Στην Ελλάδα, όσο κι αν η παιδεραστία ήταν απαγορευμένη από το Νόμο στις περισσότερες πολιτείες, πέρασε τόσο μέσα στα ήθη, ώστε μπόρεσε να εκτεθεί στη δημοσιότητα και να γίνει αντικείμενο εκτίμησης και μάλιστα και υμνολογίας: ένας Πλάτωνας δε θα την χρησιμοποιήσει σαν σημείο αναγκαίας αφετηρίας για τη φιλοσοφική ανάβαση στη γνώση του Είναι;
Πολλοί Έλληνες, άλλωστε, δεν ντρέπονταν καθόλου να αναγνωρίζουν πως η ομοφυλοφιλία τιμώταν σ’ αυτούς περισσότερο παρά οπουδήποτε αλλού, και πως οι άλλοι λαοί που την ήξεραν ήταν, σ’ αυτό το σημείο, μαθητές τους. Ο Ηρόδοτος βεβαιώνει πως αν οι Πέρσες επιδίδονταν στον έρωτα των αγοριών, ήταν γιατί το είχαν μάθει από τους Έλληνες. Και ο Ξενοφών («Κύρου Παιδεία», 11, 2, 28) λέει στον Κύρο:
«Θέλεις να προτρέψεις στις συνήθειες της Ελλάδας αυτόν τον νέο τον πλαγιασμένο κοντάσου, επειδή είναι ωραίος;»
Στο διάλογο «Οι Έρωτες», που αποδίδεται στον Λουκιανό, στο τριακοστό πέμπτο κεφάλαιο, ο υπερασπιστής του έρωτα των αγοριών αναγνωρίζει πως ο έρωτας αυτός δεν είναι και τόσο παλιός:
« Στις μακρινές εποχές ήταν άγνωστοι οι αρσενικοί έρωτες. Ήταν ανάγκη τότε να σμίγουν οι άντρες με τις γυναίκες για να εμποδιστεί η έκλειψη της φυλής των ανθρώπων… Ας πούμε πως τα αρχαία έθιμα ήταν αποτέλεσμα της αναγκαιότητας, μα πως οι εφευρέσεις που γίναν αργότερα από το ανθρώπινο πνεύμα πρέπει για μας να έχουν μεγαλύτερη αξία»
Robert Flacaliére: Ο έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα (Παπαδήμας)
4 σχόλια:
O έρωτας προς τ’ αγόρια έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην ελληνική εκπαίδευση. Η λέξη έρως […] χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για τον ομοφυλόφιλο έρωτα.
[…]
Μπορούμε να δεχτούμε πως αυτή η κατάσταση πραγμάτων οφείλεται στο ότι στην Αθήνα οι κοπέλλες ήταν κλεισμένες κι έμεναν αγράμματες; Μα στη Σπάρτη, που εμφανίζονταν και κυκλοφορούσαν μισόγυμνες και που τ’ αγόρια δεν καλλιεργούσαν καθόλου το πνεύμα τους, η παιδεραστία ανθούσε πιο πολύ και πιο φανερά από την Αθήνα.
[…]
Η ελληνική πόλη, ακόμα κι όταν είναι εξελιγμένη, όπως η Αθήνα στον αιώνα του Περικλή, παραμένει «μια λέσχη αντρών» «ένας όμιλος αντρικός κλειστός» απαγορευμένος στο άλλο φύλο, όπου η όλο πάθος αφοσίωση ενός αντρός (εραστής) και ενός νέου από δώδεκα μέχρι δεκαοχτώ χρονών (ερωμένος) μπορεί να προκαλέσει ευγενικά συναισθήματα αντρείας και τιμής.[…]
…όπως θα πει ο Πλούταρχος: (σημ: για τον Σωκράτη)
«… καθώς χρειάζεται μια τίμια πρόφαση για να πλησιάσει κανείς τα ωραία αγόρια, θέτει σε πρώτη μοίρα τη φιλία και την αρετή. Γεμίζει σκόνες στο γυμναστήριο, κάνει κρύα μπάνια, βγάζει τα φρύδια του’ το παρουσιαστικό του είναι παρουσιαστικό φιλόσοφου και φρόνιμου ανθρώπου, μια και φοβάται το νόμο’ μετά όμως, τη νύχτα, που όλοι ησύχαζουν “γλυκειά είναι η συγκομιδή, αφού λείπει ο φύλακας”»
Robert Flaceliere: Ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος των αρχαίων Ελλήνων – κεφ.ΙV Τα παιδιά, η εκπαίδευση.
Όποιοι πάλι άντρες είν’ απόκομμα απ’ αρσενικό, αυτοί κυνηγάνε τους αρσενικούς, κι όσο είν’ ακόμα παιδιά, μια κι είναι κομμάτια τ’ αρσενικού, τους άντρες αγαπούν κι ευχαριστιούνται να πλαγιάζουν και να σφιχταγκαλιάζονται μαζί τους. Κι αυτοί είναι οι πιο διαλεχτοί ανάμεσα στα παιδιά και τους εφήβους, γιατί απ’ τη φύση τους έχουν πάρα πολύ ανδρισμό. Βρίσκονται, βέβαια, μερικοί, που λένε πως τα παιδιά αυτά είναι τάχ’ αδιάντροπα. Μα δεν είν’ αλήθεια. Γιατί αυτό που κάνουν, δεν το κάνουν από αδιαντροπιά, παρά από θάρρος κι από παλληκαριά κι απ’ τον αρρενωπό τους χαρακτήρα, μια και προτιμούν ό,τι τους μοιάζει. Κι απόδειξη τρανή είναι πως, σαν μεστώσουν κι αποχτήσουν τέλεια διαμόρφωση, μονάχ’ αυτά κατορθώνουν ν’ αναδειχτούν άντρες αληθινοί στην πολιτική. Κι όταν πάλι αντρωθούν, το ρίχνουν στην παιδεραστία κι αδιάφοροι από φυσικού τους δε δίνουν καμμιά σημασία σε γάμους και σε τεκνοποιίες, παρά μονάχα γιατί αναγκάζονται απ’ τις καθιερωμένες αντιλήψεις και συνήθειες. Αντίθετα, τους είναι αρκετό να μένουν ανύπαντροι και να περνούν όλη τους τη ζωή ο ένας πλάι στον άλλο. Οπωσδήποτε ένας τέτοιος άντρας γίνεται και παιδεραστής και φιλεραστής γιατί πάντα προτιμάει ό,τι ανήκει στο δικό του φύλο.
Πλάτωνα Συμπόσιο (ή για τον έρωτα) – μετάφραση Αλέκου Παπαγεωργίου
(εκδ. ΜΑΡΗ, 1954)
~~~~~~~~~~~~
«πάντως μεν ουν ο τοιούτος παιδεραστής τε και φιλεραστής γίγνεται, αεί το συγγενές ασπαζόμενος»
Από την Βιβλιοφιλία, τ. 20–21 / Οκτ. 1982
Επιφανείς Παιδεραστές
«Ο Έρως παρ’ Αρχαίοις Έλλησι» είναι ο τίτλος μελέτης που εκδόθηκε το 1921 στην Αθήνα. Από το βιβλίο αυτό σταχυολογούμε το απόσπασμα που ακολουθεί, εκτάκτως αποκαλυπτικό για την παιδεραστική δραστηριότητα επιφανών προγόνων μας.
«Ο παιδέρως υπό την έποψιν της εξάρσεως του πνεύματος υπήρξεν ο μεγαλύτερος διδάσκαλος και σωτήρ της ανθρωπότητος. Υπήρξεν ένθεος έμπνευσις επιχύσασα θείον φως και εις τας σκοτεινοτέρας διανοίας και αναδείξασα μεγαλοφυΐας αγνώστους τέως, αίτινες άνευ της αρωγής τούτου, ήθελον αναμφιβόλως απομείνη άγνωστοι εις τα χρονικά του ανθρωπίνου πνεύματος.
Ούτος ενέπνευσε πρώτος τον ηρωϊσμόν εις τας ψυχάς των ηρώων, οίτινες εξετέλεσαν διπλάσια διά τούτου τα άθλα αυτών.
Ο παιδέρως πρώτος ενέπνευσε την ηδυπάθειαν εις τον Ανακρέοντα και εις τον Τίβουλον, εποδηγέτησε τον Πίνδαρον προς τον Παρνασσόν και προσώθησε τον Δαυίδ είς την συναίσθησιν του εξόχου ποιητικού ταλάντου του, δια του προς τον Ιωνάθαν, υιόν του Σαούλ διακαούς έρωτός του δι’ ον αποθανόντα συνέθηκε το πρώτον ελεγείον του!»
Ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων θεωρούνται απελευθερωτές του λαού, όπως ο Βρούτος της Ρώμης. Σκότωσαν στα 514 π.Χ. τον Ίππαρχο, γιο του τύραννου Πεισίστρατου και αδελφό του Ιππία, που είχε διαδεχτεί τον πατέρα του. Ο Θουκιδίδης ιστόρησε την υπόθεση με κάθε λεπτομέρεια (VI, 54 - 59):
«Θα προβώ ήδη εις την εκτενεστέραν οπωσδήποτε διήγησιν της ερωτικής περιπέτειας εκ της οποίας προεκλήθη το τόλμημα του Αριστογείτoνος και του Αρμοδίου δια να αποδείξω ότι ούτε αυτοί καν οι Αθηναίοι εκθέτουν ακριβώς τα περί των τυράννων των και του εν λόγω επεισοδίου. Αφού ο Πεισίστρατος απέθανε γέρων και ασκών ήδη την τυραννίδα, την αρχήν κατέλαβεν όχι ο Ίππαρχος, ως οι πολλοί νομίζουν, αλλά ο Ιππίας, ο πρεσβύτερος των υιών αυτού. Όταν ο Αρμόδιος έφθασεν εις το άνθος της νεανικής ωραιότητος, ο Αριστογείτων, πολίτης της μέσης τάξεως, είχε αυτόν ως εραστήν. Ο υιός του Πεισιστράτου Ίππαρχος επεχείρησε να αποπλανήσει τον Αρμόδιον, ο οποίος απέκρουσε τας προτάσεις του και κατήγγειλε το πράγμα εις τον Αριστογείτονα. Ούτος, βαρυαλγής εκ του ερωτικού πάθους και φοβηθείς μήπως ο Ίππαρχος, ως εκ της δυνάμεώς του, καταφύγει εις την βίαν, δια να του αποσπάσει τον Αρμόδιον, ήρχισε διατρανώνων κρυφίως την ανατροπήν της τυραννίδος με κάθε μέσον το οποίον διέθετε. Κι επειδή εν τω μεταξύ ο Ίππαρχος, επαναλαμβάνων τας προτάσεις του προς τον Αρμόδιον, δεν επέτυχε μεν περισσότερον από την πρώτην φοράν, αλλά και δεν ηθέλησε να προσφύγει εις βίαια μέτρα, επεδίωκε όμως την δημιουργίαν ευκαιρίας όπως τον προπηλακίσει δι’ υπούλου τρόπου, χωρίς να αφήσει να φανούν τα αληθή αυτού ελατήρια. Διότι η εξουσία του γενικώς δεν ήτο επαχθής εις τον λαόν, και είχε κατορθώσει να ασκεί αυτήν κατά τρόπον μη προκαλούντα αντιπαθείας…»
(Μετ. Ελευθερίου Βενιζέλου)
Ας ζητήσουμε από τον Αριστοτέλη («Αθηναίων Πολιτεία», 18) τη συνέχεια της ιστορίας:
«Ο Ίππαρχος, που είχε ερωτευθεί τον Αρμόδιο, δεν συγκρατούσε την οργή του, αλλά του έδειχνε προσβλητική συμπεριφορά. Προπαντός εμπόδισε την αδελφή του να παρακολουθήσει τα Παναθήναια σαν κανηφόρος παρθένος, ενώ την είχαν εκλέξει. Και μάλιστα με βαριές φράσεις έβρισε τον Αρμόδιο σαν διεφθαρμένο. Το επεισόδιο αυτό ερέθισε τον Αρμόδιο και τον έκαμε να αποφασίσει μαζί με τον Αριστογείτονα και με τη σύμπραξη πολλών άλλων τον φόνο του Ίππαρχου. Την ημέρα των Παναθηναίων παρακολουθούσαν τον Ίππαρχο στην Ακρόπολη, που περίμενε εκεί να υποδεχτεί την πομπή, επιβλέποντας το ξεκίνημά της. Βλέποντας ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων έναν από τους συνωμότες να μιλάει με οικειότητα με τον Ιππία υποψιάστηκαν πως καταγγέλλει σ’ αυτόν τα σχέδιά τους και για να κάνουν κάτι πριν τους συλλάβουν, κατέβηκαν από την Ακρόπολη και αρχίζοντας την επίθεση πριν από τους άλλους, σκότωσαν τον Ίππαρχο, που ρύθμιζε την πομπή κοντά στο Λεωκόρειο του Κεραμεικού. Ο Αρμόδιος σφάχτηκε σχεδόν αμέσως από τους δορυφόρους. Ο Αριστογείτων ξέφυγε, μα τον πιάσανε και τον θανάτωσαν αφού τον βασάνισαν πολύ».
Robert Flacelière: Ο έρωτας στην αρχαία Ελλάδα (Παπαδήμας, 1977)
Δημοσίευση σχολίου