Ο Φεδερίκο ήταν πολύ διακριτικός, τόσο στην εξωτερική του εμφάνιση, όσο και στα συναισθήματα. Μπορεί να μη διέθετε το αρρενωπό παρουσιαστικό του Μπουνιουέλ, για παράδειγμα, όμως δεν έδινε καθόλου την εντύπωση του ομοφυλόφιλου, αν και οι φίλοι του το ήξεραν και το λάβαιναν υπόψη σε ειδικές περιπτώσεις (όπως όταν πήγαιναν στις πουτάνες). Κατά τα άλλα όμως δεν έδειχνε καθόλου διαφορετικός. Ήταν πολύ κλειστός, αυτό να λέγεται. Τις δύσκολες στιγμές τις περνούσε μονάχος. Εξαφανιζόταν. Όταν επανερχόταν είχε πάλι τη χαρωπή του έκφραση κι ήταν πάντα ο ίδιος, χωρίς κυκλοθυμίες.
Αγκουστίν Σάντσεθ Βιδάλ: Μπουνιουέλ, Λόρκα, Νταλί. Το αίνιγμα δίχως τέλος (Εξάντας)
4 σχόλια:
O Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα γνωρίζει τον Λουίς Μπουνιουέλ και τον Σαλβαντόρ Νταλί το 1919, όταν εγκαθίσταται στην φοιτητική εστία του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης. Είναι η ίδια εποχή που γράφει τα πρώτα του ποιήματα, τα οποία δημοσιεύονται δύο χρόνια αργότερα (Βιβλίο Ποιημάτων). Οι τρεις άνδρες θα συνδεθούν με στενή φιλία που ο Λουίς Μπουνιουέλ καταγράφει στην αυτοβιογραφία του «Η τελευταία πνοή», η οποία κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Οδυσσέας σε μετάφραση Μαρίας Μπαλάσκα. (βλ. καταχώρηση Νο.374)
Ο Agustín Sánchez Vidal, που είναι καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης και του Κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο της Σαραγόσα, εκτός από την μελέτη του για τους τρεις μεγάλους Ισπανούς δημιουργούς (1988), έχει εκδόσει βιβλία για τον Ισπανικό κινηματογράφο και μονογραφίες για τους Μπουνιουέλ, Κάρλος Σάουρα, Χοσέ Λουίς Μποράου κ.ά. Το βιβλίο «Το αίνιγμα δίχως τέλος» κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1991 σε μετάφραση Ισμήνης Κανσή.
Κ.σ.Μ.
Στην φιλία των τριών ανδρών και στην εποχή της γνωριμίας τους αναφέρονται σε ένα δημοσίευμα του Βήματος ο Αντώνης Ζαχαρέας, ο Alfonso Martinez, η Χαρά Μπακονικόλα,ο Manuel Fernandez Montesinos και ο Γιάγκος Ανδρεάδης:
«Είναι η εποχή των ευτυχισμένων συμπτώσεων, η εποχή όπου γεννιέται ο σουρεαλισμός σε μια προσπάθεια να εκφρασθεί το όνειρο», τονίζει ο κ. Αντώνης Ζαχαρέας, καθηγητής στο Τμήμα Ισπανικών και Συγκριτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Μινεσότα. «Μαθητές της ζωής στην ουσία οι φοιτητές εκείνοι, συμβίωναν με καθηγητές, ερευνητές, ποιητές, πειραματίζονταν με το θέατρο και τον κινηματογράφο, αντήλλασσαν ιδέες, έρχονταν σε επαφή με τις νέες καλλιτεχνικές τάσεις της Ευρώπης... Θα έλεγε κανείς πως ζούσαν σε έναν δικό τους κόσμο που αμφισβητούσε την παράδοση και έψαχνε καινούργιους τρόπους δημιουργίας».
…ο κ. Alfonso Martinez, φιλόλογος ειδικευμένος στον τομέα των πολιτιστικών σχέσεων Ελλάδας - Ισπανίας, (υπογραμμίζει): «οι δύο καλλιτέχνες θα συνδεθούν φιλικά και θα αποτελέσουν μαζί με τον Λουίς Μπουνιουέλ έναν ξεχωριστό πυρήνα μέσα στη μεγάλη παρέα της Εστίας. Οι προσωπικότητες όμως και των τριών ήταν τόσο δυνατές που οι ζωές τους ήταν αδύνατον να είναι παράλληλες».
«Ουράνιος ποιητής σάρκινων αισθημάτων ο Λόρκα», επισημαίνει η κυρία Μπακονικόλα (καθηγήτρια Δραματικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών), «χαιρόταν να συνυπάρχει με τους φίλους του, ακόμη και στις πιο προσωπικές φιλοδοξίες του. Ο Νταλί, αθεράπευτα εγωπαθής και γοητευτικός αμοραλιστής, χαιρόταν μάλλον να βλέπει τους φίλους του να υπάρχουν γι' αυτόν.»
Εντύπωση προκαλεί και το γεγονός πως στη σωζόμενη αλληλογραφία τους (σημ: μεταξύ Λόρκα και Νταλί) τα πολιτικά θέματα δεν θίγονται ποτέ. «Ισως γιατί οι δύο άντρες, γνωρίζοντας πόσο διαφορετικοί είναι, περιόριζαν τις συζητήσεις τους στην πνευματική και δημιουργική τους πλευρά», υποθέτει ο κ. Μontesinos (διευθυντής του Ιδρύματος Λόρκα στη Μαδρίτη).
«Ισως πάλι», προσθέτει ο κ. Ανδρεάδης (πρόεδρος του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο), «γιατί οι πραγματικές φιλίες, όπως και οι πραγματικοί έρωτες, στηρίζονται πάντα σε μια βαθιά ψυχική συγγένεια για να επιβιώσουν' σε μια ρίζα κοινή, που στην περίπτωσή μας είναι η τεράστια ελευθερία και η τεράστια πειθαρχία που τον ίδιο καιρό είχαν κατακτήσει».
Kάτια Αρφαρά - Το ΒΗΜΑ, 15/12/1996
Aπό το περιοδικό Θέατρο – τ. 29/30, Σεπτ. 1966
Salvator Dali: Requiem για το Lorca
Νεκρός, τουφεκισμένος στη Γρανάδα, ο κακοθάνατος ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα! Ολέ!
Μ' αυτή την τυπικά σπανιόλικη κραυγή δέχτηκα στο Παρίσι την είδηση για το θάνατο του Λόρκα, του καλύτερου φίλου των ταραγμένων εφηβικών μου χρόνων.
Αυτό το επιφώνημα που βιολογικά βγαίνει απ' το στόμα όσων αγαπούν τις ταυρομαχίες κάθε φορά που ο ματαντόρ πετυχαίνει ένα ωραίο "πασέ" ή που ξεπηδάει από το λάρυγγα αυτών που εκπαιδεύουν τους τραγουδιστές των φλαμένκος, το φώναξα στην περίπτωση του θανάτου του Λόρκα, δείχνοντας μ' αυτό σε ποιο βαθμό έκλεινε η μοίρα του με μια τραγική και τυπικά σπανιόλικη επιτυχία.
Τουλάχιστον πέντε φορές τη μέρα ο Λόρκα υπαινισσόταν το θάνατό του. Τη νύχτα δεν μπορούσε να κοιμηθεί αν πολλοί μαζί δεν πηγαίναμε να τον "βάλουμε στο κρεβάτι". Ακόμα κι αφού ξάπλωνε έβρισκε τρόπο να παρατείνει, για χρόνο απροσδιόριστο, τις πιο εξαίσιες ποιητικές συζητήσεις που' γιναν στον αιώνα μας. Σχεδόν πάντα, κατάληγε να συζητάει για το θάνατο, και προπάντων για το δικό του θάνατο.
Ο Λόρκα μπορούσε να μιμείται και να τραγουδάει όλα για όσα μιλούσε και συγκεκριμένα το θάνατό του. Τον σκηνοθετούσε παίζοντας παντομίμα: "Να, έλεγε, πώς θα' μαι τη στιγμή του θανάτου μου! Κ' ύστερα, χόρευε ένα είδος οριζόντιο μπαλέτο, που παράσταινε τις απότομες κινήσεις του κορμιού του την ώρα της κηδείας του, όταν το φέρετρο θα κατέβαινε κάποια απόκρημνη πλαγιά της Γρανάδας. Έπειτα μας έδειχνε πως θα' ναι το πρόσωπο του λίγες μέρες μετά το θάνατό του. Και τα χαρακτηριστικά του, που συνήθως δεν ήταν όμορφα, φωτίζονταν ξαφνικά από μια άγνωστη ομορφιά και μάλιστα από υπερβολική χάρη. Τότε, σίγουρος για την εντύπωση που μας είχε προκαλέσει, χαμογελούσε λαμποκοπώντας για το θρίαμβο που του χάριζε η απόλυτη λυρική κυριαρχία πάνω στους θεατές του.
Είχε γράψει:
Ο ποταμός Γκουανταλκιβίρ έχει τα γένια του ροδιά
Έχει η Γρανάδα δυο ποτάμια, το' να δάκρυα, τ' άλλο αίμα.
..................................................
Οι κόκκινοι, οι μισοκόκκινοι, οι ρόδινοι, ακόμα κ' οι ελαφρώς μώβ εκμεταλλεύτηκαν σίγουρα μια επονείδιστη και δημαγωγική προπαγάνδα γύρω στο θάνατο του Λόρκα, κάνοντας έναν ποταπό εκβιασμό. Προσπάθησαν και προσπαθούν ακόμα να μεταβάλλουν το Λόρκα σε πολιτικό ήρωα.
Όμως εγώ που υπήρξα ο καλύτερος του φίλος, θα μπορούσα να βεβαιώσω μπροστά στο Θεό και μπροστά στην Ιστορία πως ο Λόρκα, ποιητής εκατό τοις εκατό αγνός, ήταν κατά τρόπο ομοούσιο το πιο αποστολικό πλάσμα που γνώρισα.
Υπήρξε απλώς το εξιλαστήριο θύμα ζητημάτων προσωπικών, υπερπροσωπικών, τοπικών και πριν απ' όλα το αθώο θύμα της παντοδύναμης, σπασμικής και κοσμικής σύγχυσης του εμφύλιου ισπανικού πολέμου.
Οπωσδήποτε, ένα είναι βέβαιο. Κάθε φορά που απ' το βάθος της μοναξιάς μου, κατάφερνα να κάνω να ξεπηδήσει απ' το μυαλό μου μια μεγαλοφυής ιδέα ή να πετύχω μια πινελιά αγγελικά θαυμάσια, ακούω πάντα τη βραχνή κι απαλά πνιχτή φωνή του Λόρκα να μου φωνάζει: Ολέ !
Δημοσιεύθηκε στην Πύλη για την Ελληνική γλώσσα (greek-language.gr)
Δημοσίευση σχολίου