμένες στον κύκλο μας, δεν έχουν όμως πάντοτε σχέση με την πραγματικότητα. Η Μπουσέ βέβαια δεν είναι απ’ αυτές, αλλά τώρα που το καλοσκέφτομαι, δεν ξέρω και πολλά πράγματα γι’ αυτήν. Το πραγματικό της όνομα ήταν Φερτζί και καταγόταν από την Πόλη.

Μεχμέτ Μουράτ Σομέρ: Το φονικό φιλί (Πατάκης)

Πέμπτη, Αυγούστου 06, 2009

No 631

Image Hosted by ImageShack.usΓιάννης Τσαρούχης
.
(…) Παρατηρούμε ότι καταφεύγει συστηματικά στο παράδειγμα της ζωγραφικής και της γλυπτικής προκειμένου να αποδώσει το έκπαγλο κάλλος της ανδρικής μορφής. Ο «ιδανικός» άνδρας του Εικονοστασίου παραπέμπει άμεσα ή έμμεσα στις μορφές της μυθολογίας του τσαρουχικού έργου (ναύτης, αλληγορικές φιγούρες νέων) (…) Ο Ρίτσος δημιουργεί στον αναγνώστη την ψευδαίσθηση ότι θεάται έναν ζωγραφικό πίνακα. Η επιλεκτική και λεπτομερειακή παρουσίαση ορισμένων ενδυματολογικών στοιχείων (άσπρο εφαρμοστό παντελόνι καμπάνα, κοντό σορτσάκι, ναύτη, αρβύλες με χοντρές χακί κάλτσες), που οπωσδήποτε διασπά την περιγραφή απομακρύνοντάς την από το ρεαλιστικό πρότυπο, παραπέμπει έντονα στα έργα του Τσαρούχη. Ο Βαγγέλης είναι ένας λαϊκός τύπος με αρρενωπή εμφάνιση και έντονα ερωτική υπόσταση.

[…] (γιατί ο Βαγγέλης έκανε τη θητεία του στο ναυτικό κι από κει τον στείλαν στη Μακρόνησο κι ύστερα στον Αϊ- Στρατή με τ’ άσπρο παντελόνι του, εφαρμοστό στους γοφούς, καμπάνα τα μπατζάκια – είχε κι ένα άλλο, άσπρο κι αυτό, σορτσάκι, πολύ κοντό – μια φορά που καθόταν αντίκρυ στο σκαμνί και μασουλούσε ένα ροδάκινο με τα φλούδια, είχε κρεμαστεί το ‘να αχαμνό του έξω στ’ αριστερό μπούτι […] μα τότε φορούσε αρβύλες και χοντρές χακί κάλτσες γυρισμένες σε δυο χοντρά βραχιόλια πάνου απ’ τις αρβύλες[…]) […]
(Με το σκούντημα του αγκώνα, σ.42)

Οι άνδρες του Eικονοστασίου είναι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, ωστόσο έχουν μια ηρωική και επιβλητική σωματική παρουσία. Με το κάλλος και την αίγλη του σώματός τους εξυψώνονται πάνω από τα ανθρώπινα μέτρα. Για να αποδώσει την ομορφιά τους ο αφηγητής καταφεύγει συστηματικά στην τέχνη – κυρίως στη ζωγραφική του Τσαρούχη αλλά, σε άλλες περιπτώσεις, και στην αρχαία ελληνική τέχνη και ειδικότερα στην κλασική γλυπτική:

[…] και μου φάνηκε σα να τον έβλεπα ψηλά σ’ ένα αέτωμα, νεαρόν ιππέα, μαρμάρινον η μαρμαρωμένον, αποξενωμένον μες στην αθανασία του.
(Ίσως να ‘ναι κι έτσι, σ. 13)

[…] κείνα τα πυκνά κατάμαυρα δαχτυλιδωτά μαλλιά του, που όταν έκανε τις εκπληχτικές βουτιές του απ’ τον ψηλό βράχο του Αϊ –Στρατή κι ύστερα τινάζονταν σα δέλφινας μισό μέτρο πάνω απ’ το νερό σκορπώντας σμήνος χρυσές σταγόνες απ’ τις μπούκλες του, σωστό σπιθοβόλο φωτοστέφανο, κι έλεγες μην είναι ο Ποσειδώνας ή ο Απόλλωνας ή ο Αχιλλέας […]
(Ίσως να 'ναι κι έτσι, σ. 37)

Στο Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων (αλλά και σε ολόκληρο το έργο του) ο Γιάννης Ρίτσος εξυψώνει τους λαϊκούς, απλούς ανθρώπους και ταυτόχρονα μυθοποιεί τον μικροαστικό λαϊκό χώρο (καφενεία, ταβερνεία, λαϊκά κέντρα, μπουζουξίδικα), ακριβώς όπως και ο Τσαρούχης – ασφαλώς και δεν πρέπει να θεωρήσουμε τυχαίο ότι είναι τόσο συχνές οι εικαστικές αφορμήσεις του Εικονοστασίου από τη ζωγραφική του Τσαρούχη. Οι χτίστες, οι εργάτες, οι άνθρωποι της βιοπάλης αποδίδονται στο τσαρουχικό έργο, πολύ συχνά, με φωτοστέφανα και ζωγραφισμένα πλαίσια εικονισμάτων. Τα φτερά τούς μετατρέπουν σε έρωτες, άγγελους ή σε αλληγορικές μορφές από την αρχαία ελληνική μυθολογία. Στο Εικονοστάσιο του Ρίτσου οι απλοί άνθρωποι με τα σμιλεμένα από τον μόχθο πρόσωπα γίνονται «ανώνυμοι άγιοι» ή «Άγγελοι του Μεταξουργείου», ενώ οι λαϊκοί μάγκες, όπως ο Βαγγέλης, εμφανίζονται φωτοστεφανωμένοι.
Κοινό στοιχείο της αισθητικής του Ρίτσου και του Τσαρούχη (και, βεβαιότατα, της κλασικής τέχνης) είναι ο ανθρωποκεντρικός της χαρακτήρας. Και οι δύο εξυμνούν το κάλλος του ανθρωπίνου σώματος που διατηρεί στο ακέραιο τη ρώμη και το σφρίγος του. Παρατηρούμε ότι στο Εικονοστάσιο ο Ρίτσος συσχετίζει το διακείμενο της τσαρουχικής ζωγραφικής με την απόδοση της ανθρώπινης μορφής. Τα πρόσωπα της ατομικής τους μυθολογίας μετέχουν ταυτόχρονα του υποκειμενικού και του αντικειμενικού, του ρεαλιστικού και του ιδεατού στοιχείου. Οι μορφές στο έργο του Τσαρούχη χαρακτηρίζονται από σφύζοντα ερωτισμό και πνευματική ένταση που επιτυγχάνεται με την έμφαση στον μαγνητισμό του βλέμματος (στοιχείο που παραπέμπει στα πορτραίτα Φαγιούμ). Με τη σοβαρότητά τους και τη μνημειακή παρουσία τους μέσα στον χώρο εμφανίζονται ως ιδανικές ερωτικές παρουσίες. Αλλά αντίστοιχα και ο Ρίτσος καταφεύγει στον Τσαρούχη, από τη στιγμή που η γραφή του στο Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων αποσκοπεί στην εξύμνηση του ανθρωπίνου κάλλους και του έρωτα και, περαιτέρω, στην απόδοση της αρχετυπικής ουσίας του ανθρώπου.

Τζίνα Καλογήρου: Αφηγηματικός λόγος και ύφανση της αφήγησης στο Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων
στο Ο ποιητής και ο Πολίτης Γιάννης Ρίτσος (Μουσείο Μπενάκη -Κέδρος)

Τετάρτη, Αυγούστου 05, 2009

No 630

Image Hosted by ImageShack.usΓιάννης Τσαρούχης

κι ο Βαγγέλης έπεσε απ’ το ποδήλατο κ’ έσπασε το πόδι του
κι όταν του τόβαλαν στο γύψο περπατούσε με μια σοβαρή θλίψη που τον έκανε
...πιο όμορφο ακόμη
τόσο που τα παιδιά το Σαββατόβραδο στο σεργιάνι της προκυμαίας
...προσπαθούσαν να κουτσαίνουν ευδιάκριτα
και ξυρίζονταν κάθε μέρα για να μεγαλώσουν πιο γρήγορα τα γένεια τους και να
...κουτσαίνουν λίγο πιο πολύ χωρίς να το δείχνουν

εκείνο τον καιρό ακριβώς αγαπήσαμε τ’ αγάλματα με τα κομμένα πόδια ή χέρια
...ή το κεφάλι ή τις φτερούγες
και συλλογιόμασταν πώς καβαλλάνε τ’ αγάλματα ποδήλατο
κι αν ζεσταίνεται η σέλλα απ’ τα σκέλια τους
κι αν κυματίζουν απ’ το τρέξιμο τα πέτρινα μαλλιά τους
κι αν ξέρουν τι σημαίνει να φοράς τρύπια παπούτσια
κι αν ξέρουν τι σημαίνει ένα κίτρινο πουκάμισο με φιλντισένια κουμπάκια

και πώς θάταν να κάναμε έρωτα μαζί τους κάτου απ’ τις μυγδαλιές στο νησάκι
...Κρανάη
στην ίδια θέση που μπαρκάρησε ο Πάρις με τη δική μας Ελένη
χωρίς να τους πάρουν χαμπάρι οι δύο μυστηριώδεις φαροφύλακες ο Μελέτης κι
...ο Παύλος
γιατί τ’ αγάλματα είναι εκ φύσεως πολύ μουγγά κ’ εχέμυθα και δεν υπάρχει
...φόβος να σε μαρτυρήσουν στο Γυμνασιάρχη
και το απόγευμα έχουν μια βαθιά συντροφική έκφραση που σε κάνει να
...πιστεύεις στη δυνατότητα της ειρηνικής επανάστασης και της αθανασίας

Γιάννης Ρίτσος: Το τερατώδες αριστούργημα (Κέδρος)