Νο 594

Ο πολιτικός στοχασμός του Φασμπίντερ είναι σε κάπως ακατέργαστη μορφή που τον κάνει όμως περισσότερο άμεσο και ίσως πιο συγκροτημένο.. καθώς δε διαθέτει το απαραίτητο θεωρητικό υπόβαθρο για να επιζητά την τελειότητα της αφήγησης ή τη δόμηση μιας συμπαγούς φόρμας, καταφεύγει στην ειλικρίνεια του αυθόρμητου και τη φυσικότητα των ενστίκτων. Δυο στοιχεία που πλαισιώνουν μόνιμα το ερωτικό παράγοντας μια ενέργεια ικανή να αποτελέσει ολοκληρωμένο πολιτικό λόγο. «Οι ερωτικές σχέσεις στις ταινίες του Φασμπίντερ είναι εναύσματα και δρόμοι για μια μεταφορά των όρων δράσης στα κοινωνικά τους αντίστοιχα» (..) Αν τα Πικρά δάκρυα της Πέτρα δον Καντ αποτελούν μια απόπειρα καταγραφής και σχολιασμού της κοινωνικής ανισονομίας και εκμετάλλευσης μέσω της ερωτικής σχέσης δυο γυναικών, και Η γυναίκα του σταθμάρχη την επιβολή της θηλυκής εξουσίας μέσω της σεξουαλικότητας της, η ταινία Η χρονιά με τα 13 φεγγάρια (1978) επανέρχεται στον ίδιο προβληματισμό αναφερόμενη στον έρωτα δυο αντρών. Ο Φασμπίντερ σκιαγραφεί τις τρεις τελευταίες μέρες ενός τραβεστί και καταδύεται για μια ακόμη φορά κάτω από τη γυαλιστερή επιφάνεια μιας κοινωνίας που διανύει περίοδο οικονομικής ευμάρειας για να καταδείξει τα πραγματικά αδιέξοδα που δημιουργούνται στα λιγότερο ευνοημένα κοινωνικά στρώματα. Εδώ το ερωτικό στοιχείο είναι ένα εμπορεύσιμο είδος (όπως και στην προηγούμενη ταινία, άλλωστε), αποτελώντας το μοναδικό όπλο για την επιβίωση ή την καλύτερη διαβίωση του φτωχού ανθρώπου, ενώ για μια ακόμη φορά είναι ο κεντρικός άξονας γύρω από τον οποίο δομείται η αφήγηση. Ο έρωτας μετατρέπεται σε κινητήρια δύναμη της ζωής του ήρωα οδηγώντας τον σε μια σειρά λάθος εκτιμήσεις που θα πληρώσει τελικά με την ίδια του τη ζωή. Ο Φασμπίντερ γνωρίζει πως η ασφαλής αυτοδιαχείριση της ερωτικής επιθυμίας προϋποθέτει ένα περίβλημα ικανό να προστατεύει από τις κοινωνικές αντιδράσεις και ανατροπές, καθώς κάθε ανάλογη πράξη δεν είναι δυνατόν να γίνει αποδεκτή χωρίς να επιφέρει συνέπειες, όταν εκδηλώνεται από άτομα που δεν μετέχουν στις τάξεις των ισχυρών. Ο ήρωας κάνει ακριβώς αυτό το λάθος. Αλλάζοντας φύλο για χάρη του εραστή του, μπερδεύει τη δική του αδύναμη κοινωνική θέση μ’ αυτήν του άλλου. Επιζητά την αποδέσμευση από τον ίδιο του τον εαυτό, ανίκανος να αντιληφθεί τους πραγματικούς δεσμώτες του.

Κωνσταντίνος Νούλας: Το ερωτικό στον κινηματογράφο (Αιγόκερως)