No 711

Η παιδεραστία
Ο έρωτας των αρχαίων Ελλήνων έχει διπλό χαρακτήρα. Είναι έρωτας προς τις γυναίκες και έρωτας προς τούς άνδρες, με την πλήρη υποταγή τού γυναικείου φύλου, ο υψηλός έρωτας είναι κυρίως προς τούς άνδρες. και για την ακρίβεια προς το νεαρά αγόρια, τούς παίδες, εξ ου και η λέξη παιδεραστία και παιδεραστής. ο ερωμένος ήταν νέο παιδί στην περίοδο της ήβης, απ' τα 14 ως τα 20, αλλά ο Πλάτων στο Συμπόσιο (18 Ι ΟΕ) μας πληροφορεί πώς συνήθως άρχιζαν νωρίτερα, πριν ακόμα εμφανιστεί το γένι στα παιδιά. Βέβαια αυτός ήταν ο κανόνας, γιατί γνωρίζουμε πώς ο Ευριπίδης ήταν ερωτευμένος με τον τραγικό ποιητή Αγάθωνα όταν ο τελευταίος ήταν ήδη 40 χρονών, λέγοντας πώς δεν είναι μόνον όμορφη η άνοιξη των ωραίων παιδιών, αλλά και το φθινόπωρό τους. το ερωτικό πάθος ήταν τόσο μεγάλο ώστε οδηγούσε σε σκηνές άγριας ζηλοτυπίας, ή σε περίπτωση άρνησης οδηγούσε και σε αυτοκτονία, όπως μας παραδίδει η Σούδα για κάποιον Μέλητο. Ο εραστής, αν τύχαινε ο ερωμένος να τον βασανίζει, έχανε τον ύπνο του. Περνούσε συχνά όλη τη νύχτα έξω απ' την πόρτα τού σπιτιού τού αγαπημένου του, κι αυτό λεγόταν «θυραυλεϊν» ή τού έκανε καντάδες προσπαθώντας με το τραγούδι να τού μαλακώσει την καρδιά. Είναι τα περίφημα «παρακλαυσίθυρα» τραγούδια, αυτά δηλαδή πού έλεγε κλαίγοντας έξω άπ' την πόρτα. το όνομα τού αγαπημένου του το έγραφε στα δέντρα, στους τοίχους, στους δρόμους, παντού, προσθέτοντας συνήθως δίπλα τη λέξη καλός (δηλαδή ο τάδε είναι ωραίος, ή αγαπώ τον τάδε). Ο Ησύχιος στη λέξη «Δήμος καλός» μας πληροφορεί ότι «έθος ήν τοίς έρασταίς (ήταν συνήθιο οι εραστές) επιγράφειν πανταχού τα των παίδων ονόματα» (εικ. 12). Ή παιδεραστία ήταν διαδομένη σε πάρα πολλές πόλεις - κράτη, όχι όμως σε όλες, καθώς πληροφορεί ο Ξενοφών (Λακεδαιμονίων Πολιτεία 2.13) πού λέει πώς υπάρχουν και εκείνοι οι οποίοι απαγορεύουν εξ ολόκληρου να πλησιάζουν οι εραστές τα αγόρια. Ή παιδεραστία στην Ελλάδα, λέει ο Λουκιανός, πώς αναπτύχθηκε μεταγενέστερα και το αποδίδει στην άνθιση της φιλοσοφίας και της έρευνας πού οδήγησε στον παιδεραστικό έρωτα. Ή μυθική παράδοση αναφέρει ως πρώτο παιδεραστή, το βασιλιά της Θήβας Λάιο πού απήγαγε το νεαρό Χρύσιππο, ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος ήταν ζευγάρι παιδεραστικό, καθώς παραδίδουν μεταγενέστεροι συγγραφείς, το ίδιο και ο Αχιλλέας κι ο Αντίλοχος, ο γιος τού Νέστορα. για τον έρωτα τού Αχιλλέα και τού Πάτροκλου ο Αισχύλος έγραψε την τραγωδία Μυρμιδόνες. Ο ίδιος έγραψε και την τραγωδία Λάιος για τον έρωτα προς το Χρύσιππο. Ο Σοφοκλής διαπραγματεύθηκε παιδεραστικούς έρωτες στην τραγωδία Νιόβη και στο σατιρικό δράμα Αχιλλέως ερασταί. Κι ο Ευριπίδης έγραψε τραγωδία με τίτλο Χρύσιππος. Γι' αυτό και πολλοί, καθώς αναφέρει ο Αθηναίος, αποκάλεσαν την τραγωδία παιδεράστρια. Ολόκληρη φιλολογία αναπτύχθηκε γύρω άπ' τον έρωτα των αγοριών. ο Στησίχορος εγκαινίασε ένα ποιητικό είδος, τα παίδια ή παιδικά, δηλ. τα παιδεραστικά ποιήματα και γνωρίζουμε πώς ο Στράτων κατάρτισε ολόκληρη ανθολογία αποκλειστικά από παιδεραστικά ποιήματα πού σώζονται στο 12ο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας με τίτλο Στράτωνος Μούσα Παιδική (δηλ. παιδεραστική ποίηση). Ρήτορες όπως ο Λυσίας κι ο Δημοσθένης (αν είναι γνήσιος ο λόγος πού τού αποδίδεται) έγραψαν ερωτικούς λόγους. «Είς έρως γνήσιος, ο παιδικός (δηλ. ο παιδεραστικός) έστιν» διακήρυσσαν, καθώς παραδίδει ο Πλούταρχος (είκ.13).

Ανδρέας Λεντάκης: Η ερωτική ζωή στην αρχαία Ελλάδα (περιοδικό Αρχαιολογία τχ. 10)