Οι τελετές μύησης, που επιτρέπουν στα άτομα του κάθε φύλου να εισέρχονται οριστικά στην πραγματική φύση του άνδρα ή της γυναίκας, περιλαμβάνουν, μέσω της παρενδυσίας, την πρόσκαιρη συμμετοχή στη φύση του αντίθετου φύλου. Οι πολεμικές μυήσεις καταφεύγουν συνήθως σε θηλυκές μεταμφιέσεις. Αντίστροφα, στη Σπάρτη, η νεόνυμφη φοράει την πρώτη μέρα του γάμου της ρούχα ανδρικά. Στο Άργος, πάλι, η γυναίκα έπρεπε να φοράει την πρώτη νύχτα του γάμου της ψεύτικη γενειάδα για να κοιμηθεί με τον άνδρα της. Τηρουμένων των αναλογιών, το νεαρό άγόρι, πριν γίνει πολεμιστής, παραμένει στην πλευρά των γυναικών’ έτσι ο Αχιλλέας ανατρέφεται σαν κορίτσι.
(…) Ο ενήλικος παθητικός ομοφυλόφιλος που υιοθετεί γυναικεία ενδυμασία και συμπεριφορά αντιμετωπίζεται με βαθύτατη περιφρόνηση. Στις Θεσμοφοριάζουσες για παράδειγμα, ο Αριστοφάνης εμφανίζει επί σκηνής τον τραγικό ποιητή Αγάθωνα, που στο πλατωνικό Συμπόσιον γιορτάζει τη νίκη του, με γυναικεία περιβολή, να φοράει στηθόδεσμο (στρόφιον) και να κρατάει καθρέφτη, λύρα και ξίφος. Όλα δείχνουν ότι η εμφάνιση στο θέτρο ανδρών ντυμένων γυναικεία και μεταμφιεσμένων έτσι που να μην είναι ούτε άνδρες ούτε γυναίκες ήταν άκρως κωμική.
(…) Tόσο στην αρχαία Ελλάδα όσο και στη Ρώμη, οι γυναικείοι ομοφυλοφιλικοί έρωτες αποτελούν αντικείμενο ακόμη μεγαλύτερης χλεύης, ίσως επειδή αυτοί που τους αναφέρουν είναι άνδρες. Το μόνο μη αρνητικό παρ’αδειγμα που μπορούμε να προβάλουμε από την αρχαία Ελλάδα είναι μιας γυναίκας ποιήτριας, της Σαπφούς.
Luc Brisson: Το αμφίβολο φύλο. Ανδρογυνία και ερμαφροδιτισμός στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα (ΜΙΕΤ)
(…) Ο ενήλικος παθητικός ομοφυλόφιλος που υιοθετεί γυναικεία ενδυμασία και συμπεριφορά αντιμετωπίζεται με βαθύτατη περιφρόνηση. Στις Θεσμοφοριάζουσες για παράδειγμα, ο Αριστοφάνης εμφανίζει επί σκηνής τον τραγικό ποιητή Αγάθωνα, που στο πλατωνικό Συμπόσιον γιορτάζει τη νίκη του, με γυναικεία περιβολή, να φοράει στηθόδεσμο (στρόφιον) και να κρατάει καθρέφτη, λύρα και ξίφος. Όλα δείχνουν ότι η εμφάνιση στο θέτρο ανδρών ντυμένων γυναικεία και μεταμφιεσμένων έτσι που να μην είναι ούτε άνδρες ούτε γυναίκες ήταν άκρως κωμική.
(…) Tόσο στην αρχαία Ελλάδα όσο και στη Ρώμη, οι γυναικείοι ομοφυλοφιλικοί έρωτες αποτελούν αντικείμενο ακόμη μεγαλύτερης χλεύης, ίσως επειδή αυτοί που τους αναφέρουν είναι άνδρες. Το μόνο μη αρνητικό παρ’αδειγμα που μπορούμε να προβάλουμε από την αρχαία Ελλάδα είναι μιας γυναίκας ποιήτριας, της Σαπφούς.
Luc Brisson: Το αμφίβολο φύλο. Ανδρογυνία και ερμαφροδιτισμός στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα (ΜΙΕΤ)
1 σχόλιο:
Από το epohi.gr
Γράφει η Μ. Θεοδοσοπούλου
… Το θέμα του φύλου στην ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα αποτελεί τα τελευταία χρόνια προσφιλές αντικείμενο έρευνας. Ενδιαφέρον που ίσως και να πηγάζει από την ανησυχία των σημερινών κοινωνιών για τους ρόλους των δύο φύλων, πιστεύοντας πως οι ελληνικές ιδέες για τη φυλετική διάκριση των πολιτών θα φωτίσουν σύγχρονα διλήμματα.
[…]
Το "αμφίβολο φύλο" εμφανίζεται και ως επίφοβο φύλο, καθώς, επί των ημερών μας, δείχνει να εξαπλώνεται, χωρίς να αποκλείεται, αυτό το αρχέγονο και δεσπόζον στη μυθολογία φύλο να ξαναγίνει κάποτε το επικρατέστερο. Και μάλιστα, όχι πλέον στείρο αλλά αυτάρκες και χάριν των προόδων της βιοτεχνολογίας και της γενετικής, ικανό προς πολλαπλασιασμό.
Με την αρχική της, κυριολεκτική σημασία, η αμφιφυλία δήλωνε την κατοχή ταυτοχρόνως ή εκ περιτροπής και των δύο φύλων, φαινόμενο σπάνιο, το οποίο, ωστόσο, κυριαρχεί στους μύθους. Στην αρχαιότητα, ένα όν με δύο φύλα δεν εθεωρείτο απλώς τέρας αλλά και δυσοίωνο σημάδι, με το οποίο οι θεοί έδειχναν στους ανθρώπους την οργή τους και την πρόθεσή τους να καταστρέψουν το ανθρώπινο γένος. Γι' αυτό και τα αμφίφυλα όντα αρχικά εξοντώνονταν, ενώ, αργότερα, όταν οι δεισιδαίμονες αντιλήψεις άρχισαν να υποχωρούν, θεωρήθηκαν αξιοθέατα όπως οι νάνοι. Έτσι κι αλλιώς, άτομα περιθωριακά, που χλευάζονταν, γι' αυτό και οι όροι ανδρόγυνος, γύνανδρος ή και ερμαφρόδιτος ήταν υβριστικοί και χρησιμοποιούνταν για τους άνδρες ή και τις γυναίκες, που αρνούνταν ή και αδυνατούσαν να εκπληρώσουν τους παραδοσιακούς ρόλους τους στην κοινωνία’ πολεμιστές οι μεν και μητέρες οι δε. Με αυτήν την απαξιωτική σημασία του αμφίφυλου ως θηλυπρεπούς και παθητικού, συναπαντιέται, σε εκείνες τις αρχαίες κοινωνίες, η αμφιφυλία με την ομοφυλοφιλία ή μάλλον, με ορισμένες περιπτώσεις ομοφυλοφιλίας, μια και ο ομοφυλόφιλος, γενικώς, έχαιρε εκτιμήσεως.
[…]
Το βιβλίο του Μπρισσόν συναρπάζει και χάρις στους θαυμάσιους μύθους που παραθέτει, όπως τους διασώζουν οι αρχαίοι συγγραφείς.
[…]
Γοητευτικότερος παραμένει ο γνωστός μύθος του Ερμαφρόδιτου, όπως τον αφηγείται ο Οβίδιος στις "Μεταμορφώσεις" του. Ο Μπρισσόν αναζητά τον Ερμαφρόδιτο και την νύμφη Σαλμακίδα, που ενώθηκε μαζί του, στην αρχαία γραμματεία πριν τον Οβίδιο, εντοπίζοντας ίχνη του στην Κύπρο, όπου συγχέεται με την γενειοφόρο Αφροδίτη, που αποκαλούσαν και Αφρόδιτο. Από την εκθήλυνση του Ερμαφρόδιτου, που ο Οβίδιος αποδίδει στα νερά της πηγής Σαλμακίδας, φτάνουμε στην ανδρική ομοφυλοφιλία και την εκτίμηση που έχαιρε στην Αρχαία Ελλάδα, σε αντίθεση με την γυναικεία, που γνώριζε την χλεύη, με μοναδική εξαίρεση την Σαπφώ και την τεχνική της, του "λεσβιάζειν".
Σε ένα επόμενο κεφάλαιο του βιβλίου, εξετάζεται το αμφίφυλο ον ως αρχέτυπο, με σημείο αφετηρίας τον μύθο που αφηγείται ο Αριστοφάνης στο "Συμπόσιο" του Πλάτωνα. Έξι πρόσωπα εγκωμιάζουν τον Έρωτα, μόνο όμως ο Αριστοφάνης και ο Σωκράτης αναφέρονται στην νοσταλγία για μια "πρωταρχική ενότητα". Μάλιστα, ο Αριστοφάνης, που δέχεται τρία τα γένη των ανθρώπων, περιγράφει το τρίτο, το ανδρόγυνο, το οποίο, όπως λέει, έχει πλέον εκλείψει, με διπλά όλα τα μέλη, να κινείται σαν τροχός. Από αυτόν τον παράξενο ανδρόγυνο, ως φαίνεται, εμπνεύστηκε ο Φρόϋντ τις θεωρίες του για τον ερωτισμό των δύο φύλων.
Σε ένα τελευταίο κεφάλαιο, ο μελετητής αναφέρεται στον εκ περιτροπής αμφίφυλο, πότε άνδρα και πότε γυναίκα, που βρίσκεται ανάμεσα στους θεούς και τους ανθρώπους ως "ενδιάμεσος", με κατ' εξοχήν παράδειγμα, τον Τειρεσία. Συναφές, το πρόσφατο βιβλίο της Νικόλ Λορώ, "Οι εμπειρίες του Τειρεσία. Το θηλυκό στοιχείο και ο άντρας στην αρχαία Ελλάδα",(Πατάκης, 2002).
Τέλος, στο θέμα της ορολογίας, τα δάνεια, αμφιφυλόφιλος και αμφιφυλοφιλία, κατ' αναλογία των bisexual και bisexualite, πλάστηκαν για να αποδώσουν σύγχρονες καταστάσεις, όσο αφορά τους ερωτικούς ρόλους και προσανατολισμούς και ουδόλως, βιολογικές ή και γενετικές παρεκτροπές. Πρώτη μαρτυρία του όρου bisexual στα γαλλικά λεξικά, το 1826.
[…]
Πάντως, τα λεξικά του Τριανταφυλλίδη και του Μπαμπινιώτη διαφοροποιούνται ως προς τον όρο αμφιφυλοφιλία. Ο μεν πρώτος δεν τον καταγράφει, περιοριζόμενος στο αμφισεξουαλικός, ως απόδοση του amphisexual, ενώ ο δεύτερος καταγράφει και τα δύο συνώνυμα, αμφιφυλόφιλος και αμφισεξουαλικός.[…]
Όπως κι αν αποδίδονται οι λέξεις, ο Μπρισσόν πιστεύει πως οι μύθοι περί την αμφιφυλία κουβαλούν σοφία χρήσιμη στο παρόν με "προεκτάσεις στο μέλλον ή και στο υπερπέραν".
~~~~~~~~~~~~
Η μετάφραση είναι του Νάσου Κυριαζόπουλου
Δημοσίευση σχολίου