Ήδη το 1519 ο Spandouyn Cantacasin χαρακτηρίζει τους Τούρκους «μεγάλους σοδομίτες» ιδιωτικά όσο και δημόσια, διαπίστωση που θα επαναληφθεί συχνά από διάφορους περιηγητές. Τα πρότυπα της οθωμανικής γραμματείας φαίνεται να εναλλάσσονται από την ομοφυλοφιλία στην ετεροφυλοφιλία, ακόμα και μέσα στο έργο του ίδιου συγγραφέα. Ο Μουσταφά Αλή εκθειάζει τις κινήσεις και τη συμπεριφορά των γυναικών της Αιγύπτου κατά τη συνουσία, ιδίως όταν «δοκιμάζονται χείλι με χείλι, στήθος με στήθος»’ ο ίδιος παραπονιέται το 1589 ότι σπάνια βλέπει πια κανείς χαριτωμένους, έξυπνους, γλυκομίλητους και ωραίους νέους, σε αντίθεση με τον Εβλιγιά που δεν παραλείπειο ποτέ σε κάθε πόλη που επισκέπτεται να περιγράφει τους ωραίους νέους της. (...)
Ένα χωρίο του Μουσταφά Αλή περιγράφει ως ένδειξη αγένειας και αναισχυντίας την είσοδο στα ιδιωτικά διαμερίσματα κάποιου χωρίς προειδοποίηση, καθώς ενδεχομένως αυτός να καταγίνεται με ντροπιστικές πράξεις’ στο παράδειγμα που παραθέτει οι πράξεια αυτές αφορούν τον ομοφυλόφιλο έρωτα. Θα μπορούσε λοιπόν και εδώ να παρατηρήσουμε τελικά την πανταχού παρούσα διάκριση δημόσιου και ιδωτικού: συμπεριφορές που είναι ανεκτές στην ιδωτική σφαίρα, γίνονται ντροπιαστικές όταν μεταφέρονται στη δημόσια.
Μαρίνος Σαρηγιάννης: Η απόλαυση στην οθωμανική Κωνσταντινούπολη (Περίπλους)
1 σχόλιο:
Aπό ΤΟ ΒΗΜΑ, 20/7/2003
Βυζαντινών και Οθωμανών τέρψεις
...ο συγγραφέας Μαρίνος Σαρηγιάννης προσεγγίζει όλες τις μορφές απόλαυσης που οι κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές συνθήκες της εποχής επέτρεπαν στους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κυρίως της Κωνσταντινούπολης. Στην εκτενή εισαγωγή του, μετά από μια μακρά αναφορά στην ιστορία των νοοτροπιών της Δυτικής Ευρώπης και ιδιαίτερα της μεσαιωνικής και νεότερης Γαλλίας, περνά στον χώρο των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας και διερευνά ζητήματα κουλτούρας, νοοτροπιών και συμπεριφορών που διαμορφώθηκαν στη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέσα από την επιβίωση αντίστοιχων στοιχείων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αλλά και των επιρροών που δέχθηκε ο πολιτισμός των Οθωμανών από τη Δ. Ευρώπη, την Περσία, τους Αραβες κτλ.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσει, στη συνέχεια, μια σειρά θέματα που αναφέρονται στην αναψυχή του ανθρώπου της οθωμανικής Κωνσταντινούπολης και στις ποικίλες μορφές της στον κόσμο των αισθήσεων και όσων μέσω αυτών απολαμβάνει (περιβάλλον, υλικά αγαθά, οινοπνευματώδη ποτά, καφέ, καπνό, ναρκωτικές ουσίες, έρωτα, πάθος, ηδονή κτλ.).
Ο χρόνος ως αγαθό
[...] Στη συνέχεια ο συγγραφέας αναφέρεται στην «ουτοπική» οργάνωση του τεχνητού χώρου, στη διαμόρφωση, δηλαδή, ενός ιδεώδους περιβάλλοντος για την πραγμάτωση του ιδανικού της απόλαυσης. Μελετά τα πρότυπα αυτής της πραγμάτωσης στην καθημερινή ζωή, τις μορφές, με άλλα λόγια, της καθημερινής αναψυχής.
[...]
...το τελευταίο κεφάλαιο το αφιερώνει στην κορυφαία των απολαύσεων που ο άνθρωπος επιζητεί διαχρονικά, στον έρωτα και τις ποικίλες εκφάνσεις του. Από τη μελέτη του συγκεκριμένου θέματος ο έρωτας αναδεικνύεται ως κορυφαίο στοιχείο αναψυχής του οθωμανού πολίτη, τόσο στη συναισθηματική όσο και στην αυστηρά σωματική, ηδονική μορφή του. Οι ερωτικές ωστόσο συμπεριφορές και αυτής της εποχής διέπονταν, όπως και στο Βυζάντιο, από κανόνες και ακολουθούσαν πρότυπα, ενώ οι "παρεκκλίσεις" από αυτά επέσυραν ανάλογες ποινές.
Ο συγγραφέας ολοκληρώνει το βιβλίο του με δύο παραρτήματα. Στο πρώτο, μέσα από την αξιολόγηση των λογοτεχνικών κειμένων και τη μελέτη των εικαστικών τεχνών, επιχειρεί να καταγράψει τις αρχές που διέπουν την οθωμανική αισθητική και τις φιλοσοφικές παραμέτρους της. Στο δεύτερο εξετάζει τα οθωμανικά ηθικά συστήματα ως συνέπεια και συνέχεια των αρχών της προϊσλαμικής ηθικής των φυλών της Αραβίας και των Περσών, τα οποία όμως την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας διαμορφώθηκαν με βασικό κριτήριο τη λογική και τον έλεγχο των κοινωνικών συμπεριφορών.
Σοφία Πατούρα
Δημοσίευση σχολίου