Lawrence Alma-Tadema .
Τα μονοπάτια που οδηγούσαν από τον έρωτα στην καταστροφή ήταν πολλά και διάφορα. Οι φιλόσοφοι φαίνεται ότι πίστευαν πως η επιρροή του έρωτα προκαλούσε μια γενικότερη σύγχυση των πνευματικών ικανοτήτων, η οποία οδηγούσε σε κάθε είδους οικονομική αμέλεια και ανόητα έξοδα. Από την άποψη αυτή, οι οικονομικές επιπτώσεις του έρωτα είναι κάπως σαν τις οικονομικές επιπτώσεις του ποτού. Ο Ξενοφών ισχυρίζεται ότι τόσο ο εραστής όσο και ο πότης χάνουν όλο και πιο πολύ την ικανότητα να σχολούνται με τα δέοντα και να αποφεύγουν τα απαγορευμένα. Ένα ανέκδοτο για τον Αλκιβιάδη λέει πως, σε μια περίσταση, όρμησε στο σπίτι του Άνυτου, του πλούσιου εραστή του, και αποφάσισε να προχωρήσει σε μια μικρή περιουσιακή αναδιανομή' αφού ήπιε στην υγεία του με τα μισά κρασοπότηρα του σπιτιού (προφανώς ασημένια ή χρυσά), διέταξε μετά τους υπηρέτες του να τα κουβαλήσουν στο σπίτι του φίλου του Θρασύλλου, ο οποίος ζούσε πιο στριμωγμένος οικονομικά. Κάποιοι διαμαρτυρήθηκαν ότι η συμπεριφορά του Αλκιβιάδου ήταν απερίσκεπτη, αλλά ο Άνυτος απάντησε:
- Καθόλου! Ήταν στην εξουσία του να τα πάρει όλα και δείχνει μεγάλη σωφροσύνη από μεριάς του που μου άφησε τα μισά.*
Οι δαπάνες των ερωτικών περιπετειών έπαιρναν πολλές και διαφορετικές μορφές, όσες και οι σχέσεις οι ίδιες. Στην πραγματικότητα, η φύση της οικονομικής συναλλαγής έπαιζε ουσιώδη ρόλο στον προσδιορισμό του χαρακτήρα μιας ερωτικής σχέσης. Η πληρωμή μιας καθορισμένης τιμής σε μετρητά χαρακτήριζε την ανώνυμη ανηθικότητα του πορνείου. Το δώρο μαρτυρούσε μια πιο μακροχρόνια διευθέτηση αβέβαιων ανταλλαγμάτων.
Τζέιμς Ντέιβιντσον: Αρχαίοι Αθηναίοι. Ηδονές, καταχρήσεις και πάθη (Περίπλους)
*Ξενοφών, Απομνημονεύματα 1.2.22' Αθήναιος 12.534f
Τα μονοπάτια που οδηγούσαν από τον έρωτα στην καταστροφή ήταν πολλά και διάφορα. Οι φιλόσοφοι φαίνεται ότι πίστευαν πως η επιρροή του έρωτα προκαλούσε μια γενικότερη σύγχυση των πνευματικών ικανοτήτων, η οποία οδηγούσε σε κάθε είδους οικονομική αμέλεια και ανόητα έξοδα. Από την άποψη αυτή, οι οικονομικές επιπτώσεις του έρωτα είναι κάπως σαν τις οικονομικές επιπτώσεις του ποτού. Ο Ξενοφών ισχυρίζεται ότι τόσο ο εραστής όσο και ο πότης χάνουν όλο και πιο πολύ την ικανότητα να σχολούνται με τα δέοντα και να αποφεύγουν τα απαγορευμένα. Ένα ανέκδοτο για τον Αλκιβιάδη λέει πως, σε μια περίσταση, όρμησε στο σπίτι του Άνυτου, του πλούσιου εραστή του, και αποφάσισε να προχωρήσει σε μια μικρή περιουσιακή αναδιανομή' αφού ήπιε στην υγεία του με τα μισά κρασοπότηρα του σπιτιού (προφανώς ασημένια ή χρυσά), διέταξε μετά τους υπηρέτες του να τα κουβαλήσουν στο σπίτι του φίλου του Θρασύλλου, ο οποίος ζούσε πιο στριμωγμένος οικονομικά. Κάποιοι διαμαρτυρήθηκαν ότι η συμπεριφορά του Αλκιβιάδου ήταν απερίσκεπτη, αλλά ο Άνυτος απάντησε:
- Καθόλου! Ήταν στην εξουσία του να τα πάρει όλα και δείχνει μεγάλη σωφροσύνη από μεριάς του που μου άφησε τα μισά.*
Οι δαπάνες των ερωτικών περιπετειών έπαιρναν πολλές και διαφορετικές μορφές, όσες και οι σχέσεις οι ίδιες. Στην πραγματικότητα, η φύση της οικονομικής συναλλαγής έπαιζε ουσιώδη ρόλο στον προσδιορισμό του χαρακτήρα μιας ερωτικής σχέσης. Η πληρωμή μιας καθορισμένης τιμής σε μετρητά χαρακτήριζε την ανώνυμη ανηθικότητα του πορνείου. Το δώρο μαρτυρούσε μια πιο μακροχρόνια διευθέτηση αβέβαιων ανταλλαγμάτων.
Τζέιμς Ντέιβιντσον: Αρχαίοι Αθηναίοι. Ηδονές, καταχρήσεις και πάθη (Περίπλους)
*Ξενοφών, Απομνημονεύματα 1.2.22' Αθήναιος 12.534f
5 σχόλια:
Ο Τζέιμς Ντέιβιντσον είναι καθηγητής αρχαίας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Warwick, στο Πανεπιστήμιο της Columbia και έχει διατελέσει μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Έχει γράψει πληθώρα άρθρων για την Αρχαία Ελλάδα στις μεγαλύτερες εφημερίδες τη Βρετανίας και των Η.Π.Α. και μεταφράζει Έλληνες αρχαίους συγγραφείς για τις εκδόσεις Penguin. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του έχει τον τίτλο "The Greeks and Greek Love".
Από τις εκδόσεις Περίπλους κυκλοφόρησε το εξαιρετικό όσο και πρωτότυπο βιβλίο, του Τζέιμς Ντέβιντσον, "Αρχαίοι Αθηναίοι - Ηδονές, καταχρήσεις & πάθη" που ο διεθνής Τύπος το χαρακτήρισε θεμελιώδη κατάθεση στον πολιτισμό και απαραίτητο οδηγό για όσους ενδιαφέρονται για την Αρχαία Ελλάδα.
Δύο ήταν τα μεγαλύτερα πάθη στην Αθήνα των κλασσικών χρόωνω, οι εταίρες και... τα ψάρια. Όμως το κυνηγητό της ηδονής στη "δημοκρατία πρότυπο" -ή μήπως πρότυπο των απανταχού κυνηγών των απολαύσεων;- δε σταματούσε εκεί.
Ο Μέλανθιος, για παράδειγμα, ευχόταν να είχε λαιμό σαν του πελαργού, για να παρατείνει την απόλαυση του φαγητού που κατάπινε. Ο Φιλόξενος έφαγε ένα χταπόδι μήκους ενός μέτρου και κόντεψε να πεθάνει από δυσπεψία, ένας ανώνυμος αλκοολικός, που αποθανάτισε ο Αριστοτέλης, έβαλε ένα αβγό κάτω από το στρώμα του, κάθισε πάνω του και έπινε ασταμάτητα μέχρι να το κλωσήσει.
Σε αυτή την άκρως απολαυστική επιστημονική μελέτη που δείχνει πόσο πολύ έπαιρναν στα σοβαρά την απόλαυση οι αρχαίοι Αθηναίοι, ενημερωνόμαστε, εκτός από την ιδεολογία της διατροφής, για τις εταίρες, τους πελάτες τους, την ταρίφα τους, το ρεπερτόριό τους στις σεξουαλικές στάσεις, όπως και για τα συμπόσια και το τελετουργικό της οινοποσίας. Δεν παραλείπονται και η πολιτική, τα σοβαρά ζητήματα της δημοκρατίας και της απολυταρχίας, κατά τη διάρκεια της αθηναϊκής ηγεμονίας, αλλά και της κατακτητικής επέλασης του Φιλίππου της Μακεδονίας.
Έγραψε μεταξύ άλλων ο Τύπος:
"Μεγαλοφυής ξενάγηση στο savoir vivre της απόλαυσης στην Αρχαία Αθήνα, που φανερώνει πόσο σημαντικά πράγματα μπορούν να γίνουν το φαγητό, το ποτό και το σεξ."
Los Angeles Times
"Το μεγαλύτερο επίτευγμα του Ντέιβιντσον είναι η ερμηνεία των αποτελεσμάτων της έρευνάς του."
Boston Book Revier
"Ένα τεκμηριωμένο όσο και διασκεδαστικό βιβλίο..."
The Washington Post
"Το βιβλίο αποτελεί την καλύτερη απόδειξη για το πώς η συστηματική εξερεύνηση του ιστορικού παρελθόντος μπορεί να συντελέσει στην αυτογνωσία μας."
The New York Times
ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
Στην αγκαλιά του Γανυμήδη
Μια σε βάθος ανάλυση του ομοφυλοφιλικού έρωτα στην Αρχαία Ελλάδα
ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ (ΤO ΒΗΜΑ, 23/03/2008)
Ο Πλάτωνας έγραψε ότι οι ομοφυλόφιλοι εραστές ήταν οι πιο μακάριοι από τους θνητούς. Φαίνεται όμως ότι άλλαξε γνώμη όταν περιέγραψε την πράξη ως την πιο «αισχρή», την «ειδεχθέστερη όλων των ειδεχθών πραγμάτων». Γιατί ήταν τόσο ασαφείς οι αρχαίοι Ελληνες γύρω από το θέμα της ομοφυλοφιλίας; ερωτά ο Τζέιμς Ντέιβιντσον στο νέο παγκόσμιο μπεστ σέλερ Οι Ελληνες και ο Ελληνικός Ερωτας - θέμα στο οποίο ήδη έχει εντρυφήσει πλειάδα κορυφαίων φιλοσόφων και διανοητών. Τι έκανε, ωστόσο, το παρόν σύγγραμμα να ξεχωρίσει από τον πρώτο μήνα κυκλοφορίας του στη Μεγάλη Βρετανία;
Κατ' αρχάς, ο ελληνικός Ερωτας είναι ένας σχετικά πρόσφατος όρος, ο οποίος εμφανίστηκε στη διάρκεια του 19ου αιώνα και ήθελε τους αρχαίους Ελληνες σχεδόν τόσο ντροπαλούς όσο και οι βικτωριανοί της εποχής εκείνης. Ετσι, παρ' ότι είναι συχνές οι απεικονίσεις έρωτα μεταξύ ανδρών στην αγγειογραφία, ουδέποτε γίνεται σαφής λόγος για την ερωτική πράξη. Ισως έτσι μπόρεσε να εξηγηθεί και η στροφή του Πλάτωνα σε πιο συντηρητικές απόψεις για το θέμα στην Πολιτεία του. Η ομοφυλοφιλία των αρχαίων Ελλήνων έγινε αντικείμενο εκτεταμένης έρευνας και μελέτης και κάθε φορά θα προσαρμοζόταν στην αντίστοιχη εποχή. Αλλά έρχεται τώρα ο Ντέιβιντσον να διαπιστώσει ότι όλες οι προηγούμενες υποθέσεις ήταν λάθος. Πολλοί συμφώνησαν μαζί του αμέσως. «Οπως και αν είναι φορτισμένος ή σχηματοποιημένος, ο ελληνικός Ερωτας είναι ένας από τους πιο βολικούς παραπλανητικούς όρους του δυτικού πολιτισμού μας» επισήμανε ο Jonathan Keates στο περιοδικό «Spectator».
Αποστολή του νεαρού άγγλου συγγραφέα είναι να ανασκευάσει την αντίληψη για τον ελληνικό Ερωτα - όρος ο οποίος επικράτησε μέσα από τις μελέτες της βικτοριανής εποχής για την ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα -, να την αποσυνδέσει από όλες τις βδελυρές συνδηλώσεις με κάτι κακό, αφύσικο, ασύδοτο, βρώμικο και πονηρό, και προπαντός να εξαλείψει τη σύγχρονη εμμονή που ονομάζεται «σοδομισμο-μανία» («sodomania»). «Εχουμε μια επική ραψωδία αυτού που ο Τζέιμς Ντέιβιντσον ονόμασε "ομοφυλοφιλο-τρέλα" ("homobesottedness")», εξηγεί ο Ολιβερ Τάπλιν στον «Guardian» της 5ης Ιανουαρίου του 2008. «Ενώ φέρνει στο φως την τεράστια ποικιλία ομοφυλοφιλικών εκφάνσεων στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, εστιάζει στην κοινωνική τους γεφύρωση, στα υψηλά ιδανικά και στη διαρκή αφοσίωση που συνιστούσαν ακριβώς αυτή την ανωτερότητα της "ομοφυλοφιλο-τρέλας"». Η δική του «ομοφυλοφιλο-τρέλα» δεν είναι απαξιωτική.
Παιδόφιλοι και παιδεραστές
Για παράδειγμα η «παιδεραστία» («pederasty»), μια ελληνική λέξη που σημαίνει τον έρωτα για τα παιδιά, είναι πολύ κοντινή στην «παιδοφιλία» («paedophilia»), ήτοι την προετοιμασία των ανήλικων παιδιών για σεξουαλική κακοποίηση - μια όχι και τόσο καλή ελληνική λέξη που στοιχειώνει πλέον την παγκόσμια ειδησεογραφία. Αλλά όπως δείχνει ο Ντέιβιντσον μέσα από έναν πλούτο μαρτυριών και αποκαλύψεων της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, πρόκειται για παρεξήγηση της λέξης «παιδί», η οποία εκλήφθηκε ως «αγόρι». Σε μια κοινωνία η οποία εκτιμά την ηλικία όχι απλώς μετρώντας τα χρόνια - όπως σήμερα - αλλά με ηλικιακές τάξεις, η λέξη «αγόρι» μπορεί να αφορά όλο το φάσμα ανάμεσα στην ώριμη εφηβεία και στα πρώτα χρόνια μετά τα 20. Η σεξουαλική παρενόχληση σε ανήλικα παιδιά ήταν, όπως δείχνει πάλι ο Ντέιβιντσον, εξίσου εγκληματική στην Αρχαία Ελλάδα όσο είναι και σήμερα. Το «εράν» στα αρχαία ελληνικά σήμαινε «θαυμάζειν», δηλαδή μια μονομερή και όχι αμφίδρομη δραστηριότητα, χωρίς αξίωση για φυσική συνεύρεση.
Η ομοφυλοφιλία για τον Ντέιβιντσον είναι «βαρυσήμαντη, μόνιμη και αληθινή», συνεπώς έχει σημασία γι' αυτόν να ανασκευάσει τον ισχυρισμό ότι η «ομοφυλοφιλία» είναι μια σύγχρονη έννοια, αλλά και την τρέχουσα εντύπωση ότι στην Αρχαία Ελλάδα ήταν απλώς ένα ζήτημα επιβολής του «ερωτικού εισβολέα» και υποταγής του «δέκτη» - «σοδο-μανία». Και παρουσιάζει με ζήλο πώς η όλη σχετική παραποίηση των στοιχείων προέρχεται από μια ανίερη συμμαχία μεταξύ του κορυφαίου άγγλου ελληνιστή της δεκαετίας του 1970 Κένεθ Ντόβερ, συγγραφέως του μνημειώδους Greek Homosexuality, και ενός γάλλου φιλοσόφου, του Μισέλ Φουκό. Για την ακρίβεια, ο Κένεθ Ντόβερ είχε εξετάσει όλες τις περιγραφές σεξουαλικής δραστηριότητας από τα αγγεία και τη γραμματεία και περιέγραψε το φαινόμενο ως παιδεραστία, όπου ένας γηραιότερος άνδρας (εραστής) επιθυμεί πρωκτική επαφή με έναν νεότερο αγαπημένο (ερωμένο) και του επιβάλλεται, αλλά καθώς περιορίζεται από τους νόμους που απαγορεύουν τον συναγελασμό με νεότερους και τη δυσαρέσκεια που προκαλεί η πρωκτική διείσδυση σε οποιονδήποτε ελεύθερο άνδρα, το περισσότερο που θα μπορούσε να ελπίζει είναι η διαμήρια συνουσία. Περί αυτού επρόκειτο, λοιπόν.
Η ριζική αναθεώρηση της ομοφυλοφιλίας από έναν 44χρονο Αγγλο τώρα, με το πρώτο μείζον ανάλογο έργο στην Αγγλία από την εποχή του Ντόβερ το 1978, χαιρετίστηκε ως «ό,τι καλύτερο είχε να συμβεί στην αρχαία ιστορία επί δεκαετίες». Για τους αναγνώστες του στο Internet ο συγγραφέας προσομοιάζει με τον νεαρό Δαβίδ που βγήκε να πετσοκόψει έναν δικέφαλο Γολιάθ, Ντόβερ και Φουκό μαζί.
Δεκαπέντε χρόνια έρευνας
«Ο Τζέιμς Ντέιβιντσον είναι ένας θυμωμένος άνδρας» διαπίστωσε και ο Πίτερ Τζόουνς στον «Sunday Telegraph» στις 23 Δεκεμβρίου του 2007, «...οπότε έχει να επιτύχει δύο στόχους: πρώτον, να δείξει ότι η ανάλυση του Ντόβερ ήταν πλανερή, και δεύτερον να παράσχει ο ίδιος αποδείξεις για αμοιβαία ερωτική διάθεση στον αρχαίο ελληνικό κόσμο». Χρειάστηκε δεκαπέντε χρόνια εντατικής έρευνας για να συλλέξει μια ευρεία γκάμα μαρτυριών που ο προηγούμενος δεν διέθετε - όπως δικαστικές υποθέσεις, ρομαντικές ιστορίες, σατιρικά έργα και ποιήματα - και να τονίσει την ανθρωπιά των αρχαίων Ελλήνων, τον τρόπο με τον οποίο ζούσαν τους έρωτες και τις απολαύσεις τους, παρά τους ηθικούς κώδικες και τις θεωρίες που πρότειναν οι φιλόσοφοι. Και πάλι, όμως, παρ' όλη τη δεξιοτεχνία του και το πλήθος των αναφορών του, συχνά οι μαρτυρίες είναι έμμεσες, οι μύθοι επιδέχονται διάφορες ερμηνείες και, σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να διαβάζει κανείς πάντα πίσω από τις γραμμές. (...)
Γενικώς, το βιβλίο του Ντέιβιντσον χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό γιατί, πέρα από τον εκκεντρικό λόγο του συγγραφέα και τις ακραίες ενίοτε τοποθετήσεις του, ο ελληνικός Ερωτας παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε συνάρτηση με την πολιτιστική, θρησκευτική και πολιτική ζωή στις ελληνικές πόλεις-κράτη με όλες τις διαφορές μεταξύ τους. Ενώ στην Αθήνα η έλξη μεταξύ ανδρών ήταν θορυβώδης δημόσια υπόθεση που προσδιοριζόταν από την τάξη και το κύρος των συμμετεχόντων, στην κρητική εκδοχή περιλαμβάνονταν περισσότερη εκζήτηση και τελετουργικά απαγωγής, ενώ στη Σπάρτη οι συνουσιαζόμενοι κρύβονταν κάτω από τους μανδύες τους. Ο Ντέιβιντσον εξετάζει και τους λεσβιακούς έρωτες της Σαπφούς στη Λέσβο ή τους γάμους μεταξύ γυναικών στην αρχαία Σπάρτη.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΤΕΪΒΙΝΤΣΟΝ
Ο Τζέιμς Ντέιβιντσον γεννήθηκε το 1964 και έκανε Κλασικές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης. Επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συνέχισε τη δουλειά του στις Κλασικές Σπουδές, πήρε υποτροφία και έγινε ερευνητής στο Trinity College. Το 1996 διορίστηκε λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Warwick και από το 1999 είναι στο Birkbeck College του Λονδίνου.
Το πρώτο του βιβλίο Courtesans and Fishcakes: The Consuming Passions of Classical Athens (εκδόσεις Fontana Press, 1998) ήταν διασκευή της διδακτορικής του διατριβής. Μια σύνοψή του: «Η χλιδή και η τρυφηλότητα του αρχαίου κόσμου είναι μυθικές. Η ευμάρεια της αυτοκρατορικής Ρώμης και η αγλαή λαμπρότητα της Κλεοπάτρας και των φαραώ έρχονται σε τρομακτική αντίθεση με την εμφανή αυστηρότητα της δημοκρατικής Αθήνας. Αφού απέφευγαν όλες τις υλικές αδυναμίες, τι έκαναν οι κάτοικοι αυτού του πλούσιου κράτους-πόλης με τα λεφτά τους; Ηταν πράγματι τόσο Σπαρτιάτες στις συνήθειές τους, τόσο λογικοί και εγκρατείς στην εμφάνισή τους;».
Ενα δεύτερο βιβλίο με τίτλο One Mykonos (εκδόσεις Profile Books, 1999) εντάχθηκε σε σειρά τσέπης με σκοπό να αναδειχθεί ένας νέος τρόπος γραφής, ο οποίος συνδυάζει την ταξιδιωτική αφήγηση με τις προσωπικές πληροφορίες. Περιλαμβάνει κομμάτια αναφορικά με τους γκέι, ένα ικανό μερίδιο για τους λάτρεις της Ιστορίας και γαργαλιστικές λεπτομέρειες για τους επισκέπτες του Αιγαίου. Ηταν μέλος του συμβουλίου της Society for the Promotion of Hellenic Studies από το 2001 ως το 2004 και από το 2000 μέλος τής Classical Association Journals.
ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Ιστορίες έρωτα «α λα ελληνικά»
Επιμέλεια: Μαίρη Αδαμοπούλου (ΤΑ ΝΕΑ, 13/11/2007)
Υπέρ ή κατά της ομοφυλοφιλίας ήταν οι αρχαίοι Έλληνες; Την εικόνα στο νεφελώδες (και συχνά αντιφατικό) τοπίο επιχειρεί να ξεκαθαρίσει νέα μελέτη Βρετανού ιστορικού
O Πλάτωνας γράφει πως οι ομοφυλόφιλοι εραστές είναι οι πιο ευλογημένοι από τους θνητούς. Και σε άλλο έργο του πως η ομοφυλοφιλία είναι ό,τι πιο ανίερο και το πιο απουκρουστικό από τα αποκρουστικά. Γιατί λοιπόν οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αντιφατική στάση απέναντι στην ομοφυλοφιλία; Το ερώτημα ταλάνισε για μια δεκαετία τον λέκτορα Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Γουόργουικ και τακτικό συνεργάτη στο London Review of Βooks, Τζέιμς Ντέιβιντσον, ο οποίος καταθέτει τα συμπεράσματα έρευνάς του στο βιβλίο «Τhe Greeks and Greek Love» ( Έλληνες και Ελληνικός Έρως).
«Όταν άρχισα την έρευνα δεν περίμενα ότι τα πράγματα θα ήταν τόσο δύσκολα. Άρχισα να αντιμετωπίζω το θέμα σαν γόρδιο δεσμό στην καρδιά του ελληνικού πολιτισμού, αλλά η λύση του ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Αυτό που κατάλαβα πολύ νωρίς ήταν πως ήταν ανώφελο να ψάχνω για μία και μοναδική λύση», λέει ο συγγραφέας στον βρετανικό «Guardian».
Tρία είναι τα κλειδιά που έρχονται να δώσουν τη λύση στο αίνιγμα σύμφωνα με τη νέα έρευνα. Πρώτον, πως κάθε πόλη-κράτος στην αρχαιότητα είχε και διαφορετική προσέγγιση στο θέμα της ομοφυλοφιλίας. «Για τους Αθηναίους μπορεί να θεωρούνταν αξιοκατάκριτη, αλλά για τους κατοίκους της Ηλείας ή της Θήβας ήταν κάτι εντελώς φυσιολογικό, ενώ για τους Κρήτες το πέρασμα από την ομοφυλοφιλία συγκαταλεγόταν στα έθιμα της ενηλικίωσης», επισημαίνει ο Τζέιμς Ντέιβιντσον. Και μπορεί στην Αθήνα της αρχαϊκής εποχής να γνωρίζουμε πως ομοφυλοφιλία σήμαινε «σεξ ανάμεσα στους μηρούς» (διαμήριο συνουσία) ή πως στη Σπάρτη μπορούσαν να «συμβούν τα πάντα εκτός από την ολοκληρωμένη πράξη» και πως υπήρχε νόμος ο οποίος όριζε ότι είναι ντροπή να αγγίζονται δυο αγόρια σε κοινή θέα, αλλά όπως παραδέχεται και ο συγγραφέας τα συμπεράσματα προκύπτουν από γενικές αναφορές και όχι από πηγές που παραδίδουν λεπτομερείς αναφορές για το επίπεδο ανοχής της ομοφυλοφιλίας ή για το τι ακριβώς συνέβαινε μεταξύ ενός ζευγαριού.
Το δεύτερο κλειδί που ξεκαθαρίζει την εικόνα είναι η διαφορετική σημασία ορισμένων λέξεων. Στην Αθήνα για παράδειγμα «παις» είναι ο νέος κάτω των 18 ετών που συνοδεύεται πάντα από τον παιδαγωγό του, για να μην πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης, ενώ τα «μειράκια» ή «νεανίσκοι» ήταν οι νέοι 18-19 ετών, που μπορούσαν μεν να αθλούνται μαζί, αλλά δεν επιτρεπόταν όχι μόνο να συναθλούνται, αλλά ούτε καν να συνομιλούν με τα μικρότερα αγόρια. Ζήτημα για το οποίο στη Μακεδονία είχε θεσπιστεί και ειδική νομοθεσία. «Το πρόβλημα είναι όμως πως συχνά στα κείμενα αναφέρονται ως παίδες τα αγόρια μεγαλύτερης ηλικίας που δεν τύγχαναν ειδικής προστασίας, με αποτέλεσμα τα πράγματα να περιπλέκονται». Τι συμβαίνει όμως όταν υπάρχουν αγγεία με παραστάσεις που απεικονίζουν ερωτικές επαφές ανάμεσα σε ανήλικα αγόρια και σε ώριμους άνδρες; «Μιλάμε για μια χούφτα αγγεία, οι παραστάσεις των οποίων έχουν αναπαραχθεί σε αναρίθμητα βιβλία. Δεν είναι τυχαίο πως αυτές οι εικόνες εμφανίζονται περί το 480 π.Χ., την εποχή δηλαδή που εμφανίστηκαν και σκλάβοι επιφορτισμένοι με την προστασία των παιδιών (παιδονόμοι). Προφανώς δεν ανταποκρίνονται σε πραγματικές σκηνές, αλλά μάλλον καλύπτουν μια επιθυμία που ο νόμος απαγόρευε», εξηγεί ο Τζέιμς Ντέιβιντσον.
Το τρίτο κλειδί σχετίζεται με την εποχή. «Η συζήτηση για το θέμα άρχισε να φουντώνει από συγγραφείς όπως ο Πλάτων, ο Ξενοφών και ο Αισχύνης που έζησαν περί το 350 π.Χ., σε μια εποχή που ανθούσε η αγορά ωραίων αγοριών, δούλων, ανδρών που εκπορνεύονταν και κιθαρωδών. Είναι η στιγμή που το καθεστώς άλλαζε και στη ζωή τους εισέβαλλε η πληρωμένη ερωτική υπηρεσία».
Απορρίπτει τα ρομαντικά μυθιστορήματα
«Μια ριζοσπαστική επαναπροσέγγιση» είναι ο υπότιτλος της έρευνας του Τζέιμς Ντέιβιντσον, της πρώτης μετά την «κλασική» πλέον μελέτη του Κένεθ Ντόβερ για την ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα το 1978. Η καινοτομία του καινούργιου βιβλίου είναι πως απορρίπτει τη θεωρητική προσέγγιση του Ντόβερ, ο οποίος είχε αξιοποιήσει ως πηγές ρομαντικά μυθιστορήματα και σατιρικά θεατρικά έργα, και τονίζει την ανθρώπινη πλευρά των αρχαίων Ελλήνων και το πώς απολάμβαναν τη ζωή και τον έρωτα παρά τους ηθικούς κανόνες και τη θεωρητική προσέγγιση του ζητήματος από τους φιλοσόφους
Gay ημών πρόγονοι
Βιβλιοπαρουσίαση της Τασούλας Επτακοίλη
(Περιοδικό "Κ" της Καθημερινής της Κυριακής, 9/3/2008)
Όταν το βιβλίο «The Greeks and Greek Love» έφτασε στα χέρια μου, μέσω του διαδικτυακού βιβλιοπωλείου Amazon, με έπιασε τρόμος. Από τη μια, το μέγεθος του: 656 πυκνογραμμένες σελίδες. Από την άλλη, το θέμα του: η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα. «Μια καυτή πατάτα», που λένε και στην Εσπερία... Είχα διαβάσει τις εκτενείς και διθυραμβικές, στην πλειονότητα τους, κριτικές των Βρετανών δημοσιογράφων για τον συμπατριώτη τους Τζέιμς Ντέιβιντσον, λέκτορα Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Γουόργουικ, που μετά δέκα χρόνια μελέτης επιχείρησε «μια ριζοσπαστική εκ νέου αποτίμηση της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα», όπως εξηγεί στον υπότιτλο της έκδοσης. Για ένα «υπέροχο βιβλίο» μιλούσε το Literary Review, για ένα «μεγάλο κατόρθωμα» ο Independent, για μια «εξαιρετική έρευνα, βαθιά ενημερωμένη και ενημερωτική» το περιοδικό Spectator, για μια «εκπληκτική, εμβριθή μελέτη της κοινωνικής και πολιτιστικής ιστορίας της αρχαίας Ελλάδας» ο Guardian.
Αλλά και στα γκέι fora του ελληνικού Ιντερνετ είχε φτάσει -σχεδόν αστραπιαία- η είδηση της κυκλοφορίας του βιβλίου. Κάποιοι εύχονταν να μεταφραστεί σύντομα στα Ελληνικά «για να μάθουν όλοι». Κάποιοι άλλοι διατύπωναν τις αμφιβολίες και τον σκεπτικισμό τους, όπως ο χρήστης που σχολίαζε σε ένα μπλογκ: «Αν η Ιστορία γράφεται από τους νικητές, η Ιστορία της ομοφυλοφιλίας γράφεται, δυστυχώς, από τους ομοφυλοφοβικούς»...
Πού τελείωναν ο μύθος, η προκατάληψη και οι υπερβολές και πού άρχιζε η ιστορική αλήθεια; Δεν έμενε παρά να το διαπιστώσω η ίδια, ξεχνώντας όσα διδάχθηκα στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο - και εστιάζοντας κυρίως σε όσα δεν διδάχθηκα- τα οποία, όπως αποδείχθηκε, ήταν περισσότερα απ' όσα φανταζόμουν. .. Εχοντας πάντα στο μυαλό μου αυτό που τόσο εύστοχα διατύπωσε ο αδικοχαμένος φιλόλογος του Μεσοπολέμου Ιωάννης Συκουτρής στα προλεγόμενα του πλατωνικού «Συμποσίου»: «Αποστολή της επιστήμης δεν είναι να εγκρίνει ή να κατακρίνει αλλά να κρίνει, να κατανοήσει».
Ο συγγραφέας ομολογεί ήδη από την εισαγωγή του τις δυσκολίες που αντιμετώπισε. «Εδώ και αιώνες», γράφει, «η ομοφυλοφιλία των αρχαίων Ελλήνων (αυτό που οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν "ελληνικό έθιμο" - mos Graecorum) αποτελεί έναν γόρδιο δεσμό για τους μελετητές της δυτικής Ιστορίας. Για τους Χριστιανούς, παραμένει ένα άλυτο ηθικό πρόβλημα: πώς ήταν δυνατόν οι αρχαίοι Ελληνες, που τόσο πολλά και καλά είχαν πει για την αρετή, να μην μπορούσαν να ξεφύγουν από μια τέτοια εξάρτηση, από μια διαστροφή; Αλλά και οι ίδιοι οι Ελληνες -από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας- δεν αντιμετωπίζουν το θέμα με τον ίδιο τρόπο. Μάλλον είναι κάτι που τους θορυβεί και εγείρει διαφορετικές, αντικρουόμενες απόψεις...»
Ο ίδιος διάβασε πολλά για να ολοκληρώσει τη μελέτη του: λυρικά ποιήματα, τραγωδίες και κωμωδίες, φιλοσοφικά συγγράμματα, αφηγήσεις ιστοριογράφων, σπαράγματα χαμένων έργων, προγενέστερες ιστορικές μελέτες. Περισσότερο φαίνεται, πάντως, να τον έχει επηρεάσει το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και δύο βιβλία αναφοράς για τη σύγχρονη ιστοριογραφία: το «A Problem in Greek Ethics» του Τζον Αντιγκτον Σάιμοντς (Λονδίνο, 1901) και το «Greek Homosexuality» του σερ Κένεθ Ντόβερ (Λονδίνο, 1978). Επιπλέον, παραθέτει 58 προσεκτικά επιλεγμένες εικόνες από αρχαία αγγεία και αγάλματα, που πιστοποιούν, κατά τη γνώμη του, αυτό που θέλει να αποδείξει: «Δεν λέω πως η σεξουαλική πράξη μεταξύ ανδρών ήταν αυτοσκοπός. Ομως, οφείλω να το ξεκαθαρίσω: δεν έχω συναντήσει κανέναν, εκτός Ελλάδος, που να πιστεύει ότι οι αρχαίοι Ελληνες απλώς κρατούσαν ο ένας το χέρι του άλλου...»
Ηταν μέσο διαπαιδαγώγησης
Το βιβλίο του Τζέιμς Ντέιβιντσον διαπνέεται -από την αρχή μέχρι το τέλος του- από την πεποίθηση του ότι η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα ήταν κάτι παραπάνω από την αμοιβαία έλξη μεταξύ ανδρών (ή γυναικών), κάτι περισσότερο από μια έντονη συναισθηματική κατάσταση. Το φαινόμενο είχε βαθιές θρησκευτικές και κοινωνικές ρίζες, υποστηρίζει, και σοβαρές πολιτικές προεκτάσεις. Αναφέρει ενδεικτικά, ήδη από την 6η σελίδα, προϊδεάζοντας τον ενδεχομένως ανυποψίαστο για το τι θα ακολουθήσει αναγνώστη: «Ελάχιστοι λόγιοι αμφιβάλλουν για το γεγονός ότι στον Μέγα Αλέξανδρο άρεσαν τα αγόρια και ότι τα πάθη μεταξύ ανδρών αναπτύσσονταν συχνά στην αυλή των Μακεδόνων βασιλέων. Ουδείς έχει ασχοληθεί όμως με τις πολιτικές συνέπειες αυτών των παθών. Το ίδιο ισχύει και για την ομοφυλοφιλία στην Κρήτη, μια σαφή εικόνα της οποίας μάς δίνει ο ιστορικός του 4ου αιώνα Εφορος. Και στην περίπτωση αυτή, όλοι αγνοούν τις πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις της. Ακόμη και στην περίπτωση της Αθήνας, για την οποία αρκετές πηγές υπονοούν ότι κουμάντο στη δημοκρατία της έκανε μια ιδιοτελής μαφία ανδρών που έκαναν σεξ με άλλους άνδρες, οι ιστορικοί μιλούσαν για την ομοφυλοφιλία περιγράφοντας την ως μεταβατικό στάδιο στη ζωή ενός άνδρα, ως κάτι επιφανειακό, ως ένα νεανικό ατόπημα»...
Κάποιες πόλεις-κράτη ανέχονταντις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου, γράφει ο Βρετανός ιστορικός. Κάποιες άλλες σχεδόν την επέβαλλαν, ως μέσο κοινωνικοποίησης και δημιουργίας ισχυρών δεσμών μεταξύ των μελών μιας κοινότητας. Οι πεποιθήσεις και οι πρακτικές στις πόλεις-κράτη διέφεραν. Ομως η ομοφυλοφιλία ήταν πανταχού παρούσα: «Είναι το λεπτό νήμα που ενώνει την αυλή του Σάμιου τυράννου Πολυκράτη με τις αυλές των Μακεδόνων βασιλέων, τον Υάκινθο (που προς τιμήν του οι Σπαρτιάτες γιόρταζαν τα Υακίνθεια στις όχθες του Ευρώτα) με τον Πέλοπα (ήρωα της Ολυμπίας), τους "Ιππής" του Αριστοφάνη με τον "Υμνο στην Αφροδίτη" της Σαπφούς, τον αγγειογράφο Ευφρόνιο με τον φημισμένο ποιητή Πίνδαρο, τις απαγωγές νέων στην Κρήτη με τον θηβαϊκό Ιερό Λόχο».
«Κατ' εικόνα» των θεών τους
Γέννημα της ζωής του στρατοπέδου, κληροδότημα της εποχής των μεταναστεύσεων και των νομαδικών πολεμικών περιπετειών, κατά τις οποίες οι γυναίκες άπουσίαζαν ή ήταν αριθμητικά ανεπαρκείς, ο... « Greek Love», λέει ο Ντέιβιντσον (βαδίζοντας στα χνάρια του Ιωάννη Συκουτρή), ήταν ένας θεσμός κοινωνικά αναγνωρισμένος, με τις συνήθειες και τους κανόνες του, με την παράδοση και την τεχνική του. Είχε τους θεούς, τους ημίθεους και τα πρότυπα του μεταξύ των ανθρώπων.
Πολλά ζεύγη απαριθμεί ο συγγραφέας: τον Ηρακλή και τον Ιόλαο, τον Αχιλλέα και τον Πάτροκλο, τον Ορέστη και τον Πυλάδη, τον Χρύσιππο και τον Λάιο, τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα, τον Φαίδρο και τον Ερυξίμαχο, τον Παυσανία και τον Αγάθωνα, τον Σωκράτη και τον Αλκιβιάδη, τον Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίωνα. Το τελευταίο δίδυμο δείχνει να τον ιντριγκάρει περισσότερο. «Αν ψάχνετε ομοφυλόφιλους στην αρχαιότητα, στοιχηματίστε τα λεφτά σας στον Αλέξανδρο», γράφει στο κεφάλαιο που τιτλοφορεί «Gay Alexander»!
Αλλά και στον Γανυμήδη αφιερώνει 31 σελίδες. «Είναι ένας από τους παλαιότερους αρχαίους ελληνικούς μύθους -και βασικός γκέι μύθος, φυσικά- με κεντρική θρησκευτική σημασία. Ο πρίγκιπας της Τροίας, "το ωραιότερο αγόρι του κόσμου" σύμφωνα με τον Ομηρο, απήχθη από τον Δία και έφτασε στον Ολυμπο, πάνω στα φτερά ενός αετού. Ο Ξενοφών προσπαθεί να δώσει μιαν άλλη εξήγηση για την απαγωγή του, ετυμολογώντας το όνομα του νέου ως "γάνυται μήδεα". (Γάνυμαι= ευχαριστιέμαι + μή-δεα= σκέψεις) Για το μυαλό του, δηλαδή, και την ψυχή του τον αγάπησε ο Δίας και όχι για τα κάλλη του...» Μόνο που η λέξη μήδεα έχει διττή σημασία. Σημαίνει και τα ανδρικά γεννητικά όργανα (βλ. Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης του Ιωάννου Σταματάκου και Ετυμολογικόν Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής του J. B. Hofmann)...
Γιατί γράψατε αυτό το βιβλίο, κύριε Ντέιβιντσον;
Ο συγγραφέας απαντά και δηλώνει έτοιμος να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις...
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την ομοφυλοφυλία στην Αρχαία Ελλάδα;
Είχα ακροθιγώς ασχοληθεί με το θέμα στο πρώτο μου βιβλίο «Courtesans and Fishcakes». Του είχα αφιερώσει λίγες σελίδες. Το θέμα με ενδιέφερε όμως ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '90, όταν ετοίμαζα το διδακτορικό μου στην Οξφόρδη. Ξεκίνησα να συγκεντρώνω υλικό για το συγκεκριμένο βιβλίο το 1997. Δεν ήξερα ήδη τις απαντήσεις στα ερωτήματα που είχα. Μου πήρε τελικά δέκα χρόνια, όχι μόνο για τη συγγραφή αλλά κυρίως για την ενδελεχή έρευνα των πηγών. Ομολογώ πως βρέθηκα μπροστά σε πολλές εκπλήξεις. Ενιωθα υποχρεωμένος, όμως, να τελειώσω το «Greeks and Greek Love». Οχι όπως ένας ομοφυλόφιλος που ήθελε να εκπληρώσει το χρέος του απέναντι στην γκέι κοινότητα, αλλά ως ένας μελετητής των αρχαίων Ελλήνων που ήθελε να βάλει ένα λιθαράκι σε όσα σπουδαίοι ερευνητές έχουν έως τώρα προσφέρει. Αν οι συνάδελφοι' μου θα εκτιμήσουν την προσπάθεια μου ή όχι, αυτό είναι άλλο θέμα.
Γιατί πιστεύετε ότι πολλοί Ελληνες αρνούνται να αποδεχθούν αυτή την πλευρά των προγόνων τους;
Διότι σκέφτονται ως εξής: πώς μπορεί οι ένδοξοι Αρχαίοι Ελληνες, οι γενναίοι, οι σοφοί και φημισμένοι για τόσα επιτεύγματα τους, να ήταν «παραδομένοι» σε μια τόσο απωθητική διαστροφή; Ομως, ένα τέτοιο δίλημμα δεν υπάρχει. Ενα τέτοιο επιχείρημα βασίζεται στη χριστιανική (ορθόδοξη, καθολική και προτεσταντική) αλλά και την μουσουλμανική ηθική και καμιά σχέση δεν έχει με την ιστορική αλήθεια.
Υπάρχουν, πάντως, κάποιοι που θα θιγούν ή και θα εξαγριωθούν από το βιβλίο σας; Τι τους απαντάτε;
Δεν νομίζω ότι οι Αρχαίοι Ελληνες ήταν περισσότερο ομοφυλόφιλοι από τους σημερινούς Αμερικανούς, Γερμανούς ή Ρώσους. Ομως δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς την σαφή γκέι χροιά που βρίσκουμε σε διάφορες εκφάνσεις του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού: στους μύθους και στους φιλοσοφικούς διάλογους, στα έργα τέχνης και στα τραγούδια. Τους παραπέμπω, λοιπόν, στα υπέροχα ποιήματα της Σαπφούς, στα έργα του Πλάτωνα, στο μύθο του Πέλοπα και του Υάκινθου. Οσοι, τώρα, Ακροδεξιοί μιλούν σαν να εκπροσωπούν όλους τους νεοέλληνες και εκφράζουν ακραίες, ομοφυλοφοβικές απόψεις, το μόνο που πετυχαίνουν είναι να κάνουν πολλούς Ευρωπαίους να αντιμετωπίζουν τους Ελληνες ως έναν «τυπικά ανώριμο» βαλκανικό λαό, κρυπτο-φασιστικό, παράλογο και τυφλά εθνικιστικό - που δεν μπορεί να διαχειριστεί με σοβαρότητα την ιστορία του. Εγώ δεν απευθύνομαι σ' αυτούς τους λίγους, όπως πιστεύω Ελληνες, αλλά στην πλειονότητα τους• εκείνους που αισθάνονται υπερήφανοι για τους προγόνους τους αλλά δεν παύουν να είναι και ρεαλιστές. Που αγαπούν τον Καβάφη και τη Σαπφώ όχι ως γκέι ποιητές αλλά ως σπουδαίους ποιητές. Τελεία.
Ποιο αρχαίο κείμενο αγαπάτε περισσότερο;
Δεν είναι, φυσικά, ένα... Στα 11 μου χρόνια διάβασα για πρώτη φορά την «Iλιάδα» από μετάφραση. Στα 13 άρχισα να μαθαίνω αρχαία ελληνικά. Γνώρισα την ποίηση του Καβάφη ως φοιτητής στην Οξφόρδη. Παραμένει ο αγαπημένος μου ποιητής. Αγαπώ επίσης τους ρητορικούς λόγους του Δημοσθένη και του Λυσία. Και, φυσικά, θεωρώ θεσπέσια τα ποιήματα της Σαπφούς και μεγαλοφυείς τις κωμωδίες του Αριστοφάνη.
Αν υπήρχε μια μηχανή του χρόνου, θα θέλατε να ζήσετε στην αρχαία Ελλάδα. Κι αν ναι, σε ποια πόλη;
Να ζήσω χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και τρεχούμενο νερό; Θα αστειεύεστε! (Γελάει) Για να είμαι ειλικρινής, αν κάτι τέτοιο γινόταν ποτέ εφικτό, θα ήθελα να βρεθώ στην Αθήνα του 4ου π.Χ. αιώνα. Αν δεν είχα την ατυχία να βρεθώ εκεί ως σκλάβος, πού ξέρετε; Ισως ήμουν αρκετά τυχερός να γνωρίσω τον Πλάτωνα, τον Αισχίνη και τον Ξενοφώντα...
Μέντορες, φιλήτορες και νεανίσκοι
Μερικά «νευραλγικά» αποσπάσματα από το βιβλίο που ο συγγραφέας αφιερώνει «Στον Αλμπέρτο, με όλη μου την αγάπη»...
Με τίτλο «Εμείς οι δυο για πάντα» ο Ντέιβιντσον αναφέρεται εκτενώς στη σχέση του Αχιλλέα με τον Πάτροκλο. «Η αγάπη τους είναι κεντρικό στοιχείο στην πλοκή της Ιλιάδας. Και η σχέση τους η πιο έντονη συναισθηματικά σε όλο το έπος.»
«Army of lovers» (στρατό εραστών) χαρακτηρίζει τον Ιερό Λόχο της Θήβας. «Επρόκειτο για 150 ζευγάρια ανδρών, που η σχέση τους ήταν εκείνη που τροφοδοτούσε την ανδρεία τους στον πόλεμο. Πριν από κάθε μάχη, οι Ιερολοχίτες έδιναν όρκο στον τύμβο του Ιόλαου, του "ιδρυτή" της αρχαίας ελληνικής ομοφυλοφιλίας.»
Ο Αλέξανδρος ήταν «φιλόπαις», κατά τον Αθηναίο. Ο Δικαίαρχος ο Μεσσήνιος, μαθητής του Αριστοτέλη, μάλιστα, περιγράφει πώς ο Μακεδόνας στρατηλάτης φίλησε κάποτε δημοσίως έναν όμορφο Πέρση ευνούχο, τον Βαγόα.
Διαφορετικές πρακτικές: Στην Αθήνα της αρχαϊκής εποχής ανδρική ομοφυλοφιλία σήμαινε «σεξ ανάμεσα στους μηρούς» (intercrural= διαμήριος συνουσία). Οι Σπαρτιάτες, από την άλλη, το έκαναν φορώντας τους χιτώνες τους και ο νόμος όριζε ότι είναι ντροπή να αγγίζονται δύο αγόρια σε κοινή θέα.
Στην Κρήτη, όποιος επέλεγε έναν νέο έπρεπε να προαναγγείλει την απαγωγή του στους οικείους του, οι οποίοι όφειλαν εντός τριών ημερών να αποφασίσουν αν ο «απαγωγέας» είναι αντάξιος του γιου τους. Αν προτιμούσαν κάποιον άλλο, φρόντιζαν να ματαιώσουν την αρπαγή. Αν όλα έβαιναν καλώς, το ζεύγος κατέφευγε στα βουνά. Για δύο μήνες ο νέος διδασκόταν κυνήγι και χρήση όπλων από τον «μέντορα» του. Μετά την επιστροφή τους, απολάμβανε τιμές. Η μεγαλύτερη ντροπή για έναν νέο ήταν να μη βρεθεί και για εκείνον ένας φιλήτωρ.
Στην Ηλεία, στη Θεσσαλία και στη Βοιωτία η σχέση εραστού -ερωμένου ήταν δημοσίως γνωστή.
«Αρσενικές πόρνες ακολουθούσαν τα μακεδονικά στρατεύματα», υποστηρίζει το βιβλίο. «Τα αγόρια αυτά ήταν σύμβολα του πλούτου, τρόπαια, "διακοσμητικά αντικείμενα", όπως οι πολυτελείς χιτώνες και τα χρυσά κύπελλα, αλλά και αντανακλάσεις του άκρατου ομοσεξουαλικού πόθου τους.»
Στη Σπάρτη, η σχέση του εραστού προς τον ερωμένο ήταν σχέση αναγνωρισμένης κηδεμονίας. Ο πρώτος είχε την ευθύνη για τις παρεκτροπές του δεύτερου. Ο Ντέιβιντσον αναφέρεται και σε θεσμοθετημένους γάμους γυναικών.
Τα αθηναϊκά γυμναστήρια ήταν φυτώρια του ομοφυλοφιλικού έρωτα. Αυτό επιβεβαιώνεται σύμφωνα με τον Ντέιβιντσον από ένα νόμο του Σόλωνα, που ανάγεται στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. (Τον αναφέρει και ο Αισχίνης.) Η διάταξη απαγόρευε στους δούλους να ασκούνται στο γυμνάσιον και να συνάπτουν εκεί ερωτικές σχέσεις (παιδεραστείν ή εράν) με ελεύθερους πολίτες.
Δημοσίευση σχολίου