ΜΠΛΑΝΣ : Αγαπούσα κι εγώ κάποιον. Και τον έχασα.
ΜΙΤΣ : Πέθανε; (Η Μπλανς πάει στο παράθυρο και στέκει. Βάζει κι άλλο ποτό). Άντρας;
ΜΠΛΑΝΣ : Ένα παιδί – ένα νέο αγόρι, τότε που ήμουνα κι εγώ κοριτσάκι. Τότε που ήμουνα κι εγώ δεκάξη χρονώ και αποκαλύφθηκε στα μάτια μου ο έρωτας…με όλη του τη δόξα – και τόσο πολύ, τόσο πολύ ξαφνικά… όπως όταν, με μιας, χωρίς προειδοποίηση, ένα πελώριο φως πέφτει σ' ένα πράγμα που μέχρι τότε κειτόταν στη σκιά….Μου άλλαξε η όψη του κόσμου…Μόνο…δεν είχα τύχη – με γελάσανε…
Το νέο αγόρι κάτι είχε. Το τύλιγε μια σκιά : μια νευρικότητα, κάτι – μαλακό πολύ – που δεν ταίριαζε σε άντρα… δηλαδή το παρουσιαστικό του ήταν καθαρά αντρικό…Κι όμως…αυτή η σκιά…αυτό το άλλο πράγμα που τον τριγύριζε…δεν τον άφηνε – το μυριζόσουνα γύρω του…
Διάλεξε εμένα να τον βοηθήσω. Κι εγώ δεν το κατάλαβα αυτό. Δεν το κατάλαβα. Ούτε όταν παντρευτήκαμε, ούτε μετά, που χωρίζαμε και ξαναγυρίζαμε ο ένας στον άλλον – και το μόνο που καταλάβαινα ήταν πως δεν στάθηκα εκείνο που γύρευε. Ήταν χαμένος μέσα σε ομίχλη, και 'γω δεν ήμουνα ικανή να του δώσω τη βοήθεια που ντρεπόταν να μου ζητήσει με λόγια…ντρεπόταν να μου τη ζητήσει με λόγια… Δεν μου τόλεγε… και 'γω δεν καταλάβαινα. Τον είχε αρπάξει μια δίνη και βούλιαζε…βούλιαζε – και αρπαζόταν από μένα – αλλά εγώ δεν μπορούσα να τον γλυτώσω, γλιστρούσα κι εγώ μέσα στη δίνη, κοντά του! Και δεν τόξερα! Δεν ήξερα τίποτα παρά πως τον αγαπούσα όσο δεν μπορεί ν’ αντέξει άνθρωπος… αλλά ήμουνα ανήμπορη να τον βοηθήσω – ούτε εκείνον, ούτε εμένα.
Και τότε κατάλαβα : με τον πιο σκληρό, τον πιο άδικο τρόπο : Κατάλαβα, όταν μια μέρα μπήκα ξαφνικά σ’ ένα δωμάτιο που νόμιζα πως ήταν άδειο – αλλά δεν ήταν άδειο…ήταν δυο άντρες μέσα…ο άντρας μου, κι ένας άλλος, μεγαλύτερος, φίλος του από χρόνια…
Ύστερα, κάναμε σαν να μην είχαμε δει κανείς μας τίποτα. Μάλιστα. Και μετά, πήραμε το αυτοκίνητο και πήγαμε στο Καζίνο, στη λίμνη, βαρειά μεθυσμένοι και οι τρεις μας – είχαμε πάει και οι τρεις μας – βαρειά μεθυσμένοι και γελώντας σ’ όλο το δρόμο…
Χορεύαμε πόλκα – τη Βαρσουβιάνα! Ξαφνικά, στη μέση του χορού το αγόρι που είχα παντρευτεί ξέφυγε από κοντά μου κι έτρεξε έξω. Δυο στιγμές μετά – η μπιστολιά!
Έτρεξα έξω – κι όλοι έτρεξαν έξω… έτρεξαν όλοι κι έκαναν κύκλο ολόγυρα στο φοβερό πράγμα που κειτόταν στην όχθη. Εγώ δεν μπορούσα να πλησιάσω πιο πολύ – πολύς ο κόσμος…Ύστερα, κάποιος με τράβηξε από το χέρι. «Μην πάτε κοντά! Γυρίστε πίσω! Δεν κάνει να δείτε!» Να δω; Να δω τι; Και τότε άκουσα κουβέντες γύρω μου : Άλλαν! Άλλαν !! Ο Άλλαν Γκρέη! Κόλλησε το περίστροφο στο στόμα και τράβηξε – το κρανίο του είχε ξεκολλήσει…κομμάτια στο χώμα…
Επειδή… εκεί που χορεύαμε – δεν μπορούσα να κρατηθώ – είπα ξαφνικά: «Το είδα! Ξέρω! Με αηδιάζεις – μου φέρνεις εμετό»…
Κι από τότε, το πελώριο φως που άναψε και μου φώτισε τον κόσμο…έσβυσε – και ποτέ πια, ούτε για μια στιγμή – δεν άναψε για μένα φως δυνατό – πιο δυνατό από τούτη τη λάμπα της κουζίνας…
Τεννεσή Ουίλλιαμς : Λεωφορείο ο Πόθος κι έξι μονόπρακτα (Γκοβόστης)
Μετάφραση : Π. Μάτεσις
ΜΙΤΣ : Πέθανε; (Η Μπλανς πάει στο παράθυρο και στέκει. Βάζει κι άλλο ποτό). Άντρας;
ΜΠΛΑΝΣ : Ένα παιδί – ένα νέο αγόρι, τότε που ήμουνα κι εγώ κοριτσάκι. Τότε που ήμουνα κι εγώ δεκάξη χρονώ και αποκαλύφθηκε στα μάτια μου ο έρωτας…με όλη του τη δόξα – και τόσο πολύ, τόσο πολύ ξαφνικά… όπως όταν, με μιας, χωρίς προειδοποίηση, ένα πελώριο φως πέφτει σ' ένα πράγμα που μέχρι τότε κειτόταν στη σκιά….Μου άλλαξε η όψη του κόσμου…Μόνο…δεν είχα τύχη – με γελάσανε…
Το νέο αγόρι κάτι είχε. Το τύλιγε μια σκιά : μια νευρικότητα, κάτι – μαλακό πολύ – που δεν ταίριαζε σε άντρα… δηλαδή το παρουσιαστικό του ήταν καθαρά αντρικό…Κι όμως…αυτή η σκιά…αυτό το άλλο πράγμα που τον τριγύριζε…δεν τον άφηνε – το μυριζόσουνα γύρω του…
Διάλεξε εμένα να τον βοηθήσω. Κι εγώ δεν το κατάλαβα αυτό. Δεν το κατάλαβα. Ούτε όταν παντρευτήκαμε, ούτε μετά, που χωρίζαμε και ξαναγυρίζαμε ο ένας στον άλλον – και το μόνο που καταλάβαινα ήταν πως δεν στάθηκα εκείνο που γύρευε. Ήταν χαμένος μέσα σε ομίχλη, και 'γω δεν ήμουνα ικανή να του δώσω τη βοήθεια που ντρεπόταν να μου ζητήσει με λόγια…ντρεπόταν να μου τη ζητήσει με λόγια… Δεν μου τόλεγε… και 'γω δεν καταλάβαινα. Τον είχε αρπάξει μια δίνη και βούλιαζε…βούλιαζε – και αρπαζόταν από μένα – αλλά εγώ δεν μπορούσα να τον γλυτώσω, γλιστρούσα κι εγώ μέσα στη δίνη, κοντά του! Και δεν τόξερα! Δεν ήξερα τίποτα παρά πως τον αγαπούσα όσο δεν μπορεί ν’ αντέξει άνθρωπος… αλλά ήμουνα ανήμπορη να τον βοηθήσω – ούτε εκείνον, ούτε εμένα.
Και τότε κατάλαβα : με τον πιο σκληρό, τον πιο άδικο τρόπο : Κατάλαβα, όταν μια μέρα μπήκα ξαφνικά σ’ ένα δωμάτιο που νόμιζα πως ήταν άδειο – αλλά δεν ήταν άδειο…ήταν δυο άντρες μέσα…ο άντρας μου, κι ένας άλλος, μεγαλύτερος, φίλος του από χρόνια…
Ύστερα, κάναμε σαν να μην είχαμε δει κανείς μας τίποτα. Μάλιστα. Και μετά, πήραμε το αυτοκίνητο και πήγαμε στο Καζίνο, στη λίμνη, βαρειά μεθυσμένοι και οι τρεις μας – είχαμε πάει και οι τρεις μας – βαρειά μεθυσμένοι και γελώντας σ’ όλο το δρόμο…
Χορεύαμε πόλκα – τη Βαρσουβιάνα! Ξαφνικά, στη μέση του χορού το αγόρι που είχα παντρευτεί ξέφυγε από κοντά μου κι έτρεξε έξω. Δυο στιγμές μετά – η μπιστολιά!
Έτρεξα έξω – κι όλοι έτρεξαν έξω… έτρεξαν όλοι κι έκαναν κύκλο ολόγυρα στο φοβερό πράγμα που κειτόταν στην όχθη. Εγώ δεν μπορούσα να πλησιάσω πιο πολύ – πολύς ο κόσμος…Ύστερα, κάποιος με τράβηξε από το χέρι. «Μην πάτε κοντά! Γυρίστε πίσω! Δεν κάνει να δείτε!» Να δω; Να δω τι; Και τότε άκουσα κουβέντες γύρω μου : Άλλαν! Άλλαν !! Ο Άλλαν Γκρέη! Κόλλησε το περίστροφο στο στόμα και τράβηξε – το κρανίο του είχε ξεκολλήσει…κομμάτια στο χώμα…
Επειδή… εκεί που χορεύαμε – δεν μπορούσα να κρατηθώ – είπα ξαφνικά: «Το είδα! Ξέρω! Με αηδιάζεις – μου φέρνεις εμετό»…
Κι από τότε, το πελώριο φως που άναψε και μου φώτισε τον κόσμο…έσβυσε – και ποτέ πια, ούτε για μια στιγμή – δεν άναψε για μένα φως δυνατό – πιο δυνατό από τούτη τη λάμπα της κουζίνας…
Τεννεσή Ουίλλιαμς : Λεωφορείο ο Πόθος κι έξι μονόπρακτα (Γκοβόστης)
Μετάφραση : Π. Μάτεσις
3 σχόλια:
Η Μπλανς ήταν ο Ουίλιαμς.
Πώς ο Ηλίας Καζάν πολύ καιρό αργότερα από το ανέβασμα του “Λεωφορείο ο Πόθος” αναγνώρισε στην περίφημη ηρωίδα του πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του μεγάλου συγγραφέα.
~~~~~~~~~~~~
«...Πολύ καιρό μετά το ανέβασμα του “Λεωφορείου” εξακολουθούσα να προβληματίζομαι με το έργο τον συγγραφέα του. Όσο περισσότερο το σκεφτόμουν τόσο πιο μυστηριώδες μου φαινόταν το έργο. Σίγουρα δεν ήταν αυτό που φαινόταν, δηλαδή ένας ηθικός μύθος του εξευτελισμού μιας ευαίσθητης ψυχής από ένα σαδιστή ψευτοπαλικαρά. Μα τότε τι ήταν; Κάτι πολύ πιο αμφιλεγόμενο και πολύ πιο προσωπικό. Άρχισα να αναρωτιέμαι για τον συγγραφέα και να ψάχνω να βρω στο έργο κομμάτια της αυτοβιογραφίας του. Όμως ο Τένεσι φυλαγόταν πάρα πολύ καλά για να αφήνει πτυχές της ζωής του να γίνονται γνωστές.
Ο Τένεσι δεν ήταν ό,τι ακριβώς περίμενα. Καμιά φορά μου έδινε την εντύπωση ενός ανθρώπου που μόλις είχε απελευθερωθεί από έναν “προστατευτικό περιορισμό” ή ενός ναύτη που περιμένει πολλές μέρες σε μια ακτή για να εγκαταλείψει μια ξένη χώρα. Έβρισκα ότι ήταν ένας παράξενος συνδυασμός απερίσκεπτης γενναιότητας και υπερβολικής καθωσπρεποσύνης, όπως αυτή που έχουν τα παιδιά με τα ευγενέστερα αισθήματα.
...
Ύστερα από αρκετά χρόνια όταν άρχισε να μου μιλάει για τον εαυτό του έμαθα ότι οι δύο πιο αγαπημένοι του άνθρωποι δεν ήταν ούτε εραστές του ούτε φίλοι του, αλλά ο παππούς του, ο σεβάσμιος ιερωμένος Ντάκιν και η αδελφή του, η Ρόουζ, που σ’ όλη της τη ζωή έπασχε από μία ψυχική ασθένεια. Μιλούσε με μεγάλη αγάπη γι αυτούς τους ανθρώπους, κάτι που δεν το έκανε για κανέναν άλλο.
Αναρωτιόμουν αν η εσωτερική του σύγκρουση ήταν ο αγώνας ανάμεσα στην ευγένεια της πραγματικής του καρδιάς και τις βίαιες φωνές της ερωτικής του φύσης. Ακόμη αναρωτιόμουν αν αυτή η σύγκρουση ήταν η πηγή του μεγάλου του χαρίσματος.
Το έργο, όπως είχα υποθέσει, ήταν οπωσδήποτε αυτοβιογραφικό...»
Επιμέλεια: Σοφία Ταράντου
ΕΘΝΟΣ ΑΟΥΤ της Κυριακής 10 Ιουλίου 2005
~~~~~~~~~~~~
Το απόσπασμα είναι από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Ηλία Καζάν «Μια ζωή» - εκδ. Ελληνική Ευρωεκδοτική
3 έργα του Ουίλιαμς ανεβαίνουν στην αθηναϊκή θεατρική σκηνή σε λίγες βδομάδες:
- ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ Ο ΠΟΘΟΣ, από το θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Δ. Παπαδόπουλου, με την Μ. Πρωτόπαππα στον ρόλο της Μπλανς Ντυμπουά και τον Αλβανό ηθοποιό Μούζο Ζίφλα στον ρόλο του Στάνλεϊ Κοβάλσκι.
- ΓΥΑΛΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, στο θέατρο Μεταξουργείο –Aκαδήμου 14- σε σκηνοθεσία Κ. Κωνσταντόπουλου (Α.Βαγενά, Α. Φάις, Γ. Χρυσοστόμου).
και
- Ο ΟΡΦΕΑΣ ΣΤΟΝ ΑΔΗ, στο θέατρο Αρώνη –Β. Ουγκώ 55-, σε σκηνοθεσία Κ. Δαμάτη. (Στρ. Τζώρτζογλου, Κ. Καράντη).
Να πούμε ότι είναι «έτος Τενεσή Ουίλιαμς»;
Η περίληψη του έργου και το σύντομο βιογραφικό είναι από την εφημερίδα Ριζοσπάστης (Κυριακή 26 Ιούλη 1998):
Η Μπλανς Ντιμπουά φτάνει στη Νέα Ορλεάνη για να μείνει με την αδελφή της, την καλή Στέλλα, που είναι παντρεμένη με το φτωχό, ζωώδη, αλλά γοητευτικό Στάνλεϊ. Είναι μια γυναίκα ερείπιο, μια ανήμπορη, εύθραυστη ύπαρξη που δεν παραδέχεται το μίζερο παρόν και αναπολεί - το χειρότερο είναι ότι ζει - μέσα στην αίγλη του παρελθόντος. Ο Τένεσι Γουίλιαμς γεννήθηκε το 1911 και πέθανε το 1983. Δίκαια θεωρείται, μαζί με τον Αρθουρ Μίλερ, ως ο σπουδαιότερος Αμερικανός συγγραφέας και πεζογράφος, ως ο κυριότερος εκπρόσωπος της μεταπολεμικής αμερικανικής σκηνής. Είδε το φως της ζωής σε κάποια όχθη του Μισισιπή και μεγάλωσε μέσα σε μια οικογένεια που έπασχε από νευρώσεις. Νευρώσεις που οδήγησαν τον πατέρα του στον αλκοολισμό και την αγαπημένη του αδελφή στο φρενοκομείο. Σε τέτοιο περιβάλλον και με τέτοια προβλήματα φυσικό ήταν οι σπουδές του να είναι ακατάστατες. Για να ζήσει έκανε διάφορες δουλιές, ακόμη και υπάλληλος σε υποδηματοποιείο έγινε, κάτι που σημειώνει με υποδειγματικά τραγικό τρόπο στον "Γυάλινο Κόσμο" του. Η "φωτιά" όμως της πνευματικής δημιουργίας έκαιγε μέσα του και έγραψε μαζί με την Ντόροθι Σατίρο τη φάρσα "Κάιρο, Σανγκάη, Βομβάη" που παίχτηκε το 1935 στο Μέμφις του Τενεσή και από τότε ο νεαρός Τόμας Λάνιερ άλλαξε το όνομά του και έγινε Τένεσι Γουίλιαμς. Τα χρόνια περνούν και ο Τένεσι Γουίλιαμς γράφει, μέχρι το 1943 που υπογράφει ένα συμβόλαιο με τη "Μέτρο Γκόλντιν Μάγιερ",που ο μοναδικός αξιόλογος καρπός του ήταν το έργο "Ο επισκέπτης".Αυτός ήταν και ο πρόδρομος του εξαιρετικού θεατρικού έργου που ακολούθησε, "Ο γυάλινος κόσμος",μια ποιητική, λυρική αναφορά των χρόνων της αθωότητας, των χαμένων χρόνων της νιότης, της αυταπάτης και των ονείρων του Νότου. Η φωτιά παίρνει διαστάσεις πυρκαγιάς που βρίσκεται συνεχώς σε εξέλιξη. Επί δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια η μια επιτυχία διαδέχεται την άλλη με τη μορφή καταιγίδας, μιας και η επιτυχία του συγγραφέα στηρίχτηκε στην αποτυχία και στην καταστροφή των ηρώων του, στην απόγνωσή τους για όσα πόθησαν και δεν απέκτησαν, για όσα θέλησαν να γίνουν και δεν έγιναν. Πολλά έργα του γυρίστηκαν ταινίες, αναφέρουμε μερικές: "Γυάλινος Κόσμος","Λεωφορείον ο πόθος","Τριαντάφυλλο στο στήθος","Λυσσασμένη γάτα","Ξαφνικά, πέρσι το καλοκαίρι","Ο φυγάς","Καλοκαίρι και καταχνιά","Η ρωμαϊκή άνοιξη της κυρίας Στόουν","Γλυκό πουλί της νιότης","Η νύχτα της Ινγκουάνας" και άλλα. Επίσης ο Τένεσι Γουίλιαμς έγραψε το σενάριο της ταινίας του Λουκίνο Βισκόντι "Senso" στα 1953. Ο Γουίλιαμς αναδείχτηκε σ' ένα έξοχο χειριστή του θεατρικού λόγου και τρομερά ευαίσθητος στις τρικυμίες της ανθρώπινης ψυχής, στα πάθη στους πόθους, στα ανεκπλήρωτα όνειρα και στις επιθυμίες των τραγικών του ηρώων. Τα περισσότερα έργα του συγγραφέα έχουν παρουσιαστεί από το "Θέατρο Τέχνης" σε μετάφραση Μάριου Πλωρίτη.
~~~~~~~~~~~~
Άλλες καταχωρήσεις για τον Τενεσσή Ουίλλιαμς:
- No 29 - Αναμνήσεις
- No 123 – Η λυσσασμένη γάτα
- No 124 - Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι
- No 128 – O ακρωτηριασμένος Απόλλων
- No 362 – Διηγήματα (Η νύχτα της Ιγκουάνα)
Δημοσίευση σχολίου