Τρίτη, Νοεμβρίου 21, 2006

No 379

Είκοσι χρόνια αργότερα, αναφέρθηκε σε αυτές τις εμπειρίες του ενώ περπατούσε με τον James Lees-Milne. «Ήταν», έγραψε ο Lees-Milne στο ημερολόγιό του, «το αγαπημένο παιδί της μητέρας του. Έβλεπε τον πατέρα του μόνο κατά τη διάρκεια των αδειών του από το ναυτικό και, όταν εκείνος ερχόταν στο σπίτι, ο Μπρους απεχθανόταν την ανεπιθύμητη παρουσία του. Η μητέρα του, μια άμυαλη γυναίκα, τον παραχάιδευε και έφθανε ακόμη και να του φοράει τα ρούχα της όταν ήταν παιδάκι έξι χρονών».
Η Μαργκαρίτα αρνήθηκε πως έντυνε τον Μπρους με τα ρούχα της εκτός όταν αυτό χρειαζόταν για τις θεατρικές παραστάσεις του σχολείου, αλλά στον Μπρους έκανε χαρά να περιλάβει αυτή τη φαντασίωση στο βιβλίο του Στον μαύρο λόφο: «Ένα παγερό πρωινό, το σπίτι ήταν ασυνήθιστα σιωπηλό και η Μαίρη ανέβηκε επάνω όταν άκουσε να τρίζουν οι σανίδες στο δεύτερο πάτωμα. Ανοίγοντας την πόρτα του υπνοδβματίου της, είδε τον αγαπημένο της γιο να φοράει την πράσινη βελούδινη φούστα της που του έφθανε ως τις μασχάλες και το νυφικό της καπέλο που του έκρυβε το μισό πρόσωπο. ‘Πσσστ! Για όνομα του Θεού!’ του ψιθύρισε. ‘Μην τυχόν και σε δει έτσι ο πατέρας σου!’»

Nicolas Shakespeare: Bruce Chatwin (Χατζηνικολή)

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Ο μυθιστοριογράφος και βιογράφος Nicholas Shakespeare (1957), νικητής των βραβείων Σώμερσετ Μωμ και Μπέττυ Τρασκ, απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ και ένας από τους 20 καλύτερους νέους Βρετανούς νοβελίστες για το 1993, όπως ανακυρήχθηκε από το Granta, ολοκληρώνει την βιογραφία για τον Μπρους Τσάτουιν το 1999. Η έρευνα και η συγκέντρωση στοιχείων είχε ξεκινήσει από το 1991, δύο χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατο του Chatwin (1940-1989), με τον οποίο διατηρούσε προσωπική φιλία, και το βιβλίο του, εξασφάλισε γρήγορα την πλατιά αποδοχή των κριτικών.

Ο Bruce Charles Chatwin, όπως είναι ολόκληρο το όνομά του, ξεκίνησε ως εμπειρογνώμων του οίκου Σόθμπυ'ς του Λονδίνου, με εξειδίκευση στον ιμπρεσσιονισμό αλλά μετά από οκτώ χρόνια συνεργασίας, και αφού είχε αναλάβει διευθυντική θέση, αναγκάστηκε να παραιτηθεί λόγω προβλημάτων όρασης που του προκάλεσε η λεπτομερής εξέταση των ζωγραφικών έργων. Αμέσως μετά, τον Οκτώβρη του 1966, εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου για να παρακολουθήσει σπουδές αρχαιολογίας αλλά μετά από δύο χρόνια το εγκαταλείπει κι αυτό γιατί έβρισκε πολύ κουραστικό τον αυστηρά ακαδημαϊκό τρόπο σπουδών. Το 1972 προσλαμβάνεται από το Sunday Times Magazine ως σύμβουλος τέχνης και αρχιτεκτονικής και η συνεργασία του αυτή, που καλλιέργησε την αφηγηματική του δεξιοτεχνία, μαζί με τα ταξίδια που έκανε σε όλο τον κόσμο είχε ως αποτέλεσμα το πρώτο του βιβλίο «Στην Παταγωνία» το οποίο κυκλοφόρησε στην Μεγάλη Βρετανία το 1977. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί κι αυτό από τις εκδόσεις Χατζηνικολή σε μετάφραση Τάσου Κίρκη που είναι και ο μεταφραστής της βιογραφίας του Μπρους Τσάτουιν που μας παρουσιάζει ο Rey Corazon. Με το πρώτο του κιόλας βιβλίο καθιερώνεται ως άριστος ταξιδιωτικός συγγραφέας αν και αργότερα δέχθηκε επικρίσεις για κατασκευή λογοτεχνικών χαρακτήρων και όχι πιστή μεταφορά των πολιτισμών και της συμπεριφοράς των ανθρώπων για τους οποίους έγραφε.

Το 1965, στα εικοσιπέντε του, ο γάμος του με την συνάδελφό του Ελίζαμπεθ Τσάνλερ, η οποία γνώριζε και αποδεχόταν την αμφισεξουαλικότητά του, εξέπληξε πολλούς από τους φίλους του. Ο γάμος τους, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Τσάτουιν έκανε αμέτρητες σχέσεις με άνδρες και γυναίκες, διαλύθηκε μετά από δεκαπέντε χρόνια αλλά αργότερα επήλθε επανασυμφιλίωση μεταξύ των συζύγων και η η σχέση του αυτή ήταν και το έσχατο καταφύγιό του. Ήταν η Ελίζαμπεθ που τον φρόντισε ως το τέλος και η ίδια ρύθμισε τις διαδικασίες της επιμνημόσυνης τελετής, που έγινε στις στον ελληνικό καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας του Λονδίνου, τον Φεβρουάριο του ‘89 . Ο Bruce Chatwin, ένα μήνα πριν, είχε αφήσει την τελευταία του πνοή στην Νίκαια στο σπίτι της μητέρας, του πρώην εραστή του Τζάσπερ Κόνραν. Μαζί του ως την τελευταία στιγμή ήταν η Ελίζαμπεθ και η Σίρλεϋ Κόνραν που τον φρόντισαν όταν πλέον είχε καταβληθεί από το aids, που ο ίδιος ποτέ δεν ομολόγησε δημόσια. Η επιμνημόσυνη δέηση εψάλη εξ ολοκλήρου στα ελληνικά σε μία κατάμεστη εκκλησία και την επόμενη μέρα η Ελίζαμπεθ ταξίδεψε ως την Ελλάδα για να μεταφέρει τη στάχτη του στο βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Καρδαμύλη, που ο Μπρους Τσάτουιν είχε γνωρίσει κατά την διαμονή του στο σπίτι του φίλου του Πάτρικ Λη Φέρμορ.

(από διάφορες ξένες πηγές)

Ανώνυμος είπε...

Από το Βήμα. Κυριακή 25 Ιουλίου 1999
Γράφει ο Νίκος Μπακουνάκης

Ο πεπτωκώς άγγελος

[...] Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που κάνει χιλιάδες αναγνώστες σε όλο τον κόσμο να καταφεύγουν στα βιβλία αυτού του συγγραφέα; Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που αναδεικνύει τον Τσάτουιν υποκείμενο μιας ειδωλολατρικής, αθεράπευτα λατρευτικής συμπεριφοράς; Ισως να είναι η σύντομη ζωή του (1940-1989), αυτός ο βραχύς βίος που αποκλείει τη φθορά και δίνει στους ανθρώπους τη λάμψη του μετεωρίτη

Αρκεί όμως μόνο μια σύντομη ζωή για να δώσει λάμψη σε μια προσωπικότητα, έστω και αν αυτή είναι η λάμψη ενός «άγγλου θεού», όπως είχε αποκαλέσει τον Τσάτουιν μια ηλικιωμένη ελληνίδα ταβερνιάρισσα στην Καρδαμύλη της Μάνης όπου ο άγγλος συγγραφέας φιλοξενείτο από τον Πάτρικ Λη Φέρμορ; Φυσικά, όχι. Ισως τότε, στην περίπτωση Τσάτουιν, είναι η σύντομη ζωή σε συνδυασμό με τον κοσμοπολίτικο εξωτισμό του. Από την Παταγωνία ως τη Δαχομέη, από την Ουαλία ως την Ελλάδα, από την Αυστραλία ως το Αφγανιστάν, ο Τσάτουιν ενσαρκώνει την αμετακλήτως απολεσθείσα από τον σύγχρονο πολιτισμό μας ιδέα, επιθυμία και εμμονή της φυγής, που δεν υπαγορεύεται από τον χρόνο, από τους κανόνες της τουριστικής βιομηχανίας ή τις υποχρεώσεις μιας προγραμματισμένης ζωής• είναι η φυγή που έχει στόχο της τη σωματική και ψυχική παράδοση σε μιαν άλλη φύση, σε άλλους πολιτισμούς, σε άλλους ανθρώπους, σε άλλους Θεούς, σε άλλες συνήθειες, δηλαδή μια παράδοση καθολική και εξαγνιστική.

Και πάλι θα αναρωτηθούμε όμως αν αρκεί μια σύντομη ζωή, συνδυασμένη με ένα όραμα φυγής, για να αναδείξει έναν άνθρωπο ήρωα. Μάλλον, όχι. Ισως τότε το «παράδοξο Τσάτουιν» να δικαιολογείται και από ένα άλλο στοιχείο: από τη διαρκή αναζήτηση του θείου ­ όπως και αν αντιλαμβάνεται κανείς το θείο ­ μέσα από τη διαρκώς νομαδική ζωή ­ σωματική ή ψυχική, δεν έχει σημασία. Ολα τα βιβλία του Τσάτουιν, αυτοβιογραφικά ταξίδια στον κόσμο, δεν έχουν στόχο να αποκαλύψουν ή να υποδείξουν, σαν να είναι τουριστικοί οδηγοί, αλλά να αποθεώσουν αυτό το νομαδικό αίσθημα, αυτή την πίστη σε μια νομαδική κοινότητα, που μπορεί να κινείται αενάως ακόμη και αν μένει σωματικώς ακίνητη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μπρους Τσάτουιν έβρισκε στην κοινότητα του Αγίου Ορους αυτά τα νομαδικά στοιχεία και τα τελευταία χρόνια της ζωής του μετεστράφη στην Ορθοδοξία. Σκόπευε μάλιστα να βαπτιστεί, τον Σεπτέμβριο του 1989, αλλά δεν πρόλαβε καθώς το AIDS τού έκοψε το νήμα της ζωής, αναδεικνύοντάς τον έναν σύγχρονο Αρθούρο Ρεμπό.

Αυτή η σύντομη ζωή του Μπρους Τσάτουιν ­ «ο πιο λαμπερός συγγραφέας της γενιάς μου» κατά τον Σάλμαν Ρούσντι, «ίσως ο τελευταίος μεγάλος παραμυθάς (story teller) της εποχής μας» κατά τον σκηνοθέτη Βέρνερ Χέρτζογκ ­ εικονογραφείται χωρίς αγιογραφική διάθεση στη βιογραφία Bruce Chatwin του Νίκολας Σαίξπηρ. Στη μεγάλη αγγλική παράδοση του είδους της βιογραφίας, πολλές ζωές αποκτούν μυθιστορηματικές διαστάσεις και οι βιογραφήσεις τους καταλήγουν να μοιάζουν με μυθοπλασία. Ο Σαίξπηρ δεν έκανε κάτι τέτοιο, δεν είχε ανάγκη να επινοήσει ή να εικάσει. Εχοντας πρόσβαση από το 1991 στα σημειωματάρια, στα ημερολόγια και στην αλληλογραφία του Τσάτουιν, κατέγραψε μια πραγματικά μυθιστορηματική ζωή. Ο Μπρους Τσάτουιν, που εμφανίστηκε στην κοινωνία των hommes des lettres το 1977 με το βιβλίο του Στην Παταγωνία, ήταν άνθρωπος των αντιθέτων. Διευθυντής στον οίκο δημοπρασιών Sothebie's σε νεαρότατη ηλικία, με εξαιρετικά διεισδυτικό μάτι, αρχαιολόγος, επιτυχημένος δημοσιογράφος στους Sunday Times, από όπου παραιτήθηκε με ένα μνημειώδες σημείωμα προς τον διευθυντή του γράφοντας «Gone to Patagonia for four months», φωτογράφος, συλλέκτης έργων τέχνης, παντρεμένος επί 23 χρόνια με την Αμερικανίδα Elizabeth Chanler και ταυτόχρονα δραστήριος ομοφυλόφιλος, πρωταγωνιστής μιας κοσμικής κοινωνικότητας, από τις βίλες της Τοσκάνης ως τα σαλόνια της Νέας Υόρκης, και ταυτόχρονα εραστής της ακραίας μοναξιάς, μελαγχολικός και αστείος, μα πάνω απ' όλα εξαιρετικός αφηγητής, ο Τσάτουιν είναι τελικά μια βυρωνική φιγούρα στο τέλος του 20ού αιώνα.

* Τα βιβλία του Μπρους Τσάτουιν που κυκλοφορούν στα ελληνικά, όλα από τις εκδόσεις Χατζηνικολή, είναι: Στην Παταγωνία (1993), Ο αντιβασιλέας της Οκίντα (1987), Στον μαύρο λόφο (1990), Παταγωνία ξανά (1998), Τα μονοπάτια των τραγουδιών (1990), Ουτς (1991), Τι γυρεύω εδώ (1995).

Ανώνυμος είπε...

Από ΤΑ ΝΕΑ - Σάββατο 14 Φεβρουαρίου 2004
Γράφει η Μαίρη Σιάνη-Davies


Nίκολας Σαίξπηρ, ο βιογράφος του Tσάτγουιν
Συγγραφική τιμιότητα


Ο Νicholas Shakespeare έγινε διάσημος με τη βιογραφία του Βruce Chatwin. Mια από τις πιο αυθεντικές βιογραφίες που έχουν γραφτεί στα αγγλικά τα τελευταία χρόνια. Tο τελευταίο μυθιστόρημά του «Ο χορευτής του επάνω πατώματος» έγινε κινηματογραφική ταινία σε σκηνοθεσία John Μalkovich. Kαι μόλις κυκλοφόρησε το καινούργιο του βιβλίο «Snowleg»

Αρρώστησε. Μπούχτισε. Για οκτώ ολόκληρα χρόνια ψιλόγνεθε τη βιογραφία τού Μπρους Τσάτγουιν, ενός από τους πιο διεισδυτικούς και αινιγματικούς μάστορες της αγγλικής γλώσσας. Που ταξίδεψε σχεδόν σ' ολόκληρο τον κόσμο και μάγεψε τους πάντες με τη γοητεία και την ευφράδειά των ταξιδιωτικών ανταποκρίσεών του και των βιβλίων του (π.χ. «Στην Παταγονία»,«Ουτς», «Ανατομία του αεικίνητου» εκδ. Χατζηνικολή). Όταν ο Σαίξπηρ τελείωσε τη βιογραφία του Τσάτγουιν, δεν άντεχε πια. Ήθελε να ξεφύγει. Μακριά. Εκεί που το πόδι του Τσάτγουιν δεν είχε πατήσει. Να απαλλαγεί από το φάντασμά του. Κι έτσι πήγε στην Τασμανία της Αυστραλίας. Το μόνο πράγμα που ήξερε για αυτή την περιοχή ήταν ότι ο Τσάτγουιν δεν την είχε επισκεφθεί.
[…]
Το ιδιαίτερο με τον Σαίξπηρ είναι οτι γράφοντας γιά τον Τσάτγουιν, δεν προσπαθεί να κατευθύνει τα αισθήματα του αναγνώστη. «A, αυτό μου το έμαθε ο ίδιος! "Να περιγράφεις κάτι σαν tableau vivant", μου είχε πει».


Συνδέσεις

Πρωτογνωρίστηκαν όταν ο Σαίξπηρ ήταν 23 χρόνων και μόλις είχε γυρίσει από την Παταγονία της Αργεντινής. Ο Τσάτγουιν ήταν τότε στις δόξες του λόγω της τεράστιας επιτυχίας του βιβλίου του «In Patagonia».

«Ήταν από τους ανθρώπους που μόλις θα σε πρωτοσυναντούσε θα ανακάλυπτε κάποιο μέρος του εαυτού σου για το οποίο θα είχε κάτι να σου πει. Μέσα στα πρώτα 5 λεπτά της πρώτης συνάντησής μας ο Μπρους είχε συνδέσει τα χρώματα, μαύρο και κόκκινο, των ponchos που φοράνε στην Παταγονία με τα χρώματα στις σκωτσέζικες φούστες των στρατιωτών που είχαν πάει να πολεμήσουν κατά των Ισπανών στη Νότια Αμερική, Αλλά και με τον Γαριβάλδη ο οποίος είχε πάρει μέρος στον πόλεμο ανεξαρτησίας της Ουρουγουάης και μετέφερε τέτοιου είδους ponchos στην Ιταλία. Ponchos έγιναν σύμβολα μιας ενωμένης Ιταλίας... ενώ είχαν σχέση και με την κόκκινη σημαία του σοσιαλισμού που κυμάτιζε στο Κρεμλίνο»!!!


«Δυσκοίλιοι»

Για τον Σαίξπηρ ο Τσάτγουιν ήταν ένας από τους πιο πνευματώδεις, γοητευτικούς και γενναιόδωρους ανθρώπους που έχει συναντήσει. «Από την αρχή διαπιστώσαμε πως είχαμε τις ίδιες απόψεις για την Αγγλία και τους Άγγλους. Πόσο "δυσκοίλιοι" και "σφιχτόκωλοι" είναι. Τον αγάπησα από την αρχή. Ήταν ένας φωτεινός μετεωρίτης. Και μου φέρθηκε τόσο απλόχερα, όσο κανένας. Πέθαινε από AIDS, κι όμως ήθελε να διαβάσει το μυθιστόρημα που έγραφα. Τέτοια γενναιοδωρία ψυχής περνά τα όρια της συμβατικότητας. Γιατί ο Τσάτγουιν παράλληλα ήταν ματαιόδοξος, εγωιστής, σκληρός, υπερφίαλος, δύσκολος άνθρωπος... όπως όλοι μας».

Ο Σαίξπηρ άρχισε να δουλεύει τη βιογραφία - πόνημα αγάπης θα το αποκαλούσα - αμέσως μετά τον θάνατο του Τσάτγουιν. Έρχεται καμιά φορά ο Τσάτγουιν στα όνειρά σου; «Ναι», μου λέει. Τον είδα καταχαρούμενο. Μόλις είχε επισκεφθεί τον παράδεισο, που σημαίνει ότι δεν κατοικούσε εκεί μονίμως. Και τον ρώτησα πώς ήταν ο παράδεισος. "Oh, my dear, the chiffon and the loan sharks!!!», ξεσπάει στα γέλια ο Σαίξπηρ…
[…]


Σ' ένα ξωκκλήσι στους πρόποδες του Ταΰγετου

Τι είναι η ευφυΐα; είχα ρωτήσει κάποτε την καθηγήτρια Susan Greenfield που ειδικεύεται σε θέματα εγκεφάλου. «Ο οξύνους άνθρωπος είναι αυτός που κάνει συσχετισμούς», μου είχε απαντήσει. Με αυτό το μέτρο, ο Τσάτγουιν ήταν μεγαλοφυΐα. Και ο Σαίξπηρ πιστεύει ότι επειδή διαισθανόταν ότι θα πέθαινε νέος - πέθανε το 1989 σε ηλικία 48 χρόνων - γι' αυτό και έζησε σε τέτοιους ξέφρενους ρυθμούς. Είχε ταξιδέψει στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Και στην Ελλάδα. Που τον γοήτευσε. Οι Έλληνες, έλεγε, πάντοτε βρίσκουν τους πιο όμορφους τόπους να χτίσουν τις εκκλησιές τους. Στο τέλος της ζωής του ασπάστηκε την Ορθοδοξία. H κηδεία του έγινε στον ελληνικό ναό της Αγίας Σοφίας στο Μπεϊζγουότερ του Λονδίνου. Και το σώμα του είναι θαμμένο σ' ελληνικό χώμα, κοντά σ' ένα ξωκκλήσι στους πρόποδες του Ταϋγέτου.

Ανώνυμος είπε...

H παρουσίαση του βιβλίου από το shop21.gr

Το 1991 ο Νίκολας Σέιξπιρ πήρε την άδεια να μελετήσει τα προσωπικά αρχεία του μεγάλου ταξιδιώτη και συγγραφέα Μπρους Τσάτουιν, σημειωματάρια, ημερολόγια, γράμματα. Ταξίδεψε στις πέντε ηπείρους ακολουθώντας τα χνάρια του συγγραφέα και μίλησε με συγγενείς, φίλες και φίλους, εχθρούς, ερωμένες και ερωμένους.
Πίσω από τις πολλές και διαφορετικές μάσκες αναζήτησε τον αληθινό Τσάτουιν παρουσιάζοντάς μας σε αυτήν την έγκυρη βιογραφία μια από τις πιο χαρισματικές και αινιγματικές μορφές της εποχής μας.
~~~~~~~~~~~~

Aπό την εφημερίδα της Ημαθίας «Η Συνείδηση»
04/08/2006

…Τα βιβλία του [σημ: του Τσάτουιν] ενσαρκώνουν την αμετακλήτως απολεσθείσα από τα σύγχρονο πολιτισμό μας επιθυμία της Φυγής, που δεν υπαγορεύεται από τους κανόνες της τουριστικής βιομηχανίας ή τις υποχρεώσεις μιας προγραμματισμένης ζωής. Τα βιβλία του αποθεώνουν την πίστη σε μια νομαδική κοινότητα, η οποία μπορεί να κινείται αενάως ακόμη κι αν μένει σωματικά ακίνητη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τσάτουιν έβρισκε στην κοινότητα του Αγ. Όρους αυτά τα νομαδικά στοιχεία και τα τελευταία χρόνια της ζωής του μεταστράφηκε στην ορθοδοξία.

Γιάννης Καισαρίδης

Κ.σ-Μ. είπε...

Η παρουσίαση του βιβλίου στο Ξεφυλλίζοντας της Βιβλιοθήκης Ελευθεροτυπία, 14 - 12 – 2001

…Την ίδια αφοσίωση επέδειξε κι ένας καλλιτέχνης του ταξιδεύειν, ο Μπρους Τσάτουιν (1940-1989), όπως αποδεικνύει στη βιογραφία του ο Nicholas Shakespeare «Bruce Chatwin» (μτφρ.: Τάκης Κιρκής). Εφθασε ώς τα πέρατα της οικουμένης αυτός ο αμφίφυλος, θύμα του AIDS, άγγελος, αγαπήθηκε τόσο ως συγγραφέας όσο και ως άνθρωπος, φιλοξενήθηκε σε όσους πλείστους ανώνυμους και επώνυμους, ανέστιος, αλήτης, θηρευτής του δημιουργικού κενού, μυήθηκε στην Ορθοδοξία, η τέφρα του «αναπαύεται» υπό την πεφωτισμένη σκιά μιας εκκλησίας του Μυστρά. «Τα μονοπάτια των τραγουδιών» (αναφορά στους Αβορίγινες της Αυστραλίας) και η «Παταγωνία» αγαπήθηκαν, όπως καταναλώνονται οι αγάπες της μόδας, διότι στρεφόμενος στην ήπειρο του εαυτού του ο Τσάτουιν, κατέκτησε τις πέντε ηπείρους που είχαν κατακτηθεί με τα όπλα και τη βία. Ισως εδώ να οφείλεται η αποδοχή του: ήταν ένας νέος Χριστόφορος Κολόμβος χωρίς τις καραβέλες του.

Βασίλης Κ. Καλαμαράς