Richard Taddei (ΗΠΑ)ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Πάτροκλε ακούς τη ντροπή που έφερε η αποκοτιά σου.
τους αγνούς μηρούς σου δεν σεβάστηκες αχάριστε, αφού
μου τους στερείς απ’ τα συχνά φιλιά μου.
Θρηνώ εκείνο των σωμάτων μας σεβάσμιο σμίξιμο.
(Θρηνώ την σεβάσμια συνεύρεση των μηρών μας.)
Όμως γιατί εξειτίας της φιλίας μας όλα είναι αμόλυντα πια τώρα.
ΑΝΤΙΛΟΧΟΣ
Κλαίω αυτόν που άδικα πέθανε.
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Αντίλοχε αντί για τον νεκρό κλάψε τον ζωντανό καλύτερα.
(Γιατί για μένα όλα χάθηκαν.)
Όπλα, χρειάζομαι όπλα.
ΕΞΟΔΟΣ
ΧΟΡΟΣ
Λένε πως δεν είναι στη γη κατάρα πιο μεγάλη
απ’ του συντρόφου τη θανή την πιο βαριά συφόρια.
Η κρίση είναι στον άνθρωπο η υψηλή του η γνώμη
κι όταν λαθέψει μια φορά, παντοτινά δεινά του.
Αισχύλου: Αχιλληίς (Περίπλους)
Μετάφραση – Μελέτη: Ηλίας Γ. Μαλανδρής
3 σχόλια:
Η παρουσίαση του βιβλίου από το site της Πρωτοπορίας:
Τι θα συνέβαινε αν ξαφνικά ανακαλύπταμε τα χαμένα έργα των αρχαίων δραματουργών μας; Μήπως θα άλλαζε η αντίληψή μας για την εικόνα που προβάλλουν τα σωζόμενα δράματα και το ήθος τους; Το βιβλίο αυτό προσπαθεί να ανιχνεύσει με τη βοήθεια των σπαραγμάτων που έχουν διασωθεί από πάπυρους και έμμεσες πηγές τη συγγραφή ενός από τα σημαντικότερα χαμένα αριστουργήματα του μεγάλου δραματουργού που φαίνεται ότι άσκησε τεράστια επιρροή στους ποιητές της εποχής του. Η ιστορία του Αχιλλέα, του πρώτου θεατρικού έργου που μας πληροφορεί για την ομοφυλοφιλία ως τρόπο ζωής των αρχαίων Ελλήνων, όπως προβάλλεται μέσα από την αισχύλεια και την ομηρική κοσμοθεωρία αλλάζει μια για πάντα τα δεδομένα και τοποθετεί νέες βάσεις στην έρευνά μας για την αρχαία τραγωδία
* * * *
…και από το site noprofit.gr:
Με τη βοήθεια των σπαραγμάτων που έχουν διασωθεί από άμεσες (παπύρους) και έμμεσες (κείμενα αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων) πηγές, το βιβλίο προσπαθεί να ανιχνεύσει ένα χαμένο αριστούργημα, την τριλογία «Αχιλληίς», από τα σημαντικότερα έργα του Αισχύλου, το οποίο φαίνεται ότι άσκησε τεράστια επιρροή στους ποιητές και το κοινό του θεάτρου την εποχή της γραφής του.Μέρος Πρώτο: «Μυρμιδόνες», Μέρος Δεύτερο: «Νηρηίδες» Μέρος Τρίτο: «Φρύγες» ή «Έκτορος Λύτρα»
Από το 10% - τ.1, Ιαν.2004
Βιβλιοκριτική του Παναγιώτη Ευαγγελίδη
Ο δεσμός του Αχιλλέα με τον Πάτροκλο είναι ο πυρήνας της Αχιλληίδος, μιας χαμένης τριλογίας του Αισχύλου. Μέσα από αρχαίους παπύρους, αποσπάσματα ελληνικών και λατινικών κειμένων, ο Ηλίας Μαλανδρής προσπαθεί να ανασυνθέσει την πιο διάσημη ερωτική ιστορία της αρχαιότητας.
Ο Αχιλλέας εξοργισμένος από την αρπαγή της Βρυσηίδας, η οποία του είχε δοθεί ως έπαθλο πολέμου, από τον Αγαμέμνονα, αρνείται να πολεμήσει τους Τρώες, με αποτέλεσμα η έκβαση του πολέμου να έχει αρχίσει να γέρνει επικίνδυνα εναντίον των Ελλήνων. Ο Πάτροκλος, φίλος και εραστής του Αχιλλέα, του ζητά να δανειστεί τα όπλα και την πανοπλία του και να πολεμήσει αυτός στη θέση του. Ο Πάτροκλος σκοτώνεται στη μάχη από τον Έκτορα και στην συνέχεια ο Αχιλλέας, παρότι γνωρίζει από ένα χρησμό ότι θα πεθάνει κι ο ίδιος όχι πολύ μετά τον Έκτορα, πηγαίνει και σκοτώνει τον Έκτορα για να εκδικηθεί τον θάνατο του αγαπημένου του.
Στην τραγωδία αυτή του Αισχύλου έχουμε για πρώτη φορά στο αρχαίο δράμα μια νέα διάσταση του ομοφυλόφιλου έρωτα. Μέχρι τότε τον είχαμε γνωρίσει μέσα από τις κωμωδίες του Αριστοφάνη, καθώς και σε κάποια σατυρικά δράματα και ένα έργο του Σοφοκλή.
Στον Αισχύλο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο Αχιλλέας θρηνεί τον νεκρό του φίλο με τρόπο που κάνει σαφή την ερωτική σχέση που έχει προϋπάρξει μεταξύ τους, σχέση άλλωστε συνηθισμένη μεταξύ στρατιωτών.
Και ο Λουκιανός στους Έρωτες μας λέει: «...γιατί ούτε ο Πάτροκλος από τον Αχιλλέα ηγαπάτο τόσο ώστε να κάθεται αντικρυστά περιμένοντας πότε θα τελειώσει το τραγούδι ο αγαπημένος του φίλος, αλλά αυτό που καθόριζε την φιλία τους ήταν η ηδονή. Έτσι λοιπόν στενάζοντας ο Αχιλλέας στον θάνατο του Πατρόκλου το ασυγκράτητο πάθος του τον ανάγκασε να πει την αλήθεια».
…
H αναγγελία του ανεβάσματος της Αχιλληίδος στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, το καλοκαίρι του 2004, ξεσήkωσε θύελλα συζητήσεων για το κατά πόσο είναι «νόμιμο» να παρουσιάζεται με το όνομα του δημιουργού της η ανασύνθεση της τραγωδίας του Αισχύλου (διαφημίστηκε μάλιστα ως «παγκόσμια πρώτη») που έγινε από λίγους στίχους που βρέθηκαν γραμμένοι σε παπύρους παραχωμένους σε μούμιες.
Στα ΝΕΑ της 18ης και της 20ής Φεβρουαρίου του 2004, οι φιλόλογοι-καθηγητές Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Δημήτρης Μαρωνίτης, Νίκος Χουρμουζιάδης και Μενέλαος Χριστόπουλος ασκούν έντονη κριτική στο έργο:
«Είδα εμβρόντητος, σε προθήκη βιβλιοπωλείου, ένα βιβλίο με τίτλο "Αισχύλου, Αχιλληίς", οπότε έντρομος συμπέρανα ότι μου είχε διαφύγει η ανακάλυψη νέων αποσπασμάτων από αυτή την ερεθιστική τριλογία, που κάποτε μάταια προσπαθούσα, με τη βοήθεια άλλων σοφότερων από μένα, να ανασυνθέσω σε ένα σεμινάριο φοιτητών μου», λέει στα NEA ο κλασικός φιλόλογος, μέχρι πρόσφατα πανεπιστημιακός δάσκαλος (από τους εγκυρότερους στο θέμα της ανασύνθεσης αρχαίων έργων) αλλά και σκηνοθέτης αρχαίου δράματος, Νίκος Χουρμουζιάδης. […]
Ο Νίκος Χουρμουζιάδης θεωρεί αδιανόητη την ανασύσταση χαμένης τραγωδίας του Αισχύλου («και μάλιστα τριλογίας!»), καθώς πρόκειται για «ρηξικέλευθο καινοτόμο», με «χαμαιλεοντική πολυμορφία» και «χωρίς προηγούμενο ούτε επόμενο» στο είδος του.
Αλλά και ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης λέει ότι «τον Αισχύλο δεν τον καταλαβαίνουμε ούτε και μέσα από τα σωζόμενα έργα του και πάμε να του φορτώσουμε ένα "κείμενο" που αν το διάβαζε εκεί που είναι, θα πεταγόταν επάνω και με τη μαγκούρα του θα μας λιάνιζε τα κόκαλα».
«Αν πάντως το εξώφυλλο έλεγε "Μαλανδρή Αχιλληίς" και δεν υπήρχε το όνομα του Αισχύλου δεν θα άνοιγα το στόμα μου».
Ο αναπληρωτής καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στην Πάτρα Μενέλαος Χριστόπουλος συμφωνεί ότι «θα ήταν σφάλμα το έργο αυτό να παρουσιαστεί ως έργο του Αισχύλου». Προσθέτει πως «στο βιβλίο τού H. Μαλανδρή κατατίθεται μια ειλικρινής αγάπη για το θέατρο. Εδώ όμως τίθεται ένα θέμα δεοντολογίας. H συμπλήρωση γίνεται με αποσπάσματα της Ιλιάδας που δημιουργήθηκαν για να υπηρετήσουν άλλο, μη θεατρικό αφηγηματικό είδος». […] «H ανασύνθεση αποσπασματικά σωζόμενων αρχαιοελληνικών έργων αποτελεί μέριμνα της φιλολογικής επιστήμης», λέει ο Μενέλαος Χριστόπουλος. «Αντίθετα η συμπλήρωση δεν αποτελεί ανασύνθεση, αλλά μόνο υποθετική συμπλήρωση του μύθου του» και είναι λογοτεχνική δημιουργία. Γι' αυτό και «συγγραφείς όπως ο Σενέκας, ο Τερέντιος, ο Ανούιγ, ο Σαρτρ, ο Σεφέρης, ο Ρίτσος ή η Κρίστα Βολφ υπογράφουν δημιουργήματά τους εμπνευσμένα από παλαιότερα έργα, με το δικό τους όνομα, όχι με το όνομα των προτύπων τους», επισημαίνει.
«Καμία αντίρρηση για σχολιασμένες εκδόσεις, κυρίως εκεί που υπάρχουν διεκταμένα αποσπάσματα. Τα οποία, πράγματι, έχουν γοητεία. Μοιάζουν με ακρωτηριασμένα αγάλματα που τους λείπει ένα χέρι, ένα πόδι ή μισό κεφάλι. Αυτά έχουν κάτι περιέργως επιβλητικό, κάποτε δε πιο υποβλητικό από ένα ακέραιο άγαλμα. Αλλά: όποιος βάζει χέρι, θα πρέπει να λέει ότι είναι διασκευή» λέει στα «NEA» ο καθηγητής Δημήτρης Μαρωνίτης.
Το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών διαμαρτύρεται εγγράφως για την παρουσίαση του έργου στην Επίδαυρο: «Είναι επιεικώς παραπλανητικό να θεωρείται έργο του Αισχύλου τραγωδία της οποίας δύο μόνον στίχοι ανήκουν στον Αισχύλο και πάνω από εννιακόσιοι προέρχονται από την Ιλιάδα ή έχουν συντεθεί από τον κ. Μαλανδρή. […]Θεωρούμε ότι η έγκριση της πρότασης εκθέτει το Φεστιβάλ, τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου αλλά και την Ελλάδα γενικώς. Ζητούμε από τους δύο Οργανισμούς να επανεξετάσουν την απόφασή τους και σε περίπτωση που θεωρούν ότι το έργο αξίζει να παρασταθεί, να αναγράψουν στα στοιχεία της παράστασης το όνομα του πραγματικού συγγραφέα και όχι του Αισχύλου».
Στις 25 Απριλίου ο Βασίλης Αγγελικόπουλος γράφει, με περισσή ειρωνεία, στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ:
[…]Νέα φάμπρικα μου φαίνεται ότι βρήκαν ορισμένοι – και πρέπει κάποιος να τους κόψει αμέσως το βήχα: Μετά τη χαμένη «Υψιπύλη» του Eυριπίδη, που ανασυνέστησε εκ σπαραγμάτων ο Τάσος Ρούσσος και παίχτηκε προ ετών στην Επίδαυρο, κι ενώ οδεύει φέτος προς τα εκεί η… τριλογία του Ηλία Αισχύλου Μαλανδρή «Αχιλληίς» (βάσει 50 στίχων, όλων κι όλων), αναγγέλθηκε ήδη για του χρόνου η τραγωδία «του Ευριπίδη» «Κρήτες», από την οποία μάλλον δεν σώζονται ούτε 50. B Αυτή τη φορά είναι το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης που θα την προτείνει για Επίδαυρο. Διασώθηκαν δεκάδες τίτλοι χαμένων τραγωδιών και κωμωδιών. Φαντάσου τι έχει να γίνει άμα μπει μπροστά η (επικερδέστατη) φάμπρικα των «ανασυστάσεων». «Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος Μαϊμού»…
Ο Ηλίας Μαλανδρής απαντά στο σχετικό ρεπορτάζ των ΝΕΩΝ με μια επιστολή προς στην εφημερίδα όπου μεταξύ άλλων αναφέρει: «Το θέατρο της Επιδαύρου το βλέπω με σέβας περίσσιο, όμως ας μη γινόμαστε βασιλικότεροι του βασιλέως, μια και είναι γνωστό πως σε αυτό δεν αντήχησε ποτέ ο λόγος της διδασκαλίας των τριών τραγικών μας. Μα το θέατρο της Ηλιουπόλεως, το μόνο που διασώζεται με τετράγωνη ορχήστρα και σε αυτό δίδαξαν αποδεδειγμένα τα έργα τους οι αρχαίοι τραγικοί κι είναι σήμερα ένα απέραντο σκουπιδαριό μέσα στην αυλή του Ροκανά, δεν ενοχλεί και ενοχλεί ο πειραματισμός;
Τους φίλους φιλολόγους δεν φαίνεται να τους ενοχλεί ο παραστασιολογικός εξτρεμισμός των τελευταίων χρόνων. Τους ενοχλεί η έρευνα.
Πιθανόν θα αποδέχονταν ευχαρίστως μια ροκ εκδοχή της Μήδειας από αμφιλεγόμενο θίασο με αυτούσιο το κείμενο ενώ αντιδρούν σε μια διερευνητική προσπάθεια με όλες τις εγγυήσεις ποιότητας».
Και σε μία συνέντευξή του στον ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΥ της Κύπρου (21/3/2004), απαντά σε όλα όσα του καταμαρτυρούν οι «φιλόλογοι»:
[…]Nα σας πω χωρίς υπερβολή ότι χαίρομαι πολύ που έγινε όλος αυτός ο σάλος γιατί φαίνεται ότι τάραξαν λίγο τα νερά. Eδώ και αρκετά χρόνια προσπαθούσα να γίνει ένα συνέδριο για να ακούσουμε μελετητές από το εξωτερικό που ασχολούνται με τις ανασυνθέσεις αρχαίων κειμένων, ακόμα και παρουσίαση αυτών των κειμένων γιατί στην Eλλάδα δεν γνωρίζουμε πολλά. Έβρισκα συνεχώς κλειστές πόρτες, αδιαφορία, πολλοί έλεγαν ότι δεν είναι πολλά τα σωζόμενα κομμάτια κ.λπ., κ.λπ. Tολμώ να πω ότι είναι τουλάχιστον τα διπλάσια σε μέγεθος από τα σωζόμενα δράματα που έχουμε. […] Aυτό που με απογοήτευσε είναι ότι οι αντιδράσεις -και δεν το περίμενα από τους φιλολόγους στην Eλλάδα- δεν αφορούσαν τόσο το ίδιο το κείμενο όσο την παρουσίασή του στην Eπίδαυρο, κάτι που τελικά δεν είναι δικό τους θέμα. Δική τους δουλειά είναι να πουν σε ποιο κομμάτι είμαστε σωστοί, πού είμαστε λάθος. […] Tις αντιδράσεις και τις περίμενα και τις επιζητούσα γιατί με ενδιαφέρει ένας διάλογος ουσίας. Όμως, δεν έγινε κάτι τέτοιο. Mέσα από αυτά τα άρθρα των καθηγητών έγινε παραπληροφόρηση. Δεν είπαμε σε καμιά περίπτωση ότι ανακαλύψαμε μέσα στις μούμιες το χαμένο Aισχύλο. Eίπαμε ότι ιχνηλατούμε στα βήματά του, προσπαθούμε να ανασυνθέσουμε το κείμενο όπως υποθέτουμε ότι θα το είχε φτιάξει εκείνος, έχοντας κάποια στοιχεία που μας δείχνουν ότι είμαστε σ' ένα σωστό δρόμο και ότι ενδεχομένως κάποια από αυτά τα κείμενα του Aισχύλου που χάθηκαν ίσως να βρίσκονταν μέσα στο σωζόμενο Όμηρο. Aυτός ήταν ο σκοπός μας και ο στόχος μας και σε καμιά περίπτωση δεν ήταν πρόθεσή μας να βγούμε με τις σημαίες και να πούμε ανακαλύψαμε έναν καινούργιο Aισχύλο.
...
Δημοσίευση σχολίου