Tom of Finland (Φιλανδία).
Από τη στιγμή που πέρασα τη βαριά, ηχομονωμένη πόρτα με το μικρό παραθυράκι, βρέθηκα σ’ ένα μέρος τόσο οικείο (…) επικρατούσε η ίδια τρελή ψεύτικη αίγλη, η ίδια κακογουστιά, το ίδιο φθηνό πνεύμα, τα ίδια ,μελαγχολικά, ξεφωνημένα αδελφίστικα φερσίματα και, κάτω απ’ όλα αυτά, η ίδια βιασύνη και προκλητικότητα. Κανένας μας δε χρειαζόταν παλάτι – μας άρεσε αυτή η όλο ζωντάνια σκατότρυπα με τους ατροφικούς κανόνες και τύπους της, τα ξωτικά της και τις μασκότ της.
Όχι, δηλαδή, ότι κατάφερα να νιώσω απόλυτα άνετα. Ήμουν ένας νεοφερμένος, ένας άγνωστος, κάποιος σε διακοπές, ίσως ένας ντροπαλός πρωτοεμφανιζόμενος. Μερικά κεφάλια στράφηκαν προς το μέρος μου και μου φάνηκε ότι έγιναν και κάποια σχόλια. Όμως καθώς πήρα το μπουκάλι μου με την ακριβή μπύρα της μόδας και άρχισα να τριγυρίζω, ήξερα ότι δεν είχα προκαλέσει αίσθηση. Κάτι δυνατό και περήφανο μέσα μου ήθελε να λάμψω, η σεμνότητα και η μετριοφροσύνη μου όμως ανακουφίστηκαν που δε συνέβη κάτι τέτοιο. Και, φυσικά, οι τακτικοί πελάτες δεν ψάχνουν όλοι τους για κάτι καινούργιο! Μπορεί να ήθελαν να γοητέψουν κάποια ξένη αγγελική ομορφιά, αλλά ξέρουν ότι εκείνος ο οδηγός της νταλίκας με τα καφέ δόντια και τη διάσημη ψωλή θα τους προσφέρει ό,τι πρόσμεναν όλη την εβδομάδα. Οι μεγαλύτεροι άντρες στη γωνία κοιτάζουν με φθόνο τους νεότερους, αλλά και με κάποιο είδος συναίσθησης της προσωρινότητας των πάντων.
Άλαν Χόλινγκχερστ: Τα σκοτεινά μονοπάτια του έρωτα (Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος)
Όχι, δηλαδή, ότι κατάφερα να νιώσω απόλυτα άνετα. Ήμουν ένας νεοφερμένος, ένας άγνωστος, κάποιος σε διακοπές, ίσως ένας ντροπαλός πρωτοεμφανιζόμενος. Μερικά κεφάλια στράφηκαν προς το μέρος μου και μου φάνηκε ότι έγιναν και κάποια σχόλια. Όμως καθώς πήρα το μπουκάλι μου με την ακριβή μπύρα της μόδας και άρχισα να τριγυρίζω, ήξερα ότι δεν είχα προκαλέσει αίσθηση. Κάτι δυνατό και περήφανο μέσα μου ήθελε να λάμψω, η σεμνότητα και η μετριοφροσύνη μου όμως ανακουφίστηκαν που δε συνέβη κάτι τέτοιο. Και, φυσικά, οι τακτικοί πελάτες δεν ψάχνουν όλοι τους για κάτι καινούργιο! Μπορεί να ήθελαν να γοητέψουν κάποια ξένη αγγελική ομορφιά, αλλά ξέρουν ότι εκείνος ο οδηγός της νταλίκας με τα καφέ δόντια και τη διάσημη ψωλή θα τους προσφέρει ό,τι πρόσμεναν όλη την εβδομάδα. Οι μεγαλύτεροι άντρες στη γωνία κοιτάζουν με φθόνο τους νεότερους, αλλά και με κάποιο είδος συναίσθησης της προσωρινότητας των πάντων.
Άλαν Χόλινγκχερστ: Τα σκοτεινά μονοπάτια του έρωτα (Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος)
2 σχόλια:
Από ΤΟ ΒΗΜΑ, 10/5/1998
[…] Το δεύτερο μυθιστόρημά του, «Τα σκοτεινά μονοπάτια του έρωτα», εκδόθηκε έναν χρόνο μετά, την ημέρα των 40ών γενεθλίων του, με κυρίαρχο στοιχείο, και σε αυτό, την ίδια ερωτική εμμονή. Πρόκειται για ένα βιβλίο «σκοτεινό», που μυεί τον αναγνώστη σε έναν κόσμο μυστήριο και επικίνδυνα ερωτικό.
Ο Έντουαρντ Μάνερς φεύγει από την πατρίδα του, την Αγγλία, και εγκαθίσταται σε μια μικρή βελγική πόλη, ξεκινώντας μια νέα ζωή και αναζητώντας τη γεύση της σκοτεινής διάστασής της. Για να ζήσει, παραδίδει μαθήματα αγγλικών. Περιδιαβάζοντας τους δρόμους και τα γκέι μπαρ συναντά άνδρες με τους οποίους συνάπτει ερωτικές σχέσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων περιορίζονται σε σεξουαλικές μόνο συνευρέσεις, άνευ συναισθηματικών αποχρώσεων. Από την πρώτη όμως στιγμή που θα συναντήσει τον 17χρονο μαθητή του, Λουκ Αλτιντόρ, θα τον ερωτευθεί παράφορα. Στη ζωή του έχει ήδη μπει ο Σερίφ και ύστερα ο Ματ, ένας σαγηνευτικός απατεώνας που πουλάει κρυφά, έναντι αδρών ποσών, ερωτικά φετίχ, όπως κλεμμένα εσώρουχα αγοριών.
Σιγά σιγά ο κρυφός πόθος του, το «αξιολύπητο ανεπιθύμητο» πάθος του για τον Λουκ, γίνεται βασανιστικό. Ορίζει τη ζωή του, κατευθύνει τη σκέψη του, καταδυναστεύει τα όνειρά του. Τον παρακολουθεί, τον αναζητεί παντού, τον κατασκοπεύει σε κάποια εκδρομή με τους φίλους του, σε μια παραθαλάσσια πόλη οι εικόνες της περιγραφής, σε άκρως κινηματογραφική γραφή, θυμίζουν την ταινία του Λουκίνο Βισκόντι «Έρωτας στη Βενετία». Ο έρωτας ενσαρκώνεται στο πρόσωπό του με τον πιο απόλυτο και καταλυτικό τρόπο. Το ερωτικό μοτίβο, στις αφηγήσεις και στις λεπτομερείς περιγραφές του Χόλινγκχερστ που παραπέμπουν στις αρετές της κλασικής λογοτεχνίας , διακόπτεται για να παρουσιασθεί η άλλη ζωή του Μάνερς, αυτή που αποκαλύπτει την πνευματική του διάσταση: βυθισμένος στον μυστηριώδη κόσμο του συμβολιστή, αινιγματικού ζωγράφου Εντγκαρ Ορστ, προσπαθεί να κατανοήσει το πάθος του για κάποια διάσημη ηθοποιό που πνίγηκε στην Οστάνδη αλλά και τις συνθήκες θανάτου του κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ως τότε αδιευκρίνιστες.
Το βιβλίο, έμπλεο αναφορών στη λογοτεχνία, στην τέχνη και στην ιστορία, αποκτά πρόσθετο ενδιαφέρον και άλλη πυκνότητα. Παράλληλα ο συγγραφέας - αφηγητής, με φόντο τη μικρή γοητευτική φλαμανδική πόλη και αφορμή τα δραματικά πάθη των ηρώων του, στοχάζεται όχι μόνο πάνω στην οδύνη του έρωτα αλλά και στον χρόνο και στον θάνατο.
Έτσι ο ίδιος ο συγγραφέας, ταυτόχρονα με τον ήρωά του, μοιάζει να διασώζεται: ο μεν Μάνερς δεν είναι ο πληκτικός ομοφυλόφιλος πρωταγωνιστής, που μοναδικό στόχο της ζωής του έχει την κατάκτηση του σκοτεινού αντικειμένου του πόθου του, ο δε Χόλινγκερστ δεν είναι ο ασήμαντος συγγραφέας - εραστής μιας φθηνής ερωτικής λογοτεχνίας, που με τον άκρατο ρεαλισμό των περιγραφών των ερωτικών περιπτύξεων θα κινδύνευε, σε κάποια σημεία, να αγγίξει τα όρια του πορνό.
Το παρελθόν του ήρωα αποκαλύπτεται μέσα από τις αναμνήσεις που διατρέχουν τη σκέψη του κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Αγγλία, για την κηδεία του αγαπημένου του φίλου του, που πάσχει από AIDS, και ο οποίος σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Η ζωή στη μικρή πόλη στα νότια του Λονδίνου, Ραφ Κόμον, τα ιδιαίτερα χρώματα της εφηβείας του, οι πρώτες ερωτικές ενδείξεις της ιδιαίτερης φύσης του, αποδίδονται με τεχνοτροπία εικαστική. Ο Μάρκ Λάιλ, ο πρώτος του μαθητικός έρωτας, και ο Αυγής, ο πρώτος εραστής του. Παράλληλα οι φιλολογικές ανησυχίες που βρίσκουν διέξοδο στα έργα του Χένρι Τζέιμς, του Τ. Σ. Ελιοτ και άλλων σπουδαίων δημιουργών. Και το βιβλίο που εμφανίζεται και επανεμφανίζεται μέσα στην πλοκή της ιστορίας, οι «Ποιητές του Καιρού μας» βιβλίο που θα γίνει σημείο αναφοράς ανάμεσα σε εκείνον και στον Λουκ και ο «Μηλίτης», το σονέτο του Μέριφιλντ που έχει αποστηθίσει από παιδί.
Οι ήρωες του Χόλινγκχερστ μοιάζουν να κινούνται σε έναν μικρόκοσμο απομονωμένο, όπου ο έρωτας είναι αυστηρά γένους αρσενικού. Και αυτός είναι ο άξονας γύρω από τον οποίο κινούνται τα πάντα με ιλιγγιώδη ταχύτητα, προκαλώντας έντονους κραδασμούς και πόνο σε όσους την ακολουθούν.
Ο κόσμος των ετεροφυλόφιλων μοιάζει αφύσικος, σχεδόν διαστροφικός. Επισκεπτόμενος το σπίτι του παιδικού του φίλου, έγγαμος εκείνος, πατέρας τριών παιδιών, παρατηρώντας τη «μαγικά άψογη επιδερμίδα του, τις γαλάζιες φλέβες που διέτρεχαν τα μπράτσα του και τη νωχελική ομορφιά του» ο Μάνερς, «όχι για πρώτη φορά», σκέπτεται «τι έξοχος ομοφυλόφιλος θα μπορούσε να είχε γίνει». Στον κόσμο όπου ανήκει ο Μάνερς τίποτε άλλο δεν χωράει.
...
ΛΥΔΙΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ
Από την Ελευθεροτυπία – ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, 26/11/2004
(Αφιέρωμα: Ομοφυλοφιλία και λογοτεχνία)
Γράφει η Κατερίνα Σχινά
ΑΛΑΝ ΧOΛΙΝΓΚΧΕΡΣΤ
Τα σκοτεινά μονοπάτια του έρωτα
Ένας επίγονος του Όσκαρ Γουάιλντ
Ο Alan Hollinghurst δεν είναι μόνος. Επίγονος του Οσκαρ Γουάιλντ, συνοδοιπόρος του Κολμ Τοϊμπίν, διελαύνεται από πάθη κοινά με έναν Ζενέ, έναν Κοκτό, έναν Μισίμα, έναν Μπάροουζ. Ισως, βέβαια, η στρατευμένη του ομοφυλόφιλη λογοτεχνία να επενδύει στην αμεσότητα πολύ πιο προγραμματικά απ' ό,τι συμβαίνει στους προδρόμους του. Ο Χόλινγκχερστ δεν περιορίζεται στην περιγραφή της ψυχοβόρου επιθυμίας, του βασάνου της αμφιβολίας, των διαδοχικών μεταπτώσεων -από την ευδαιμονία στην άκρα απελπισία- που προηγούνται της τελικής κατάκτησης’ η σωματικότητα των σελίδων του είναι παραπάνω από απτή. Ανήκει, βέβαια, σε μια νεότερη γενιά συγγραφέων που αποφάσισαν να διεκδικήσουν με το έργο τους το δικαίωμα στην έκφραση της «ιδιαιτερότητάς» τους: από τον Εντμουντ Γουάιτ ώς τον Κολμ Τοϊμπίν και τον Ντέιβιτ Λίβιτ, οι σύγχρονοι ομοφυλόφιλοι συγγραφείς δεν διστάζουν να υπογράψουν ερωτικές παραγράφους στις οποίες ακόμα και οι «Gay Times» αναγνωρίζουν το άγχος της καταδήλωσης, λες και η ωμότητα των περιγραφών, με το εκθετικό της σφρίγος, θα μπορούσε να κατισχύσει οποιασδήποτε επιφύλαξης. Ομως, πώς να το κάνουμε, το sex drive πολλών από τους συγγραφείς μπορεί να καταντήσει κουραστικό. Η στράτευση, η όποιας λογής στράτευση, δεν ωφέλησε ποτέ την τέχνη.
Ο Χόλινγκχερστ, όμως, ξεκίνησε απλώς ως στρατευμένος και κατέληξε σπουδαίος συγγραφέας. Οχι πως τα πρώτα του βιβλία -«Η Βιβλιοθήκη της πισίνας» (1988, σύντομα και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Ζαχαρόπουλος»), «Τα σκοτεινά μονοπάτια του έρωτα» (1993, αγγλικός τίτλος «The Folding star», εκδ. «Ζαχαρόπουλος»), «The Spell» (1998)- ήταν αποστερημένα από τα συστατικά που κάνουν ένα μυθιστόρημα να ξεχωρίζει από το σωρό. Ομως και τα τρία (και τώρα το βραβευμένο του «αριστούργημα», όπως το χαρακτήρισε στον «Observer» ο Tim Adams, «The Line of beauty») εξερευνούν την ομοφυλόφιλη εμπειρία, υιοθετούν την ομοφυλόφιλη προοπτική. «Από την αρχή προσπάθησα να γράψω βιβλία με ομοφυλόφιλη εστίαση», παραδέχεται ο συγγραφέας στην «Guardian». «Να γράψω για την ομοφυλόφιλη ζωή χωρίς ίχνος απολογητισμού και με την ίδια φυσικότητα που γράφονται τα μυθιστορήματα από ετεροφυλόφιλη προοπτική. Οταν άρχισα να γράφω, ένας τέτοιος στόχος φαινόταν πιεστικός και ενδιαφέρων. Ηταν η πρώτη φορά που γινόταν».
Μάλλον υπερβάλλει ο Χόλινγκχερστ. Ας θυμηθούμε το βλάσφημο «Queer» του Γουίλιαμ Μπάροουζ, γραμμένο ήδη από το 1951, τη συγκλονιστικά θαρραλέα αποδόμηση σεξουαλικών και φυλετικών ταυτοτήτων την οποία επιχείρησε στις αρχές της δύσκολης δεκαετίας του '60 ο Τζέιμς Μπόλντουιν στο «Μια άλλη χώρα», τα παραβατικά αριστουργήματα του Ζαν Ζενέ. Ισως όμως, για τα βρετανικά δεδομένα, η τόσο ανοιχτή δήλωση μιας αποκλίνουσας σεξουαλικής συμπεριφοράς, να συνιστά κατάκτηση -και όχι μόνο στο λογοτεχνικό στίβο. Πάει βέβαια καιρός από τότε που η ομοφυλοφιλία θεωρούνταν ποινικό αδίκημα και συνεπαγόταν εξευτελιστικές διώξεις, όμως μόνο τα τελευταία χρόνια η ομοερωτική λογοτεχνία κερδίζει ισότιμη μεταχείριση και αξιώνει να αποτιμηθεί ανεξάρτητα από το θέμα της.
Ο Αλαν Χόλινγκχερστ είναι, για τους συναδέλφους του, συγγραφείς σήμερα, παλιότερα δημοσιογράφους και κριτικούς -μια και επί δεκατέσσερα χρόνια εργάστηκε στο «Times Literary Supplement», διατελώντας μάλιστα, για ένα φεγγάρι, αρχισυντάκτης του- μια αυστηρή, απόμακρη μορφή. Παθιασμένος με τον Βάγκνερ και τη γοτθική αρχιτεκτονική, λάτρης της μεσαιωνικής τέχνης (προτιμήσεις που εγγράφονται και στα βιβλία του) δεν ανταποκρίνεται πάντοτε στην εικόνα του. Η ασκητική του φήμη συγκρούεται με την αγάπη του για τη νυχτερινή ζωή’ η μελαγχολία που αναδύεται από τις σελίδες του συνυπάρχει με την ικανότητά του να διακρίνει, πίσω από τη ζοφερή πρόσοψη, την κωμωδία της καθημερινότητας. Γιος τραπεζίτη, απόφοιτος της Οξφόρδης, με ένα μισοτελειωμένο διδακτορικό πάνω στους ομοφυλόφιλους συγγραφείς, όπως ο Ε.Μ. Φόρστερ, που δεν κατάφεραν να εκφράσουν την ομοφυλοφιλία τους στο έργο τους, αρχικά ποιητής, «ανίκανος όμως να γράψει έστω και έναν στίχο» αφότου υπέγραψε συμβόλαιο με τον εκδοτικό οίκο «Faber» το 1985, ο 50χρονος σήμερα συγγραφέας βρίσκεται, όπως δηλώνει, σε μια δημιουργική καμπή. «Εχω την αίσθηση ότι ολοκλήρωσα μια τετραλογία, η οποία, μολονότι δεν συνδέεται αφηγηματικά, έχει, εντούτοις, ενός είδους συνοχή». Θεματική, προφανώς. «Τα πράγματα όμως έχουν αλλάξει μέσα στα τελευταία χρόνια’ η στάση απέναντι στην ομοφυλοφιλία είναι πολύ διαφορετική. Δεν αισθάνομαι ότι είναι τόσο αναγκαία η παρουσία του σεξ, και λογοτεχνικά και πολιτικά μιλώντας. Είμαι πλέον σε θέση, στο τέλος ενός κεφαλαίου, να κλείσω την πόρτα χωρίς να αποδυθώ στην περιγραφή και της παραμικρής λεπτομέρειας, όπως το συνήθιζα». Προετοιμάζεται, λοιπόν, και για μια θεματική στροφή; Μένει να το δούμε.
Το πρώτο μυθιστόρημα του Χόλινγκχερστ, «Η βιβλιοθήκη της πισίνας», είχε χαιρετιστεί για την εντυπωσιακή συνύπαρξη στις σελίδες του «υψηλού λογοτεχνικού ύφους και φτηνού σεξ», όπως έγραψε χαρακτηριστικά η «Guardian». Η λονδρέζικη gay σκηνή, το αδιάκοπο πήγαιν'-έλα από ιδιωτικά κλαμπ σε δημόσιες τουαλέτες, οι εφήμεροι έρωτες και τα ανέλπιδα πάθη μεταφέρονται με το λακωνικό τόνο ενός όψιμου Χένρι Τζέιμς. Η «Γραμμή της ομορφιάς», χωρίς να είναι συνέχεια της «Βιβλιοθήκης», πιάνει την αφήγηση από εκεί που την έχει αφήσει το πρώτο μυθιστόρημα -από τον Αύγουστο του 1983. Αλλά ενώ η «Βιβλιοθήκη» ήταν ένα «party-novel», όπως θα σημείωναν, υπομειδιώντας, κάποιοι κριτικοί, η «Γραμμή» προσπαθεί να διαχειριστεί «το αναπόφευκτο hangover». Στο πρώτο βιβλίο, το Aids δεν υπήρχε ούτε καν ως υπαινιγμός’ στο τελευταίο σκιάζει δυσοίωνα την αφήγηση. Η σεξουαλική επιταγή υποχωρεί εδώ υπέρ ενός βλέμματος που γίνεται ευρύτερο και διεισδυτικότερο’ η πολιτικοκοινωνική συνθήκη δεν αγνοείται πια, αλλά υπογραμμίζεται. Δεν κυριαρχεί πια η εμμονή «έρωτας-αισθητισμός», αλλά η αχαλίνωτη αυταρέσκεια και η οικονομική απληστία των ισχυρών της θατσερικής περιόδου. «Για πρώτη φορά», γράφει ο Alfred Hickling στον «Guardian», «αισθανόμαστε ολοκάθαρα ότι ο Χόλινγκχερστ έχει εντείνει τις δυνάμεις του έτσι ώστε να δημιουργήσει έναν κόσμο μάλλον, παρά μια κλίκα’ και μολονότι υιοθετεί μια ιδιαίτερα προνομιούχα προοπτική (αυτή των πλούσιων, κακομαθημένων, ανήθικων συντηρητικών) το μυθιστόρημα διαθέτει αρκετό εύρος ώστε να ανακαλέσει το πλήρες κοινωνικό φάσμα της Βρετανίας του 1980».
~~~~~~~~~~~~
Άλλες καταχωρήσεις για τον Alan Ηollinghurst:
- Νο 234, H βιβλιοθήκη της πισίνας
- Νο 236, Η έλξη
- Νο 237, Η γραμμή της ομορφιάς
Δημοσίευση σχολίου