.
Από αμνημονεύτων χρόνων και σε όλα τα μέρη του κόσμου κάποιοι άντρες και κάποιες γυναίκες ένιωσαν την επιθυμία της συναισθηματικής και σωματικής οικειότητας με άτομα του ίδιου φύλου. Υπήρξαν άντρες που πόθησαν και αγάπησαν άλλους άντρες΄ γυναίκες που πόθησαν και αγάπησαν άλλες γυναίκες. Το έπος Γκιλγκαμές – του οποίου η πρωιμότερη ολοκληρωμένη εκδοχή χρονολογείται στα 1700 πΧ – αφηγείται τις περιπέτειες ενός μυθικού βασιλιά που, όπως προοικονομείται σε ένα όνειρο, συναντά έναν άγριο άντρα, τον Ενκίντου, και καταλήγει να τον ‘αγαπήσει ως σύζυγο’.
Από αμνημονεύτων χρόνων και σε όλα τα μέρη του κόσμου κάποιοι άντρες και κάποιες γυναίκες ένιωσαν την επιθυμία της συναισθηματικής και σωματικής οικειότητας με άτομα του ίδιου φύλου. Υπήρξαν άντρες που πόθησαν και αγάπησαν άλλους άντρες΄ γυναίκες που πόθησαν και αγάπησαν άλλες γυναίκες. Το έπος Γκιλγκαμές – του οποίου η πρωιμότερη ολοκληρωμένη εκδοχή χρονολογείται στα 1700 πΧ – αφηγείται τις περιπέτειες ενός μυθικού βασιλιά που, όπως προοικονομείται σε ένα όνειρο, συναντά έναν άγριο άντρα, τον Ενκίντου, και καταλήγει να τον ‘αγαπήσει ως σύζυγο’.
Ιστορίες για σώματα και ψυχές που σμίγουν παραδίδονται επίσης από την αρχαία ελληνική και την ιουδεοχριστιανική παράδοση, τις πηγές του δυτικού πολιτισμού. Η Ιλιάδα του Ομήρου περιγράφει τη συντροφική σχέση του Αχιλλέα και του Πάτροκλου στον Τρωικό Πόλεμο, που χρονολογείται κατά παράδοση στον πρώιμο 12ο αιώνα πΧ , ενώ η Σαπφώ, η λυρική ποιήτρια του 6ου αιώνα πΧ, καταγράφει με τέτοια συναισθηματική ενάργεια τους καημούς της γυναίκας προς γυναίκα αγάπης, ώστε η νησιωτική πατρίδα της, η Λέσβος να μας δώσει τον όρο ‘λεσβιασμός’. Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος τίμησε και δόξασε τις σχέσεις μεταξύ αντρών, θεωρώντας τον έρωτα προς το ωραίο, όπως τον εξύμνησε ο Πλάτων στο Συμπόσιο, ως προπαρασκευή και μύηση για τη φιλοσοφία. Παρόλο που ο Ιουδαϊσμός καταδίκασε το σοδομισμό, οι ιουδαϊκές γραφές (η χριστιανική Παλαιά Διαθήκη) έχουν δώσει αρκετά παραδείγματα γυναικών που είχαν στραμμένες τις προτιμήσεις τους σε άλλες γυναίκες και ανδρών που ένιωθαν πάθος για τους συντρόφους τους, όπως, μεταξύ άλλων, η ισραηλίτισσα Ναόμι με την χήρα νύφη της, τη Ρούθ, και ο Δαβίδ, ο βοσκός που έγινε φονιάς γιγάντων και φίλος του Ιωνάθαν, του γιού του βασιλιά Σαούλ. Όπως παρατήρησε ο Όσκαρ Ουάιλντ σχεδόν τρεις χιλιάδες χρόνια αργότερα, αυτό ήταν ένα παράδειγμα της ‘αγάπης που δεν τολμάει να πει το όνομά της’.
Στον γεωγραφικό και πολιτιστικό αντίποδα της Ελλάδας και της Ιουδαίας, μια κινέζικη ιστορία του 3ου πΧ αιώνα αφηγείται τη φιλία μεταξύ του δούκα Λινγκ, ενός συγχρόνου του Κομφούκιου, και του ευνοούμενού του, του Μίτζι Ξία. Ο νεαρός άντρας πρόσφερε ένα ροδάκινο στο φίλο του καθώς περπατούσαν μαζί σε έναν οπωρώνα, αντί να το φάει όλο μόνος του. Για πολλούς αιώνες εφεξής, αυτή η διάσημη χειρονομία, η ‘αγάπη του μοιρασμένου ροδάκινου’ αποτέλεσε τη μεταφορική περιγραφή της ομοφυλοφιλικής οικειότητας. Εντωμεταξύ, στην Ινδία, το έπος Μαχαμπαράτα (που κατά πάσα πιθανότητα άρχισε να γράφεται γύρω στο 200 πΧ) κατέγραφε την ιστορία της φιλίας ανάμεσα στον Κρίσνα και τον Αριούνα, περιγράφοντας την ως την κινητήρια δύναμη που τους ωθούσε προς την αθανασία.Επομένως, στον αρχαίο κόσμο έχουν καταγραφεί και υμνηθεί πολλές στενές συντροφικές σχέσεις μεταξύ αντρών, καθώς και μεταξύ γυναικών. Πολλές απ’ αυτές τοποθετούνται στο πλαίσιο ηρωικών μύθων, και άλλες στο πλαίσιο μιας φιλίας που αναπτύσσεται στην καθημερινή ζωή΄ αποτελούν τμήμα μιας κουλτούρας που άλλοτε αναπτύσσεται στο γυμνάσιο κι άλλοτε στη βασιλική αυλή. Ορισμένοι πολιτισμοί έφτασαν ακόμα και να θεωρούν ότι αυτές οι σχέσεις οδηγούν στον φιλοσοφικό και στον πνευματικό διαφωτισμό.
Στον γεωγραφικό και πολιτιστικό αντίποδα της Ελλάδας και της Ιουδαίας, μια κινέζικη ιστορία του 3ου πΧ αιώνα αφηγείται τη φιλία μεταξύ του δούκα Λινγκ, ενός συγχρόνου του Κομφούκιου, και του ευνοούμενού του, του Μίτζι Ξία. Ο νεαρός άντρας πρόσφερε ένα ροδάκινο στο φίλο του καθώς περπατούσαν μαζί σε έναν οπωρώνα, αντί να το φάει όλο μόνος του. Για πολλούς αιώνες εφεξής, αυτή η διάσημη χειρονομία, η ‘αγάπη του μοιρασμένου ροδάκινου’ αποτέλεσε τη μεταφορική περιγραφή της ομοφυλοφιλικής οικειότητας. Εντωμεταξύ, στην Ινδία, το έπος Μαχαμπαράτα (που κατά πάσα πιθανότητα άρχισε να γράφεται γύρω στο 200 πΧ) κατέγραφε την ιστορία της φιλίας ανάμεσα στον Κρίσνα και τον Αριούνα, περιγράφοντας την ως την κινητήρια δύναμη που τους ωθούσε προς την αθανασία.Επομένως, στον αρχαίο κόσμο έχουν καταγραφεί και υμνηθεί πολλές στενές συντροφικές σχέσεις μεταξύ αντρών, καθώς και μεταξύ γυναικών. Πολλές απ’ αυτές τοποθετούνται στο πλαίσιο ηρωικών μύθων, και άλλες στο πλαίσιο μιας φιλίας που αναπτύσσεται στην καθημερινή ζωή΄ αποτελούν τμήμα μιας κουλτούρας που άλλοτε αναπτύσσεται στο γυμνάσιο κι άλλοτε στη βασιλική αυλή. Ορισμένοι πολιτισμοί έφτασαν ακόμα και να θεωρούν ότι αυτές οι σχέσεις οδηγούν στον φιλοσοφικό και στον πνευματικό διαφωτισμό.
Τα παραπάνω πολλοί μεταγενέστεροι παρατηρητές τα ερμήνευσαν ως ένδειξη ότι οι σωματικές και συναισθηματικές επιθυμίες για άτομα του ίδιου φύλου αποτελούν ένα εγγενές και θεμελιακό ανθρώπινο χαρακτηριστικό που υπερβαίνει την ιστορική και πολιτισμική συγκυρία - μεταξύ άλλων, ο Όσκαρ Ουάιλντ στην ανάγνωση του της Βίβλου, οι μελετητές που μετέφρασαν αρχαίους ποιητές και οι λεσβίες που διάβαζαν Σαπφώ. Εντούτοις, σήμερα, οι περισσότεροι ιστορικοί τονίζουν ότι αυτές οι στοιχειακές επιθυμίες έχουν εκφραστεί διαχρονικά με ποικίλους τρόπους, οι οποίοι περιλαμβάνουν κάθε μορφής αγάπη και συντροφικότητα, αλλά επίσης και πολλές διαφορετικές μορφές σεξουαλικής πρακτικής. Συχνά, αυτοί που ένοιωσαν τέτοια πάθη συμβίωσαν με τους συντρόφους τους, διαμόρφωσαν δίκτυα και κουλτούρες κοινωνικότητας και αλληλεγγύης και - σε ορισμένες περιπτώσεις - ανέπτυξαν ενεργά πολιτικά κινήματα προκειμένου να προωθήσουν ή να υπερασπιστούν τα συναισθήματά τους.Ορισμένες κοινωνίες γενικά αποδέχθηκαν - ή ακόμη και τίμησαν - τις ομόφυλα προσανατολισμένες συμπεριφορές και νοοτροπίες. Σε άλλους τόπους και σε άλλους καιρούς, αυτές οι συμπεριφορές θεωρήθηκαν παραβατικές, καταδικάστηκαν ως αμαρτωλές κι ανήθικες΄ οι νομοθέτες κατέστησαν παράνομες τις ομόφυλες πράξεις και οι γιατροί διέγνωσαν τις ομόφυλες επιθυμίες ως ασθένειες και τις υπέβαλαν σε θεραπεία. Το ευρύ φάσμα των σεξουαλικών αισθημάτων – και οι διαφορετικές αντιδράσεις των διάφορων κοινωνιών στους τρόπους με τους οποίους αυτά κατά καιρούς εκφράστηκαν – καταδεικνύει τον εγγενώς ασταθή χαρακτήρα τόσο της σεξουαλικότητας όσο και των κοινωνικών ηθών.
Ο σύγχρονος κόσμος αποκαλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα ομόφυλα προσανατολισμένων συμπεριφορών, νοοτροπιών και ταυτοτήτων. Οι περισσότερες από τις μεγαλουπόλεις της Ευρώπης, της Βόρειας και της Νότιας Αμερικής, της Ασίας και της Αυστραλίας – από το Σαν Φρανσίσκο στο Παρίσι κι από το Μπουένος Άιρες στο Σίδνεϊ – φιλοξενούν μια ζωηρή, σίγουρη για τον εαυτό της και δημόσια ομόφυλη κουλτούρα, η οποία οργανώνεται γύρω από μπαρ, καφέ και άλλα εμπορικά στέκια, και επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες γειτονιές. Εθελούσιοι σύλλογοι φέρνουν κοντά αυτούς που θέλουν να συναναστραφούν με άλλους που έχουν παρόμοιο προσανατολισμό στο πλαίσιο αθλητικών, πολιτιστικών και πολιτικών δραστηριοτήτων. Σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και σε κράτη όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Νότιος Αφρική, οι ομόφυλες σεξουαλικές πράξεις έχουν αποποινικοποιηθεί και ορισμένες τοπικές κυβερνήσεις έχουν περάσει νόμους που απαγορεύουν τις διακρίσεις και την προσβολή της αξιοπρέπειας όσων έχουν ομόφυλες προτιμήσεις, επιτρέποντάς τους, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και να καταχωρούν επίσημα τις σχέσεις τους στο ληξιαρχείο, ή να παντρεύονται.
.
Robert Aldrich: Ομοφυλοφιλική και λεσβιακή ιστορία στο Robert Aldrich (επιμ.): Ομοφυλοφιλία. Μια παγκόσμια ιστορία (Πάπυρος)
6 σχόλια:
H παρουσίαση του βιβλίου από τον εκδοτικό οίκο Πάπυρος:
«Περιλαμβάνει όλες τις πτυχές και τις αποχρώσεις ενός περίπλοκου θέματος. Ένα βιβλίο γραμμένο με τρόπο επιστημονικό αλλά ταυτόχρονα απολαυστικό».
Σε αυτό το βιβλίο, που καλύπτει εξαιρετικά ευρύ χρονολογικό και γεωγραφικό φάσμα, ιστορικοί από πανεπιστήμια εννέα διαφορετικών χωρών μελετούν τις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου διαμέσου των αιώνων, καταγράφοντας τις μεταβολές των αντιλήψεων για την ομοφυλοφιλία, καθώς και τη σταδιακή ανάδυση των εννοιών της ομοφυλόφιλης ταυτότητας και της υποκειμενικότητας. Ξεκινώντας από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη και φτάνοντας μέχρι τη σύγχρονη εποχή, εξετάζει ζητήματα όπως τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, το έιτζ και η νομική κατοχύρωση των ομοφυλόφιλων ζευγαριών. Παράλληλα μελετά και άλλες κουλτούρες, εκτός της σφαίρας του δυτικού πολιτισμού, αναδεικνύοντας έτσι την ποικιλομορφία των σχέσεων μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, όπως αυτές διαμορφώθηκαν ανά τους αιώνες σε όλο τον κόσμο.
«Δεν υπάρχει ούτε μία βαρετή σελίδα παρά τη σχολαστική τεκμηρίωση».
Echo Magazine
«Η πλούσια εικονογράφηση συμπληρώνει θαυμάσια τα κείμενα ενός ιδιαίτερα προσεγμένου βιβλίου».
The Times Literary Supplement
«Πλήρης καταγραφή της αντίληψής μας για τη θέση της ομοφυλοφιλίας στην παγκόσμια ιστορία».
The Guardian
Το Ομοφυλοφιλία. Μια παγκόσμια ιστορία είναι το μόνο έργο που προσφέρει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση της μακράς ιστορίας μέσα από την οποία αναδύθηκε η σημερινή ομοφυλόφιλη κουλτούρα. Με 253 εικόνες, 127 έγχρωμες.
Περιλαμβάνονται τα εξής κεφάλαια:
1. Ομοφυλοφιλική και λεσβιακή ιστορία
2. Η ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα και τη Ρώμη
3. Ο Μεσαίωνας
4. Πρώιμοι νεότεροι χρόνοι στην Ευρώπη, 1400-1700
5. Η ανδρική ομοφυλοφιλία την εποχή του Διαφωτισμού και της Επανάστασης, 1680-1850
6. Λεσβίες κατά τους πρώιμους νεότερους χρόνους στην Ευρώπη, 1500-1800
7. Η αμερικανική ήπειρος: από τους αποικιακούς χρόνους έως τον 20ό αιώνα
8. Η εποχή της ομοφυλοφιλίας 1870-1940
9. Δημόσιες σφαίρες και πολιτικές της ομοφυλοφιλίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
10. Ομόφυλη αγάπη των γυναικών στον νεότερο κόσμο
11. Ανακαλύπτοντας την ομοφυλοφιλία: διαπολιτισμικές συγκρίσεις και η ιστορία της σεξουαλικότητας
12. Η ομοφυλοφιλία στη Μέση Ανατολή και στη Bόρεια Αφρική
13. Σεξουαλική επιθυμία και σχέσεις ομόφυλης οικειότητας στην Ασία
14. Ο κόσμος των ομοφυλοφίλων: Από το 1980 μέχρι σήμερα
Συνέντευξη του επιμελητή της έκδοσης, Robert Aldrich
- από την Ελευθεροτυπία, 09 - 12 – 2008
του Βαγγέλη Βαγγελάτου
Ξεκολλώντας τις ετικέτες
Ο πανεπιστημιακός Ρόμπερτ Αλντριτς, που επιμελήθηκε τον τόμο «Ομοφυλοφιλία: Μια Παγκόσμια Ιστορία», είναι αισιόδοξος για την αλλαγή στη στάση της κοινωνίας. «Η έλξη ανάμεσα σε ομοφύλους διαγράφεται σαν ένα πολύ φυσικό κομμάτι της ανθρώπινης ζωής και της Ιστορίας», λέει.
Μια κινεζική ιστορία τού 3ου π.Χ. αιώνα αφηγείται πώς ο δούκας Λινγκ προσέφερε στον ευνοούμενό του Μίζι Σία ένα ροδάκινο που έφαγαν μαζί περπατώντας στον οπωρώνα. Για αιώνες αυτή η χειρονομία, «η αγάπη του μοιρασμένου ροδάκινου», αποτέλεσε τη μεταφορική περιγραφή της ομοφυλοφιλικής οικειότητας στην Ανατολή, μάθαμε ξεφυλλίζοντας τον τόμο «Ομοφυλοφιλία: Μια παγκόσμια ιστορία», που κυκλοφόρησε τον μήνα που πέρασε από τις εκδόσεις «Πάπυρος» σε μετάφραση Μαργαρίτας Μηλιώρη.
Το εντυπωσιακό τόσο σε περιεχόμενο, στιλ αλλά και ποιότητα έργο, ταξιδεύει από τους αρχαίους Ελληνες φιλοσόφους και τους σαμουράι μέχρι τις βικτωριανές συγγραφείς και τις ντραγκ κουίν. Ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σίντνεϊ, Ρόμπερτ Αλντριτς, που επιμελήθηκε τον τόμο αντλώντας υλικό από την ερευνητική δουλειά καθηγητών από πανεπιστήμια εννέα διαφορετικών χωρών, οι οποίοι μελέτησαν τις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου διαμέσου των αιώνων, απάντησε στις ερωτήσεις μας, χωρίς φόβο αλλά με αρκετό πάθος.
Οι Financial Times έγραψαν πως το έργο που επιμεληθήκατε γράφτηκε με τρόπο που να συνδυάζει το επιστημονικό με το απολαυστικό. Ποια ήταν η συνταγή;
- «Θέλαμε ένα βιβλίο που να παρουσιάζει την επιστημονική έρευνα με ένα "διαβαστερό" και απολαυστικό τρόπο. Βρήκαμε ειδικούς με εμπειρία στο γράψιμο για το ευρύ κοινό και τους ζητήσαμε να παρουσιάσουν ζωντανές ενδιαφέρουσες περιπτώσεις και εμπειρίες από όλη την Ιστορία. Οργανώσαμε την ύλη σε κεφάλαια εστιασμένα σε συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους και περιοχές για να διευκολύνουμε την πρόσβαση, αντί να την οργανώσουμε θεματικά. Οι εκδότες δε της αρχικής έκδοσης, οι Thames & Hudson, είναι ειδικοί σε βιβλία τέχνης και έτσι "έντυσαν" το κείμενο με εικονογράφηση ποιότητας».
Ποια ήταν η μεγαλύτερη ανησυχία στην επιμέλεια του βιβλίου;
- «Να καλύψουμε τόσο υλικό - την ανθρώπινη ιστορία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και μάλιστα σε όλο τον πλανήτη. Ανησυχούσα μήπως τελικά δεν καλύπταμε όλο το φάσμα των συμπεριφορών, αλλά περιοριζόμασταν σε ένα συγκεκριμένο υπεραπλουστευμένο μοντέλο. Δεδομένης της τεράστιας έρευνας, τα σύνθετα ιστορικά και ανθρωπολογικά θέματα που προέκυψαν, από τη μία έκαναν πολύ δύσκολη την πρόσβαση του υλικού στο ευρύ κοινό, αλλά από την άλλη μάς έδιναν την ευκαιρία να φτιάξουμε ένα πραγματικά διεθνές έργο».
Ποια ανάγκη προκάλεσε την έκδοση αυτού του βιβλίου;
- «Από τη μία ήταν να φτάσει το σύνολο της ακαδημαϊκής δουλειάς στο ευρύ κοινό. Από την άλλη να σχετιστεί η γνώση αυτή με τον σύγχρονο κόσμο. Τα τελευταία 25 χρόνια το AIDS προκάλεσε έντονη συζήτηση γύρω από τη σεξουαλικότητα. Αρχικά θεωρήθηκε μια γκέι αρρώστια, προκάλεσε ομοφοβία αλλά και αλλαγές στη συμπεριφορά τόσο των γκέι όσο και των στρέιτ. Μετά εμφανίστηκε το ζήτημα του γκέι γάμου και η αναγνώρισή του από συγκεκριμένες χώρες, που σηματοδοτούν την εξέλιξη στον τρόπο που αλλάζει η θεώρηση της ομοφυλοφυλίας, αλλά και οι αντιδράσεις στις αλλαγές αυτές. Αυτό το έργο δείχνει τις διαφορετικές αντιλήψεις για την ομοφυλοφιλία στην πορεία της Ιστορίας και χαρτογραφεί την εξέλιξη της κοινωνικής συμπεριφοράς απέναντι στη σεξουαλική διαφορετικότητα. Λειτουργεί σαν υπενθύμιση, πως σε δεδομένες ιστορικές στιγμές αυτή η διαφορετικότητα αντιμετωπίστηκε σαν αρρώστια, έγκλημα, αμαρτία, που προκάλεσε από παρενόχληση και βία μέχρι φυλάκιση και εκτέλεση των ομοφυλοφίλων».
Νομίζετε πως η κυκλοφορία μιας τέτοιας δουλειάς -επιστημονικής και ιστορικής- σηματοδοτεί χρονικά ένα συγκεκριμένο σημείο στην Ιστορία της ίδιας της ομοφυλοφιλίας;
- «Ισως. Οι γκέι και λεσβιακές σπουδές αναγνωρίζονται πια σαν ερευνητικός τομέας και εδώ και δύο δεκαετίες έχει γίνει μεγάλη διεπιστημονική ακαδημαϊκή έρευνα πάνω στο θέμα. Με κάποιο τρόπο αυτό το βιβλίο είναι μια απογραφή των στοιχείων αυτών τοποθετημένη στα πλαίσια ζητημάτων όπως ο γκέι γάμος».
Ποια είναι για εσάς η πιο εντυπωσιακή πλευρά του βιβλίου;
- «Ισως η ευρύτητα του φάσματος της δουλειάς και η ποικιλία των διαφορετικών "ζωών" που συμπεριέλαβε. Ανάμεσα στα κεφάλαια του υπάρχουν από τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη μέχρι σαμουράι και "εργάτες του σεξ". Φιλοσοφικές φιλίες ανάμεσα σε άντρες της Αναγέννησης και ρομαντικές σχέσεις ανάμεσα σε γυναίκες της Βικτωριανής Αγγλίας, το "τρίτο φύλο" στην προ Κολομβιανή Αμερική, τα "αγόρια-σύζυγοι" στην Αυστραλία πριν από την άφιξη του Κουκ και οι "μεταμφιεσμένοι" σε γυναίκες άντρες της Αφρικής. "Ντραγκ" και "λέδερ" κουίν, το συμπόσιο του Πλάτωνα και οι ομοερωτικοί στίχοι στα μεσαιωνικά Αραβικά ποιήματα. "Είμαστε Παντού" ήταν ένα από τα σλόγκαν του κινήματος για την ομοφυλόφιλη απελευθέρωση, και μια ιστορική μελέτη σαν αυτή το επιβεβαιώνει. Παρ' ότι οι σεξουαλικές πρακτικές συμπεριφορές και ταυτότητες αλλάζουν μαζί με τη στάση της κοινωνίας απέναντι σε αυτές, η έλξη ανάμεσα σε άτομα του ιδίου φύλου διαγράφεται σαν ένα πολύ φυσικό κομμάτι της ανθρώπινης ζωής και της Ιστορίας».
Εχοντας πια μια πλήρη και επιστημονική άποψη της ιστορικής και κοινωνικής πλευράς της ομοφυλοφιλίας πώς βλέπετε το μέλλον της ομοφυλοφιλίας;
- «Δείχνουμε κεφάλαιο κεφάλαιο πώς οι σεξουαλικές συμπεριφορές, πρακτικές και οι ταυτότητες αλλάζουν συνεχώς. Η αρχαία παιδεραστία είναι πολύ διαφορετική από τη μοντέρνα ομοσεξουαλικότητα. Και οι απόψεις των σεξολόγων που θεωρούσαμε "επιστημονικές" το 1800 και το 1900 -όπως η διάγνωση ομοφυλοφιλίας από το... "χοανοειδές σχήμα του πρωκτού" ή η ερμηνεία της ως "μπλοκαρισμένη ψυχο-σεξουαλική ανάπτυξη"- έχουν πια απορριφθεί. Οι σεξουαλικές κουλτούρες είναι πολύ διαφορετικές από όταν ο Κωνσταντίνος Καβάφης έγραφε ομοφυλόφιλη ποίηση στην Αλεξάνδρεια. Στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες έχουν πια καταργηθεί οι νόμοι κατά της ομοφυλοφιλίας και έχουν θεσπιστεί καινούργιοι που προστατεύουν τους ομοφυλόφιλους από τις διακρίσεις. Κάποιοι γκέι, πιστοί στο πνεύμα των 70'ς, διακηρύττουν τη διαφορετικότητά τους ανοιχτά και μαχητικά, και άλλοι, στο στιλ των 90'ς, βλέπουν τους εαυτούς τους ως "queer". Αλλά ίσως αυτές οι ετικέτες αρχίζουν να χάνουν τη σημασία τους, καθώς τα άτομα διαφορετικής σεξουαλικότητας γίνονται μέρος της ζωής».
Για παράδειγμα;
- «Εδώ στην Αυστραλία όπου ζω, ανάμεσα στα διακεκριμένα μέλη της γκέι κοινότητας υπάρχουν ένας δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο αρχηγός του Κόμματος των Πρασίνων, ένας υπουργός της κυβέρνησης και ένας από τους διασημότερους συγγραφείς. Υπάρχουν ακόμα πολύ "σημαντικοί" άνθρωποι που έχουν "βγει από την ντουλάπα", όπως οι δήμαρχοι του Παρισιού και του Βερολίνου, που κάνουν τη δουλειά τους χωρίς η σεξουαλική τους διαφορετικότητα να μπαίνει εμπόδιο. Σε μέρη πάλι όπως η Μέση Ανατολή και κάποια μέρη της Ασίας και της Αφρικής είναι πολύ δύσκολο να είσαι ανοιχτά ομοφυλόφιλος. Υπάρχει η ανάγκη για μια "γκέι απελευθέρωση", όχι ένα αντίγραφο του δυτικού μοντέλου συμπεριφοράς και ταυτότητας, αλλά ελευθερία να μπορεί ο καθένας να διεκδικήσει τις σεξουαλικές και ερωτικές του επιθυμίες χωρίς τον φόβο της δίωξης. Είναι πιθανό πως σε αυτές τις χώρες θα δημιουργηθούν τέτοιες κοινωνικές συμπεριφορές που θα φαίνονται πολύ διαφορετικές στις γκέι κοινότητες του Λονδίνου ή του Σαν Φραντσίσκο. Μπορούμε ήδη να δούμε τη διαφοροποίηση στις σεξουαλικές κουλτούρες σε μέρη όπως για παράδειγμα η Ταϊλάνδη. Νομίζω πως η διάδοση της ομοφυλόφιλης κουλτούρας και ταυτότητας θα είναι ένα στοιχείο του μέλλοντος. Ελπίζω πως θα οδηγήσει στην αναγνώριση των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων στη δουλειά και στη ζωή, δικαιώματα που οι υπόλοιποι πολίτες θεωρούν δεδομένα».
Από την Lifo:
Η πολυποίκιλτη κουλτούρα της ομοφυλοφιλίας
Μια πλήρη ιστορική αναδρομή πλαισιωμένη από εικονογραφικό υλικό επιχειρεί το βιβλίο-λεύκωμα «Ομοφυλοφιλία. Μια παγκόσμια ιστορία» των εκδόσεων Πάπυρος (επιμέλεια Robert Aldrich). Mια αφήγηση που αρχίζει από το 1700 π.Χ.
H παγκόσμια ιστορία της ομοφυλοφιλίας παρουσιάζεται στο πολυσέλιδο λεύκωμα των εκδόσεων Πάπυρος, όπου υπάρχει κατατοπιστικό φωτογραφικό και εικαστικό υλικό, μαζί με κείμενα δεκατεσσάρων θεωρητικών των gender studies και ιστορικών που αφηγούνται κάθε ιδιαίτερη πτυχή από την αρχαιότητα ως σήμερα. Η διαμόρφωση των στερεοτύπων, οι κοινωνικοί αγώνες, οι αντιδράσεις, τα μηνύματα αποδοχής ή περιθωριοποίησης, ο αντικατοπτρισμός τους στα έργα της τέχνης είναι μερικές από τις πτυχές της ιστορίας που εξετάζονται στο βιβλίο, την επιμέλεια του οποίου έχει ο Robert Aldrich (καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ).
Aνατρέχοντας στις σελιδες του Ομοφυλοφιλία. Μια παγκόσμια ιστορία, είναι προφανές πως η ιστορία που αφηγούνται το εικονογραφικό υλικό αλλά κυρίως οι θεωρητικές προσεγγίσεις είναι μια ιστορία διωγμών και δύσκολης επιβίωσης ανάμεσα στις συμπληγάδες ενός ανατροφοδοτούμενου ηθικολογικού περιβάλλοντος.
Τα κείμενα του βιβλίου (σε μετάφραση Μαργαρίτας Μηλιώρη) ξεκινούν με την εισαγωγή του Aldrich, που από το έπος Γκιλγαμές του 1700 π.Χ. που αφηγείται τις περιπέτειες ενός βασιλιά που αγαπάει ως σύζυγο έναν άντρα, τον Κομφούκιο και την Αρχαία Ελλάδα, φτάνει στους γάμους των ομοφύλων σε μια κατατοπιστική εισαγωγή στην ιστορία της ομοφυλοφιλίας. Στη συνέχεια αναλύεται διεξοδικά η ομοφυλόφιλη συμπεριφορά στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη, από τη μυθολογία, την παιδεραστία (όπως αποτυπώνεται στα ερυθρόμορφα αγγεία), τον αθλητισμό, τα κείμενα της αρχαιότητας, μέχρι και τη σημαντική αλλαγή που έφερε ο Μεσαίωνας. Εκεί συναντάμε για πρώτη φορά τη διαφοροποίηση ανάμεσα σε «φυσιολογικούς και μη φυσιολογικούς» που παίρνει και τη μορφή δικαστικών διώξεων με ποινές που περιλάμβαναν από δημόσιο μαστίγωμα μέχρι ευνουχισμό. Χρειάζεται να φτάσουμε στην εποχή του Διαφωτισμού για να αρχίσει η συζήτηση περί ομοφυλοφιλίας να γίνεται με κοσμικούς και όχι θρησκευτικούς όρους αλλά και για να αλλάξει η νομική αντιμετώπιση των ομοφυλόφιλων.
Χρειάζεται να φτάσουμε στη δεκαετία του 1920 για να δούμε τη δημιουργία ομοφυλοφιλικών οργανώσεων. Ταυτόχρονα, αλλάζει ο τρόπος αναπαράστασης της ομοφυλοφιλίας -χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι γίνεται αποδεκτή από την κοινωνία- ενώ κυριαρχεί η άποψη ότι ο ομοφυλόφιλος διαφθείρει τους νέους. Το βιβλίο, πέρα από την ιστορική αναδρομή που επιχειρεί, επικεντρώνεται και στην εξέλιξη και αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας και σε διάφορες περιοχές του κόσμου, μέσα από μια σειρά εξαιρετικά ενδιαφερουσών πολιτισμικών συγκρίσεων. Στην κατακλείδα, δεν παραλείπεται να αναφερθεί πως η κατάσταση σήμερα είναι αμφίσημη και πως «το μέλλον είναι ανοιχτό, αλλά η κατεύθυνση προς την οποία θα μας οδηγήσει τελικά η χειραφέτηση των ομοφυλοφίλων παραμένει προς το παρόν αδιευκρίνιστη».
Aπό το ΒΗΜΑ, Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2008
Γράφει η Κατερίνα Δαφέρμου
Η έλξη για το ίδιο φύλο
Η ομοερωτική «κρυφή» ιστορία από την αρχαία Ελλάδα ως τις μέρες μας και από το Κοράνι ως τα ινδουιστικά και τα βουδιστικά κείμενα
Για πρώτη φορά μετά την κλασική εποχή οι ομοφυλόφιλοι και οι λεσβίες έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ Ρόμπερτ Αλντριτς με την επιμέλεια του τόμου Ομοφυλοφιλία,μια παγκόσμια ιστορία κάνει ένα άλμα σε σχέση με προϋπάρχοντα δικά του συγγράμματα για την ομοφυλοφιλία ή δοκίμια άλλων (Μισέλ Φουκό, Σίγκμουντ Φρόιντ, Αντρέ Ζιντ). Επιχειρεί να συμπυκνώσει σε ένα ογκώδες βιβλίο τη συνολική εικόνα του πολύπτυχου θέματος (επιστημονικά τεκμηριωμένη), από τα βάθη της Ιστορίας και από κάθε μήκος και πλάτος της υφηλίου. Είτε μιλάμε για σοδομιτικές ή για σαπφικές συμπεριφορές, για ομογενική αγάπη ή για τριβαδισμό (λεσβίες), ουσιαστικά αναφερόμαστε στην «επιθυμία της συναισθηματικής και σωματικής οικειότητας με άτομα του ίδιου φύλου». Ο τόμος του Αλντριτς είναι ένα εκτενέστατο και συνάμα σχολαστικό πόνημα που εμπλουτίζεται από 250 θαυμάσιες φωτογραφίες και άκρως διαφωτιστικά παραδείγματα από την παγκόσμια τέχνη.
Πώς το κατάφερε αυτό; Συγκρότησε μια διεθνή ομάδα επιστημόνων, καθένας εκ των οποίων έγραψε ένα ξεχωριστό δοκίμιο για τον χαρακτήρα των ομοφυλοφιλικών σχέσεων σε συγκεκριμένες ιστορικές και γεωγραφικές περιόδους. Διατρέχουμε, μεταξύ άλλων, την κλασική Ελλάδα και τη Ρώμη, τον Μεσαίωνα, τους πρώιμους και νεότερους χρόνους στην Ευρώπη (1400- 1700), τον Διαφωτισμό και την Επανάσταση (1680- 1850), την αμερικανική ήπειρο ως τον 20ό αιώνα, τις πολιτικές της ομοφυλοφιλίας στον Β Δ Παγκόσμιο Πόλεμο, την ομόφυλη αγάπη των σημερινών γυναικών, την ομοφυλοφιλία στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, τη σεξουαλική επιθυμία στην Ασία και τελικά στον κόσμο των ομοφυλόφιλων από το 1980 ως σήμερα.
Η άκαμπτη Δύση
Μετά τους κλασικούς χρόνους ο χριστιανισμός επιβάλλει μια άκαμπτη ηθική για τη σεξουαλικότητα. Αυτός ο φοβικός πουριτανισμός ορίζει τις σεξουαλικές σχέσεις ως σήμερα. Θα ήμασταν αφελείς αν θεωρούσαμε ότι στον σύγχρονο κόσμο υπάρχει καθολική ανοχή, ότι αφανίστηκαν τα κρούσματα ρατσισμού και προκατάληψης. (Το 2004 η παραίτηση του κυβερνήτη του Νιου Τζέρσεϊ Τζέιμς Ε. Μακ Γκρίβι μετά την αποκάλυψη της σχέσης του με άλλον άνδρα ενώ ήταν παντρεμένος σόκαρε τους Αμερικανούς.)
Ο βυζαντινός αυτοκράτορας Θεοδόσιος είχε επιβάλει τη δημόσια καύση για τους ομοφυλόφιλους. Ο Ιουστινιανός νομοθέτησε τη θανατική ποινή. Με τη φυσική θεολογία του Αγίου Θωμά του Ακινάτη καταδικάστηκε ως παρά φύση οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη δεν οδηγούσε στην αναπαραγωγή του ανθρωπίνου είδους. Τον 13ο και 14ο αιώνα στην Ευρώπη οι καταδίκες για σοδομισμό δεν γνώριζαν ούτε ταξικό όριο: στον Εδουάρδο Β Δ της Αγγλίας απαγγέλθηκαν βαριές κατηγορίες ενώ ο Πάπας Βονιφάτιος καταδικάστηκε για το παράπτωμα μετά θάνατον.
Ο ουμανισμός της Αναγέννησης δεν απάλυνε τέτοια φαινόμενα. Ο πίνακας του Μποτιτσέλι στην αναπαράσταση της Θείας Κωμωδίας (δημιουργήθηκε μεταξύ 1480 και 1495) παραπέμπει σε « εγκλήματα ενάντια στους νόμους της φύσης »... Ο ίδιος ο ζωγράφος κατηγορήθηκε για σοδομισμό το 1502. Οι δυτικές κοινωνίες έγιναν πιο ανεκτικές μετά τη βιομηχανική επανάσταση του 18ου αιώνα. Η θεοκρατία διέπει όλο και λιγότερο τα κοινωνικοπολιτικά συστήματα της Δύσης και σταδιακά οδεύουμε σε μια πιο φιλελεύθερη μοντέρνα εποχή που καταλήγει στο «ξέφρενο» σήμερα. Ο σύμβουλος του Ναπολέοντα Ιωσήφ Φιεβέ έλεγε ότι «όταν έχεις ένα βίτσιο πρέπει να ξέρεις πώς να το φοράς» και δεν έκρυβε ότι συζούσε με άνδρα. Το 1791 η γαλλική Βουλή αποποινικοποίησε την ομοφυλοφιλία ως έλασσον θέμα. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες ακολούθησαν το γαλλικό παράδειγμα, πλην της Αγγλίας. Ως το 1835 περίπου ένας ομοφυλόφιλος ανά έτος θανατωνόταν στην αγχόνη. Από το 1861 και μετά η ποινή ήταν δέκα χρόνια φυλάκιση. Η νομοθεσία άλλαξε το 1967.
Η ράβδος του Ισλάμ
«Οποτε ένας αρσενικός καβαλάει έναν άλλο αρσενικό ο θρόνος του Θεού τρέμει» δίδαξε ο Μωάμεθ. Από το 622 μ.Χ., που το Κοράνι αποτελεί το θρησκευτικό, νομικό και κοινωνικό σημείο αναφοράς κάθε μουσουλμάνου, ρυθμίζοντας τις δημόσιες και ιδιωτικές υποθέσεις του, η ομοφυλοφιλία απαγορεύεται αυστηρά και τιμωρείται άτεγκτα, ενίοτε με θάνατο, ακόμη και σήμερα. Μέρος αυτής της αυστηρότητας προέρχεται από την ιστορία του Λωτ και την καταστροφή των Σοδόμων και των Γομόρρων, που το Κοράνι μοιράζεται με την Παλαιά Διαθήκη. Οι ομοφυλόφιλοι μουσουλμάνοι κρύβονται και εκτονώνονται σεξουαλικά υπό το καθεστώς του φόβου. Στο Ιράν από το 1979 ως σήμερα έχουν εκτελεστεί πάνω από 4.000 άνθρωποι. Στην Υεμένη και στη Σαουδική Αραβία οι αποκεφαλισμοί και οι μαστιγώσεις είναι συνηθισμένο φαινόμενο.
Η Αίγυπτος και η Τουρκία είναι πιο ανοιχτές στις ποικίλες εκφάνσεις της σαρκικής ηδονής. Στα μάτια του Αντρέ Ζιντ, η Αλγερία και η Τυνησία αντιπροσωπεύουν το ιδεώδες της σεξουαλικής ελευθερίας. Χάρη στα γραπτά του Ζιντ, του Ε. Μ. Φόρστερ (ο οποίος το 1916 σε ηλικία 39 ετών έκανε έρωτα με έναν νεαρό άνδρα στην Αλεξάνδρεια), του γάλλου συγγραφέα Ανρί ντε Μοντερλάν (που το 1930 παρατήρησε ότι «υπάρχουν ακόμη παράδεισοι»), αυτές οι χώρες μεταμορφώθηκαν σε σεξουαλικούς προορισμούς για μικρή μερίδα διανοουμένων από τη Δύση.
Ασιατικές οάσεις
Μια εντελώς διαφορετική, απολύτως «εξωτική» εικόνα αποκομίζει κανείς από τη σεξουαλική κουλτούρα στην Ασία. Στην Κίνα, στην Ιαπωνία, στην Ινδία, μέσω θρησκείας, διατυπώνονται ολοκληρωμένες απόψεις περί της ηδονής που «θεοποιούν» τις σεξουαλικές «αποκλίσεις». Στην Κίνα η ισορροπία των δυνάμεων μέσα στον άνθρωπο (γινγκ και γιανγκ, θηλυκότητα- παθητικότητα, αρρενωπότητα- ενεργητικότητα) επιτυγχάνεται από την ανταλλαγή της ενέργειας της ζωής. Το σεξ παρέχει μακροζωία και υγεία αρκεί να μη χάνεται το τσι. Ετσι προκύπτει η στάση περιφρόνησης απέναντι στον ανδρικό αυνανισμό, όμως οι ομόφυλες σχέσεις δεν θεωρείται ότι οδηγούν στην απώλεια ζωτικής ενέργειας.
Βουδιστικά κείμενα στην Ιαπωνία τεκμηριώνουν την ύπαρξη ερωτικών σχέσεων μεταξύ βουδιστών μοναχών. Θεωρητικά οι βουδιστές μοναχοί απαγορευόταν να έχουν σχέσεις με γυναίκες (να και πάλι η αυταρχική και περιοριστική διάθεση των θρησκευτικών δογμάτων). Στις Ιστορίες από το Ούτζι (1212) περιγράφονται οι έρωτες μεταξύ ηλικιωμένων μοναχών με νέους μοναχούς, οι οποίες καταλήγουν στον τραγικό θάνατο ενός από τους δύο. Ο επιζών αφιερώνεται σε μια ζωή ασκητισμού και πένθους.
Η μυθολογία του ινδουισμού αποδέχεται τη σεξουαλικότητα σε όλες τις εκφάνσεις της. Τίποτε δεν θεωρείται αφύσικο εφόσον συμβάλλει στην ηδονή. Η ερωτική επιθυμία βρίσκεται στην καρδιά της δημιουργίας του κόσμου.
Η ινδουιστική φαντασία συνδέει τις σεξουαλικές πρακτικές που σήμερα θεωρούνται ομοφυλοφιλικές με την ιδέα της ύπαρξης ενός τρίτου φύλου, που απηχεί την αντίληψη ότι η αμφισημία του φύλου μπορεί να αναχθεί στο κοσμικό επίπεδο. Στην αρχαία ινδική τέχνη βρίσκουμε αναπαραστάσεις λεσβιακών σχέσεων. Σύμφωνα με ένα αρχαίο κείμενο χειρουργικής από την αγιουβερδική παράδοση, δύο αρρενωπές γυναίκες αν αφήσουν τις εκκρίσεις τους να αναμειχθούν στη μήτρα μίας εκ των δύο θα συλλάβουν παιδί, μόνο που θα γεννηθεί χωρίς κόκαλα. Το παγκοσμίως γνωστό Κάμα Σούτρα (μεταξύ 4ου- και 6ου αι. μ.Χ.) καταγράφει ακριβέστατα, με χειρουργική ακρίβεια, με ευλάβεια, όλες τις πιθανές σεξουαλικές πράξεις. Οι επιθυμίες μας είναι μια έκφανση των υπερβατικών δυνάμεων που κυβερνούν το Σύμπαν και όχι επακόλουθα της γοητείας που ασκεί επάνω μας ο φυσικός κόσμος. Μια «λογική» θεολογία και κοσμοθεωρία, με άλλα λόγια, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του «κοσμικού» ανθρώπου. Γίνεται αλλιώς;
Aπό την City Press, 12-12-2008
Υπέρβαση με ένα Βιβλίο
Στη δαιμονοποίησή της ομοφυλοφιλίας συνέβαλλαν συχνά η θρησκεία, τα αυταρχικά καθεστώτα, ακόμα και η επιστήμη.
Ιστορικοί από πανεπιστήμια 9 διαφορετικών χωρών συνομιλούν για τη μακραίωνη συναισθηματική και σωματική έλξη ομοφύλων.
Η καταγραφή μιας «κρυφής» ιστορίας
Η σχέση ανάμεσα στη σεξουαλικότητα και την πολιτισμική διαφορά κάθε άλλο παρά απλή είναι, καθώς η σεξουαλικότητα έχει κληθεί πολλές φορές να ορίσει πού αρχίζει και πού τελειώνει ο πολιτισμός. Αν κάτι τέτοιο ισχύει γενικά για τη σεξουαλικότητα, ισχύει και για την ομοφυλοφιλία. Αυτό ισχυρίζεται η Lee Wallace, καθηγήτρια στο τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Ώκλαντ, μια από τους δεκατρείς πανεπιστημιακούς που συνεργάστηκαν για το συλλογικό έργο «Ομοφυλοφιλία, μια παγκόσμια ιστορία» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πάπυρος.
Στο πολυτελές λεύκωμα των 360 σελίδων, ιστορικοί και καθηγητές διάφορων ειδικοτήτων, από πανεπιστήμια εννέα χωρών, ερευνούν τη θεμελιακή οικουμενικότητα του σεξουαλικού πόθου και τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους αυτός εκφράστηκε ανά τους αιώνες, παραθέτοντας τεκμηριωμένα ιστορικά στοιχεία. Τα κείμενα του βιβλίου συμπληρώνονται από εντυπωσιακή εικονογράφηση που καλύπτει ένα ευρύ χρονολογικό και γεωγραφικό φάσμα.
Ενδελεχής έρευνα
Η έρευνα καλύπτει διάφορες ιστορικές περιόδους από το 1700 π.Χ. ως τον 21ο αιώνα. Ιστορίες για σώματα και ψυχές που σμίγουν αναφέρονται ήδη στα πρώτα κείμενα της ανθρωπότητας, όπως στο «Έπος του Γκιλγκαμές» και στην «Ιλιάδα». Το πεδίο έρευνας εκτείνεται από την ποίηση της Σαπφούς και το «Συμπόσιο του Πλάτωνα», μέχρι τα τηλεοπτικά σήριαλ και τους διαδικτυακούς τόπους όπου οι άνθρωποι μιλούν ελεύθερα για σεξ. Το βιβλίο εξετάζει επίσης ζητήματα όπως τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, το έιτζ και τη νομική κατοχύρωση των ομόφυλων ζευγαριών.
Στην περίπτωση της Ελλάδας παρουσιάζεται η κοινωνία εκείνη που επέδειξε ιστορικά τη μεγαλύτερη αποδοχή για τις ομόφυλες σχέσεις πριν από τη σημερινή εποχή, όπως αποδεικνύεται από τα σωζόμενα έργα τέχνης και τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Στους αιώνες που μεσολάβησαν η ομοφυλόφιλη ερωτική επιθυμία αντιμετωπίστηκε πολλές φορές ως αφύσικη. Στη δαιμονοποίησή της συνέβαλλαν συχνά η θρησκεία, τα αυταρχικά καθεστώτα, ακόμα και η επιστήμη. Η διαμόρφωση της ομοφυλόφιλης ταυτότητας υπήρξε ετεροχρονισμένη και άνιση. Στη βόρεια Ευρώπη η εξέλιξη συντελέστηκε νωρίτερα, ενώ σε άλλες κοινωνίες, όπως σε ένα μεγάλο μέρος του ισλαμικού κόσμου, η θεσμοθετημένη δημόσια ζωή για όσους έχουν ομόφυλες επιθυμίες είναι ανύπαρκτη.
Το βιβλίο εκτός του Δυτικού καλύπτει και όλους τους υπόλοιπους πολιτισμούς, παρουσιάζοντας μελέτες με πρωτόγνωρα συμπεράσματα που αφορούν την Ασία, τον ισλαμικό κόσμο, την Αφρική και την Ωκεανία.
Aπό την Athens voice, 04.12.2008
Γράφει ο Δημήτρης Φύσσας
Oμόφυλη ορμή
Πανεπιστημιακοί γράφουν για το ευρύ κοινό
Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στον εκδοτικό οίκο «Πάπυρος», τόσο για την απόφαση όσο και για την πραγμάτωση έκδοσης του σπουδαίου αυτού βιβλίου. Σχεδόν 400 σελίδες, μεγάλο σχήμα, βαρύ χαρτί, όμορφο δέσιμο, άριστη εκτύπωση, που αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο στις άψογες έγχρωμες φωτογραφίες – αυτές είναι οι πρώτες εξωτερικές εντυπώσεις.
Προχωρώντας στο περιεχόμενο, βλέπουμε ότι πρόκειται για συλλογικό έργο 14 πανεπιστημιακών από διάφορα ακαδημαϊκά ιδρύματα του δυτικού κόσμου: οκτώ ιστορικοί (ποικίλων ιστορικών κλάδων), δύο φιλόλογοι και τέσσερις καθηγητές ομοφυλοφιλικών και γυναικείων σπουδών (τα βιογραφικά τους παρατίθενται), συμπεριλαμβανομένου του συντονιστή Ρόμπερτ Άλντριτς (πανεπιστήμιο Σίδνεϊ), ενώνουν τις δυνάμεις τους και παρουσιάζουν έναν τόμο-σταθμό στο θέμα που πραγματεύονται, τουλάχιστον στο λιπόσαρκο εκδοτικό τοπίο της Ελλάδας.
Το έργο αναπτύσσεται σαν χαλαρή ιστορική αλυσίδα. Στο εισαγωγικό κεφάλαιο, ο Άλντριτς μάς δίνει ένα γενικό περίγραμμα της ομοφυλοφιλίας, ξεκινώντας από το μεσοποταμιακό «Έπος του Γκιλγκαμές» και φτάνοντας μέχρι τον 21ο αιώνα. Στη συνέχεια, σαν καλός οικοδεσπότης εαυτών (των συναδέλφων) και αλλήλων (των αναγνωστών), παρουσιάζει με πολλή συντομία τα 13 κεφάλαια που ακολουθούν.
Μετά, ο κάθε συγγραφέας παίρνει τη δική του σκυτάλη. Ορισμένα κεφάλαια είναι δομημένα σε ιστορική βάση (π.χ. «Η ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα και στη Ρώμη»), άλλα σε γεωγραφική (π.χ. «Η ομοφυλοφιλία στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική») και ένα σε θεματική διαχρονική («Ανακαλύπτοντας την ομοφυλοφιλία: Διαπολιτισμικές συγκρίσεις και η ιστορία της σεξουαλικότητας»). Το τελευταίο («Ο κόσμος των ομοφυλοφίλων από το 1980 μέχρι σήμερα») συνοψίζει την εξιστόρηση της ομόφυλης τάσης μέσα στις χιλιετίες, με την εξής ακροτελεύτια φράση: «Το μέλλον είναι ανοιχτό, αλλά η κατεύθυνση προς την οποία θα μας οδηγήσει τελικά η χειραφέτηση των ομοφυλοφίλων παραμένει προς το παρόν αδιευκρίνιστη».
Το βιβλίο μελετάει πλευρές του θέματος, φιλολογικές, θρησκευτικές, νομικές, ιατρικές, πολιτικές, εργασιακές, κοινωνικές, αθλητικές, εκπαιδευτικές και πολλές άλλες. Βλέπουμε ότι η ομοφυλοφιλία κατά καιρούς και κατά τόπους διέτρεξε όλη την γκάμα της κοινωνικής αντιμετώπισης: αυτονόητη, συγκυριακή, ανεκτή, δακτυλοδεικτούμενη, παράνομη, μέχρι και θανατηφόρα για τους λειτουργούς της. Βλέπουμε ότι η ομόφυλη ορμή εμφανίζεται παντού και πάντα, σε όλες ανεξαιρέτως τις κοινωνίες, από τους ιθαγενείς Αμερικανούς «Ινδιάνους» μέχρι τα χαρέμια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κι από τους ληστές της Αυστραλίας μέχρι τους Ευρωπαίους του Μεσαίωνα (κατά τον οποίο μόλις το 13ο αιώνα αρχίζει ο συστηματικός διωγμός των ομοφυλοφίλων!). Βλέπουμε τέλος τις διακρίσεις και τις ποινές που υφίστανταν κατά περιόδους οι «κίναιδοι» και οι «λεσβίες» (όπως άλλωστε και οι τραβεστί, οι αμφιφυλόφιλοι, οι μοιχοί και άλλοι «διεστραμμένοι»).
Εχθροί της ομοφυλοφιλίας υπήρξαν γενικά ο κοινωνικός συντηρητισμός (με τον αρχέγονο φόβο του για τη διάλυση της οικογένειας και, ίσως, την α-συνέχεια του ανθρώπινου είδους), οι μονοθεϊστικές θρησκείες, ο φασισμός/ναζισμός, ο εφαρμοσμένος κομμουνισμός, ο θεσμοποιημένος αντικομμουνισμός. Είναι ενδιαφέρον ότι οι μακαρθιστές του ’50 στις ΗΠΑ ταύτιζαν κομμουνιστές και ομοφυλόφιλους, την ίδια ώρα που η κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση κατάτρεχε τους δεύτερους με μόνο αδίκημα τη σεξουαλική τους ιδιαιτερότητα! Αντίθετα, η ομοφυλοφιλία ευνοήθηκε από τη Γαλλική Επανάσταση, την «υπόγεια» λειτουργία ορισμένων (κρυπτ)ομοφυλόφιλων με υπεύθυνες θέσεις, τους Παγκόσμιους Πολέμους και, φυσικά, τη Σεξουαλική Επανάσταση του ’60 και του ’70.
Το βιβλίο, παρόλο που εντάσσεται στην εκδοτική σειρά «Δοκίμια», είναι γραμμένο για το ευρύ κοινό και όχι για τους ειδικούς. Νέοι και μεσήλικοι, άντρες και γυναίκες, πτυχιούχοι και μη, μπορούν εξίσουν να το απολαύσουν, αν το επιθυμούν (όπως άλλωστε και την ίδια την ομοφυλοφιλία). Αρκεί ν’ αναφερθούν τρία μόνο στοιχεία: α. δεν υπάρχουν υποσημειώσεις στη βάση των σελίδων αλλά επισημειώσεις στο τέλος των κεφαλαίων, και μάλιστα αρκετά περιορισμένες σε αριθμό, β. η εικονογράφηση (πλούσια, εύστοχη και ενίοτε αναπάντεχη) έχει σχεδόν τόση βαρύτητα όση και το κείμενο, γ. μεγάλο μέρος των πληροφοριών δίνονται από τις λεζάντες των εικόνων. Συνεπώς δεν θα πρέπει να φοβίζει ο όγκος, αφού λειτουργεί υπέρ της λαμπρής εικονοποιίας: αν ο όρος δεν ξενίζει, θα έλεγα ότι πρόκειται για επαρκές δοκιμιακό λεύκωμα.
Όσον αφορά τη μετάφραση και την όλη φροντίδα της έκδοσης, αγγίζει το τέλειο. Πολλά μπράβο στη μεταφράστρια Μαργαρίτα Μηλιώρη (τα λάθη που εγώ τουλάχιστον εντόπισα είναι επουσιώδη και δεν αξίζει ν΄ αναφερθούν), στο γραφίστα, στον επιμελητή και στο συντάκτη του πίνακα εικόνων και του αλφαβητικού ευρετηρίου (δεν αναφέρονται). Κλείνοντας, δεν μπορώ να μη θυμίσω ότι ο ημέτερος Ηλίας Πετρόπουλος, κορυφαίος λαογράφος του άστεως, υπήρξε ο πρώτος παγκοσμίως που συνέταξε Λεξικό Ομοφυλοφιλικής Διαλέκτου, τα περίφημα «Καλιαρντά».
Δημοσίευση σχολίου