Παρασκευή, Ιανουαρίου 29, 2010

No 667


Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, υποστηρίζουν ορισμένοι, να συναντήσεις στα έργα του Θερβάντες καταστάσεις αμφιβόλου ερωτικού προσανατολισμού: άντρες ντυμένοι γυναίκες, μεταμορφώσεις που εξαπατούν, νεαρά αγόρια εκπάγλου καλλονής που στο τέλος αποδεικνύονται κορίτσια ή το αντίθετο –από την άλλη, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι η λογοτεχνία εκείνης της εποχής βρίθει από τέτοιες διφορούμενες και απατηλές καταστάσεις… Μάλιστα, ο ίδιος ο Θερβάντες τολμά ακόμα περισσότερο περιγράφοντας δίχως περιστροφές στα Κολαστήρια του Αλγερίου και στις Περιπέτειες στο Αλγέρι περιπτώσεις εφήβων που αποπλανώνται από κάποιον Άραβα. Σε μια περίπτωση, ο νεαρός κατορθώνει να αντισταθεί ηρωικά, αλλά σε κάποια άλλη , υποκύπτει στα γλυκόλογα και τα δώρα που εξαγοράζουν τη συνείδησή του.
(…) όσοι υποστηρίζουν τη θεωρία της ομοφυλοφιλίας του Θερβάντες επικαλούνται επίσης τον παράξενο γάμο που επρόκειτο να συνάψει, τις πολύ σκοτεινές σχέσεις που διατήρησε με τη γυναίκα του –σχέσεις που διακόπηκαν πολλές φορές- και τις συνεχείς φυγές και απουσίες του από το σπίτι, στα χνάρια του παππού του.

Αντρές Τραπιέγιο: Θερβάντες. Ο συγγραφέας πίσω από τον ήρωα (Μεταίχμιο)

Δευτέρα, Ιανουαρίου 25, 2010

No 666


Τον καιρό δε που πέρασα ανάμεσα τους, πήρε το μάτι μου κάτι βρωμιές: είδα λοιπόν που λέτε, έναν άντρα παντρεμένον μ’ άλλον, κι ήτανε γυναικωτοί οι άντρες αυτοί, κι ανίκανοι και κυκλοφορούν ντυμένοι γυναίκες και κάνουνε ό,τι κάνουν κι οι γυναίκες, και ρίχνουνε και με το τόξο και κουβαλάνε μεγάλα φορτία. Και πήρε το μάτι μου ανάμεσα τους πολλούς από δαύτους, ήταν δε, όπως σας έχω πει, γυναικωτοί, κι είναι πιο γεροδεμένοι από τους άλλους άντρες και πιο ψηλοί και σηκώνουνε και μεγάλα φορτία...

Αλβάρ Νούνιεθ Καβέθα ντε Βάκα: Ναυάγια. Ένας Τυχοδιώκτης στον Νέο Κόσμο (Στοχαστής)

Πέμπτη, Ιανουαρίου 21, 2010

Νο 665

Γιάννης Τσαρούχης

Το χαμένο σπίτι

Βγήκε για ένα μικρό περίπατο
και δεν εγύρισε ποτέ.
Σκέφτηκε να κάνει ένα μικρό περίπατο
αλλά καθώς δεν άφησε φως αναμμένο στο δωμάτιο,
έχασε το σπίτι
και δεν εγύρισε ποτέ.

Κάρολος Κουν: Είκοσι δυο ποιήματα. Καλοκαίρι 1938 (Ίκαρος)

*Η απόδοση από τα αγγλικά στα ελληνικά έγινε από τον Κ. Κουν σε συνεργασία με τον Κωστή Σκαλιώρα

Τετάρτη, Ιανουαρίου 20, 2010

No 664

Γιάννης Τσαρούχης

Όλες οι εγκαταλειφθείσες ευθύμως επιθυμίες μου εις την μεγάλην πεδιάδα, όπως τα μικρά βρέφη που εγκαταλείφθησαν στην ίδια πεδιάδα της ερημίας κλαίοντα, ώσπου να πεθάνουν, εβγήκαν σήμερα από μέσα απ’ το ξερό χώμα, υπό μορφήν τεραστίων φυτών θυμωμένων με θέληση ανθρώπινη. Οι χοντροί μίσχοι των δεν έρπουν, αλλά με θέλησιν ορθώνονται, χτυπούν το στήθος μου και τα μάγουλά μου, κι ένα απ’ αυτά τα άνθη δάγκωσε απόψε την καρδιά μου, αφού την ανακάλυψε εύκολα. (1935)

Γιάννης Τσαρούχης: Ποιήματα 1934-1937 (Άγρα)

Τετάρτη, Ιανουαρίου 13, 2010

No 663

Γιάννης Τσαρούχης

Το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας στη μελέτη των έργων του Τσαρούχη δεν μπορεί λοιπόν να μας ενδιαφέρει μόνο στενά, ως θέμα, δεν ήταν δηλαδή απλώς μια ακόμα, μεταξύ άλλων, ιδιαίτερη θεματική ενότητα των έργων του, όπως για παράδειγμα τα νεοκλασικά σπίτια, αλλά πρέπει να εκτιμηθεί στον ευρύτερο δομικό ρόλο που διαδραμάτισε σε όλη του την ανέλιξη’ μας ενδιαφέρει, επειδή έχει καθοριστικό, λειτουργικό ρόλο τόσο στην εσωτερική ψυχοδιανοητική και ιδεολογική του συγκρότηση, στον τρόπο που σκεπτόταν και έβλεπε, όσο και στο σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων, στον βαθμό που καθόριζε φιλίες, συνεργασίες, συμπάθειες και αντιπάθειες, στον βαθμό που προκαθόριζε επιλογές και δυνατότητες. Με ενδιαφέρει επίσης, γιατί με τη μοναχική του στάση, με τη συνέπειά του στις ιδέες του και τις επιθυμίες του, έδειξε ένα υψηλό παράδειγμα θάρρους, μια τόλμη που το τίμημά της δεν ήταν διόλου μικρό.
Είναι προφανές ότι την ομοφυλοφιλία ο Τσαρούχης δεν τη βίωσε μόνο εσωτερικά, βουβά, ως προσωπική ιδιαιτερότητα, ως απαγορευμένη σαρκική έλξη, ως ηθικό διχασμό, αλλά τη βίωσε και κοινωνικά, όταν θέλησε να την εκφράσει, στον βαθμό που του επιτρεπόταν ελεύθερα, τόσο στη συμπεριφορά του, όσο κυρίως στην τέχνη του. Ήταν λοιπόν για αυτόν ένας διαρκής αγώνας, ένας αγώνας τιμής, που τον έδωσε μέχρι τέλους, ολομόναχός’ και κάτι περισσότερο: Νομίζω ότι, στο πλαίσιο της ιδιαίτερης, πλατωνικής έμπνευσης θρησκευτικότητας του, τη διαχειρίστηκε εσωτερικά, διανοητικά, όσο και σωματικά-βιωματικά, ως όχημα-τρόπο, ως δυνατότητα εκστατικής και θεϊκής ανύψωσης, που τον οδηγούσε –αν δεχθούμε ότι η μύησή του σε όσα αναφέρει η Διοτίμα στο Συμπόσιο ήταν βιωμένη –σε μια μυστική και εκστατική αισθητική. Η ομοφυλοφιλία, ως στοιχείο της προσωπικότητάς του και συνάμα ως εσωτερικό κίνητρο της διαμόρφωσής της, τον οδήγησε στην πλέον απομακρυσμένη μεθόριο της φιλοσοφίας, της ηθικής και της αισθητικής: εκεί που οι εντασιακές τους σχέσεις γίνονται αλήθειες μέσα από τη βίωσή τους στην πράξη.
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να μελετήσουμε το γεγονός της παρατεταμένης έμφοβης σιωπής γύρω από το ομοερωτισμό, ο οποίος δειχνόταν με τα έργα του κατ’ επανάληψη δημοσίως σχεδόν απροκάλυπτα. Στη δημόσια σφαίρα η διαρκής απειλή των ποικίλων κατασταλτικών και λογοκριτικών μηχανισμών ενσωματώνεται στις συνειδήσεις υπό τη μορφή της αυτολογοκρισίας.
Η σιωπή του ίδιου του ζωγράφου για αυτό που ζωγράφιζε μας θέτει ήδη μπροστά σε ένα ζήτημα άνισης, ασύμμετρης εφαρμογής των απαγορεύσεων, των ορίων της δημόσιας ηθικής και των ανοχών της. Ο ελεύθερος, μέχρις ενός σημείου, να εκφραστεί ζωγραφικά Τσαρούχης, να απεικονίσει και να εκθέσει ομοερωτικά θέματα, πειθαρχούσε στους κώδικες της αποσιώπησης αυτών των θεμάτων στο πεδίο του λόγου. Ως εκ τούτου είχε συναίσθηση των κινδύνων, «μετρούσε τα λόγια του» πολύ πιο προσεκτικά, είτε μιλούσε για τη δική του δουλειά είτε για έργα άλλων’ έζησε λοιπόν μέσα στην αποσιώπηση των βιωμάτων, των σκέψεων και των συναισθημάτων του, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980.

Ευγένιος Ματθιόπουλος: Προσεγγίζοντας με σεμνή αναίδεια τη ζωή και το έργο του Γιάννη Τσαρούχη στο Γιάννης Τσαρούχης 1910-1936 (Μουσείο Μπενάκη)
.

Πέμπτη, Ιανουαρίου 07, 2010

No 662

Cornelius McCarthy (Ην. Βασίλειο)

Κάποια στιγμή, όμως, ο δον Κρισπίν στράφηκε και με ρώτησε πόσο θα του έπαιρνα για να κοιμηθώ μαζί του. Είδα ότι δεν σου περισσεύουν χρήματα και μόνο γι’ αυτό παίρνω το θάρρος να σου κάνω αυτή την πρόταση. Πάγωσα.
«Κάνετε λάθος, δον Κρίσπιν», είπα.
«Άνθρωπέ μου, μην το παίρνεις στραβά, ξέρω ότι είμαι γέρος και γι’ αυτό σου προτείνω μια συναλλαγή, μια ανταμοιβή ας πούμε».
«Είστε ομοφυλόφιλος, δον Κρισπίν;»
Με το που διατύπωσα την ερώτηση, ήξερα ότι ήταν βλακώδης και κοκκίνησα. Δεν περίμενα την απάντησή του. Νομίζετε ότι εγώ είμαι ομοφυλόφιλος; Δεν είσαι; Είπε ο δον Κρισπίν.
«Αχ, αχ, αχ, τι γκάφα, Θεέ μου, συγχώρεσέ με, άνθρωπέ μου», είπε ο δον Κρισπίν κι έβαλε τα γέλια.
Η διάθεση που ένιωσα στην αρχή να φύγω τρέχοντας από τη Μάχη του Έβρου χάθηκε. Ο δον Κρισπίν μού ζήτησε να τον αφήσω να καθίσει στην καρέκλα γιατί τα γέλια μπορούσαν να του προκαλέσουν καρδιακό επεισόδιο. Όταν ηρέμησε, μου είπε, ανάμεσα σε διαρκώς καινούργιες συγγνώμες, να δείξω κατανόηση, ότι αυτός ήταν ένας άτολμος ομοφυλόφιλος (για να μη μιλήσω πια για την ηλικία μου, Χουανίτο!) και ότι είχε χάσει όλη του την ικανότητα στη δύσκολη αν όχι αινιγματική τέχνη των εφήμερων ερωτικών σχέσεων. Πρέπει να σκέφτεσαι, και με το δίκιο σου, ότι είμαι ένας γάιδαρος, είπε. Κατόπιν μου εξομολογήθηκε πως είχε τουλάχιστον πέντε χρόνια να κοιμηθεί με κάποιον. Πριν φύγω επέμεινε, για την ενόχληση, να μου χαρίσει τα άπαντα του Σοφοκλή και του Αισχύλου στην έκδοση ρου Πορούα. Του είπα ότι δεν υπήρξε καμία ενόχληση, αλλά μου φάνηκε αναίδεια να μη δεχτώ το δώρο του. Η ζωή είναι σκατά.

Ρομπέρτο Μπολάνο: Οι άγριοι ντετέκτιβ (Καστανιώτης)

Τετάρτη, Ιανουαρίου 06, 2010

No 661

Image Hosted by ImageShack.usWilliam E. Rochfort (Ην. Βασίλειο)

Μείναμε σιωπηλοί για λίγο, και μετά ο σερβιτόρος έφερε τα πιάτα. Ο πατέρας μου έριξς μια ματιά στα ζυμαρικά μου, αλλά δεν τα σχολίασε. Άρχισε να κόβει το σχεδόν ωμό κρέας και χαμογέλασε κοιτάζοντας το αίμα που ξεχείλιζε. «Τελικά» είπα καταπίνοντας την μπουκιά του «δεν θα μου πεις;»
«Να σου πω τι;»
«Αν είσαι γκέι ή όχι».
«Όχι» απάντησα. «Θα ‘πρεπε; Εσύ το είχες πει στους γονείς σου;»
«Μα δεν ήμουν γκέι» είπε ο πατέρας μου. «Ήμουν στρέιτ».
«Οπότε τι; Αν είσαι γκέι έχεις την ηθική υποχρέωση να πληροφορήσεις τους γονείς σου, ενώ αν είσαι στρέιτ δεν την έχεις;»
«Τζέιμς, προσπαθώ απλώς να σε βοηθήσω. Να είμαι καλός πατέρας. Μη μου φέρεσαι εχθρικά, σε παρακαλώ. Απλώς σκέφθηκα ότι μπορεί να είσαι γκέι, και σ’ αυτή την περίπτωση θα ‘θελα να ξέρεις ότι δεν υπάρχει πρόβλημα και ότι θα σε βοηθήσω με όποιον τρόπο μπορώ».
«Και γιατί σκέφτηκες ότι μπορεί να είμαι γκέι;»
«Δεν ξέρω. Απλώς φαίνεται –ε, ας πούμε ότι δεν δείχνεις ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα κορίτσια. Είσαι δεκαοχτώ χρονών, κι απ’ όσο τουλάχιστον ξέρω δεν έχεις βγει ποτέ ραντεβού».
Έμεινα σιωπηλός.
«Κάνω λάθος; Ή είναι αλήθεια;»

Peter Cameron: Μια μέρα ο πόνος θα σου βγει σε καλό (Κέλευθος)