Truong Tan(Βιετνάμ)ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Χθες σαν να ονειρευόμουνα
από κει που άλλοτε έμπαινε σκοτάδι
τώρα ένα σημάδι απ’ τα φώτα της ταινίας μες στη σάλα
και νόμιζα πως τον έβλεπα.
Η ώρα είναι περασμένη. Κρυώνω, λέει η πρωταγωνίστρια
Κι αυτός;
Θα άνοιξε τώρα κατάστημα ηλεκτρικών
μες στην πλατεία της Καλαμάτας
- ψηστιέρες, φούρνους, γυαλικά θα έχει στη βιτρίνα
Το απόγευμα θα βλέπει στο λιμάνο
τα πλοία που δεν φεύγουν
Κάποιο αγόρι θα τον φωνάζει να ‘ρθει στο σπίτι –
ένας έφερε περιοδικά με άσεμνες στάσεις.
Τον προτιμώ, το λέω καθαρά,
στα σκοτεινά τα σινεμά πορνό
παρά έμπορο ηλεκτρικών ειδών
μες στην πλατεία της Καλαμάτας.
Γιώργος Χρονάς: Ο αναιδής θρίαμβος (Οδός Πανός)
3 σχόλια:
Από την ιστοσελίδα του Ηριδανού
-- Σύντομο βιογραφικό
Ο Γιώργος Χρονάς είναι ποιητής, συγγραφέας και δημοσιογράφος. Από το 1981 είναι εκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού περιοδικού Οδός Πανός και διευθύνει τις ομώνυμες εκδόσεις, καθώς και τις και εκδόσεις Σιγαρέττα. Η Οδός Πανός παρουσιάζει λογοτεχνικά κείμενα και μελέτες συγγραφέων από πολλές πόλεις της Ελλάδας: Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Λάρισα, Τρίκαλα, Γιάννενα, Αλεξανδρούπολη...
Πολυγραφότατος, έχει δημοσιεύσει πληθώρα πεζών, ποιητικών συλλογών και μελετών. Έχει επίσης επιμεληθεί πολλές λογοτεχνικές εκδόσεις και παρουσιάσεις συγγραφέων και των έργων τους. Ποιήματά του έχουν μελοποιήσει οι Γιάννης Μαρκόπουλος και Μάνος Χατζιδάκις.
-- Συνέντευξη στη Στέλλα Βλαχογιάννη, Δεκέμβριος 2005
[αποσπάσματα]
8 Γενάρη 1980. Εγγραφή χρόνου στα Αρχαία Βρέφη (έκδοση τότε του «Άκμονα») με τα οποία γνώρισα τον ποιητή Γιώργο Χρονά. Είναι η εποχή που ακόμα σημαδεύουμε ή πληγώνουμε αν θέλετε τα βιβλία με χρονολογίες, σημειώσεις, υπογραμμίσεις στίχων, φράσεων, νοημάτων που κάνουν μέσα μας το αηδόνι να σωπαίνει. «Να μου μιλήσεις δεν μπορείς, να με σκοτώσεις δεν μπορείς/ γιατί με ξέρεις». Υπογράμμιση διπλή και έντονη.
Ένα χρόνο και, αργότερα, γνώρισα τον ίδιο. Με την αιώνια θεόβαρη τσάντα στο χέρι, το βιαστικό χαμόγελο, ευγενή αλλά και διστακτικό, σεμνό αλλά και αποφασισμένο να επι-βιώσει. Με τα πόδια γύριζε όλα τα βιβλιοπωλεία της Αθήνας «δειγματίζοντας» την ακόμα νέα τότε Οδό Πανός του.
Είχα να τον δω από το 1987. Τον συναντούσα στα τραγούδια του: στην Αλεξάνδρεια, στο Πέραμα, στη Βηρυτό και στην Όστια, στην Κάρμεν τη τσιγγάνα -που είναι γιουγκοσλάβα, πολύ πριν αυτές οι «φυλές» κατοικήσουν στη διπλανή μας πόρτα. Άκουγα τα τραγούδια του, διάβαζα τα βιβλία του, παρακολουθούσα τις εκδόσεις του (Σιγαρέττα! αυτός ο μη καπνίζων), μάθαινα νέα του από κοινούς φίλους.
Ξανασυναντηθήκαμε στα τέλη Νοεμβρίου 2005, στο καφέ του ξενοδοχείου Εσπέρια που πολύ του αρέσει. Ήταν αυτός που ήξερα' αρκετά γκρίζα μαλλιά αργότερα. Με περίμενε. Δίπλα του η γνωστή -ως αντικείμενο-σύμβολο- θηριώδης τσάντα. Ήταν αυτός: με το βιαστικό χαμόγελο, ευγενής αλλά και διστακτικός, σεμνός αλλά και αποφασισμένος να επι-βιώσει.
Αφορμή της συνέντευξης που του ζήτησα; Ο ίδιος. Το έργο και τα έργα του. Το περιοδικό, οι εκδόσεις, οι ραδιοφωνικές εκπομπές που συνεχίζει, τα τραγούδια που διέκοψε. Είπαμε πάρα πολλά. Εδώ χωρούν όσα μπορούν να κοινοποιηθούν γιατί τελικά μετά από 25 χρόνια δημοσιογραφίας μόνον τώρα αντιλαμβάνομαι τη ματαιότητα της δημοσιότητας, μόνον τώρα είμαι σε θέση να αποδεχτώ ότι κάθε συνομιλία, κάθε διάλογος, είναι πράγματα αυστηρά προσωπικά.
- Λέει: «μεροκάματο» κάθε δουλειά που κάνει έξω από την τέχνη του και τις εκδόσεις του' ραδιόφωνο, συνεργασίες στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο.
- Λέει: «Πρώτα είμαστε η μάνα μας και ο πατέρας μας και μετά ο Αισχύλος, ο Ρακίνας ή ο Μπέκετ».
- Λέει: «Συνήθως γράφω και ολοκληρώνω βιβλία μέσα στον Αύγουστο και τα εκδίδω πάντα στην επέτειο των γενεθλίων μου, τον Οκτώβριο».
- Λέει: «Καταντήσαμε στην Ελλάδα όλοι οι άνθρωποι να είναι ή μακιγιέζ ή να κάνουνε μόδα ή να είναι χορευτές ή δημοσιογράφοι. Δεν υπάρχει άνθρωπος που πουλάει τυρόπιτες, άνθρωπος να γυαλίζει παπούτσια, να πλένει πατώματα' είμαστε όλοι καλλιτέχνες και ανισόρροποι, καταλάβατε; Και δεν υπάρχει άνθρωπος να κάνει κάτι το απαραίτητο , να βγάλει τα σκουπίδια να σφουγγαρίσει, και αν υπάρχει θεωρείται πολύ κατώτερος».
Έχει να εκδώσει ποίηση από το 1997. Ξεκίνησε τα «Σιγαρέττα» για να βγάζει τα δικά του βιβλία και σήμερα ο εκδοτικός αυτός οίκος αριθμεί 200 τίτλους. Άφησε εποχή το βιβλίο του για -και με- την Καίτη Γκρέυ, όπως γίνονται αντικείμενα συλλογής τα αφιερώματα της Οδού Πανός. Αφιερώματα σε πρόσωπα της τέχνης ( Παζολίνι, Χατζιδάκις, Εγγονόπουλος, Παβέζε, Χειμωνάς, Μπέλου, Παπαδιαμάντης, Σολωμός και πάρα πολλά άλλα).
Να τον «ακούσουμε»;
«Μετά το αφιέρωμα στον Παζολίνι, αν είχα κουράγιο ή δύναμη, θα έκλεινα. Με τον Παζολίνι άλλωστε ξεκίνησα την οδό Πανός το 1981. Είναι πια το εν τέταρτο των εκατό χρόνων».
-Είκοσι πέντε χρόνια, η Οδός Πανός παραμένει εργοτάξιο εξαιρετικών αισθημάτων; Δεν έγινε βιομηχανία;
«Βιομηχανία πώς μπορεί να γίνει αφού όλα τα πράγματα περνάνε από μένανε. Υπάρχουν πάντα συνεργάτες που μερικοί μετά κάνουνε καριέρα δημοσιογράφου' άλλοι που παραμένουνε στα μετόπισθεν και που προσπαθώ να είμαι δίκαιος και ακριβός μαζί τους».
[...]
«Θα ήθελα περισσότερο χρόνο στη ζωή μου γιατί εγώ δεν δουλεύω γράφοντας και εκδίδοντας βιβλία μόνο. Κάνω και ραδιόφωνο -από το 1979 που με πήρε ο Χατζιδάκις στο τρίτο Πρόγραμμα και μάλιστα χωρίς να έχω προηγούμενη εμπειρία. Θα ήθελα λοιπόν περισσότερο χρόνο για να κάνω μερικά πορτρέτα προσώπων καταρχάς γιατί τους εκτιμώ.[...] Εμένα με ενδιαφέρουν πρόσωπα γνωστά που δεν είναι πια στην επικαιρότητα. Λέω πάντα μια φράση' παραπέμπω πάντα στους λαϊκούς τραγουδιστές με αυτό που λέει ο Καβάφης: «απ' έξω ήρχοντο οι φωνές κάτι εργατών»' ε, οι εργάτες αυτοί έχουν αυτό το πρόσωπο, το ένα, ε ί ν α ι αυτό. Και πάλι σε στίχο του Καβάφη θα παραπέμψω: «βαρέθηκα στη σκηνή να βλέπω και κοίταξα επάνω και σε είδα». Εγώ κάνω αυτό: βαρέθηκα στη σκηνή των Αθηνών να ζω, να διαβάζω πέντε εφημερίδες την ημέρα κλπ και θέλω λίγο να ξεκουραστώ' από ένα λόγο ανθρώπινο που αν μπορέσω να τον σεβαστώ και να τον καταλάβω...
[...]
-Μπαίνω στον πειρασμό να ρωτήσω: γιατί μόνο πρόσωπα του παρελθόντος και όχι και του παρόντος;
«Μα τα πρόσωπα που υπάρχουν σήμερα μπορούν να μανατζάρουν μια χαρά τον εαυτό τους.
[...]
-Ποιητικό βιβλίο από πότε έχετε να βγάλετε;
«Εγώ εννοώ ποιητικά όλα όσα έχω κάνει»
-Εγώ εννοώ καθαρά, φορμαλιστικά ποιητικό.
«Από το 1997»
-Γιατί; «Δεν θέλω να γράψω πολλά ποιήματα. Όσα ποιήματα μου δώσει ο θεός ή οι θεοί. Εάν μου πει η "φωνή" πάλι να γράψω τα ποιήματα αυτά, θα τα γράψω, και θα τα γράψω τον Αύγουστο και θα τα εκδώσω τον Οκτώβριο. Εφόσον αυτή η "φωνή" μου λέει τώρα να δημοσιογραφώ ή να κάνω εκπομπή ραδιοφώνου ή να κάνω ένα άλλο μεροκάματό μου για να ταΐσω αδέσποτα, είτε σκυλιά είτε παιδιά, κάνω αυτό.»
[...]
-Να περάσουμε στην ιδιότητά σας ως εκδότη. Δεν νομίζετε ότι έχουμε πάρα πολλούς εκδοτικούς οίκους σε σχέση με το μέγεθος μας ως χώρα και, ακόμα χειρότερα, σε σχέση με το ποσοστό επί του πληθυσμού που διαβάζει βιβλία;
«Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στον κόσμο -έτσι μου είπε ένας Σουηδός- που έχει τόσο πολλούς εκδότες -εννοούμε να έχει εκδώσει ο καθένας από 1-10 βιβλία το λιγότερο. Εμείς που επιχειρούμε να είμαστε εκδότες προσπαθούμε μέσω της πωλήσεως βιβλίων να βγάλουμε την Εφορία, τους υπαλλήλους, φως-νερό-τηλέφωνο όλα αυτά τα πράγματα. και να υπάρξει κι ένα κέρδος για τον κόπο μας γιατί όταν κάνουμε αυτά τα πράγματα δεν μπορούμε να κάνουμε το άλλο ή το άλλο ή το κάνουμε πολύ σύντομα. Υπάρχουνε μεγαλοεκδότες που έχουνε γίνει με χρήματα Αμερικής ή Ρωσίας και υπάρχουνε και εκδότες που έχουνε γίνει δια των χρημάτων του κόσμου. Επίσης άλλοι που κάνανε λεφτά από συνεργασίες με πανεπιστήμια. αλλά και αυτό είναι μέσα στο πρόγραμμα’ δεν μπορείς να εμποδίσεις να πάρουν τα πανεπιστήμια βιβλία. Μιλάμε για τεράστιες ποσότητες που άλλα αγοράζει το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, άλλα το Παιδείας, άλλα βιβλιοθήκες. Αυτά εμένα στην ουσία δεν με πολυενδιαφέρουν. Αν θέλουν να μου χτυπήσουν το τηλέφωνο και να μου ζητήσουν κάτι από τον κατάλογό μου, εάν δεν θέλουνε να πάνε στο διάολο».
-Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για εκδοτικό τσουνάμι τα τελευταία χρόνια. Το παρακολουθείτε όλο αυτό;
«Μου στέλνουν βιβλία Ανήκω στη κατηγορία που είμαι εκλεκτός με τις λέξεις και συμμετέχω και με λίγες λέξεις. Ξέρετε φαίνεται από την αρχή το μυθιστόρημα αν είναι καλό ή άσχημο, αν έχει ταλέντο ο συγγραφέας του ή δεν έχει -φαίνεται αμέσως μόλις το ανοίξεις. Φαίνεται καταρχήν από το αν λέει πολλά ή λίγα. Και δεν το λέω επειδή προέρχομαι από την ποίηση».
-Έχουμε και υπερπληθώρα συγγραφέων...
«Έχουνε προσωπικά προβλήματα κι έχουνε και πολύ ελεύθερο χρόνο. Γι' αυτό εγώ θα παραμείνω πάντα στην ποίηση. Ο άνθρωπος δεν έχει πλέον χρόνο. Διαλέγει λιγότερα. Οι σοβαροί άνθρωποι θα επιστρέψουν ξανά στη μεγάλη ποίηση, ελληνική ή παγκόσμια, στη γλώσσα που έχει γραφτεί ή στις μεταφράσεις, γιατί πραγματικά είναι συμπυκνωμένη. Και αυτό που λέει ο Καβάφης και ο Ελύτης και άλλοι σοφοί άνθρωποι: οι ποιητές μιλούν τη γλώσσα των θεών -αυτό θέλω να πω».
-Ένας ποιητής στον αιώνα του, κ. Χρονά, τι βλέπει;
«Εγώ βαδίζω τις ημέρες μου όπως μου τις δίνει ο θεός ή οι θεοί. Τίποτα άλλο. Κοιτάω την ημέρα μου, δεν μ ενδιαφέρει τι θα γίνει. Με συγκλονίζει, μου κόβει τα σπλάχνα το γεγονός ότι πεθαίνουν 15 εκατομμύρια παιδιά το χρόνο από την πείνα' δεν μ' ενδιαφέρει τι γίνεται και τι κάνουνε, τι κατακτήσεις γίνονται στο σινεμά, το θέατρο και τη ζωγραφική. Και δεν μπορώ να συμμετέχω σε καμιά γενική χαρά και κανένα πανζουρλισμό. Κάνω τη δουλειά μου, προσπαθώ να είμαι σωστός απέναντι στην εφορία, το ΦΠΑ, τα αγγελιόσημα και όλα αυτά που μας έχουνε φορτώσει' εφ' όσον κάνω αυτή τη δουλειά πρέπει να την κάνω αξιοπρεπώς και σωστά' από τη δουλειά αυτή ζω. Άφησα κάποιες άλλες εργασίες -όπως ξέρετε. Από την ποίηση δεν θα μπορούσα να ζήσω, κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν μπορούσε να ζήσει ούτε ήλπιζα ότι πουλώντας ποιήματα μπορώ να ζήσω παρότι έχουν πουληθεί αρκετά βιβλία και πουλιούνται. Δεν είμαι αφελής ούτε θα έβγαζα συλλογές κάθε χρόνο για να καλύψω τα ψυχολογικά μου προβλήματα. Όταν θα έχω στίχους θα τους κυκλοφορήσω. Και αν μου έρθει πάλι η έμπνευση και μου δώσει ποιήματα θα είναι πλακέτα των 16, 26, 32. Αλλά να μιμηθώ αυτό που έχω γράψει για να εκδώσω δεν έχει κανένα νόημα»
-Επιχορηγείται η Οδός Πανός;
«Το μόνο που δέχομαι είναι ότι παίρνω 3.000 ευρώ το χρόνο από το υπουργείο Πολιτισμού' κάτι που ξεκίνησε επί Θάνου Μικρούτσικου και συνεχίζεται. Και με κρατήσεις 20%' προσέξτε, έχω κόψει τώρα δελτίο παροχής, πλήρωσα την Εφορία μου -600 ευρώ- και είναι αβέβαιο αν μέσα στο 2005 θα πάρω το ποσόν των 2.400 που υπολείπεται. Κατά τα λοιπά δεν δέχομαι εγώ χορηγίες. Τι να κάνω; Να κάνω αίτηση να μου δώσουνε χρήματα για να κάνω ένα αφιέρωμα; Δεν θέλω. Ο κόσμος αγοράζει την Οδό Πανός. Γι' αυτό εργάζομαι δημοσιογραφικά και κάνω ραδιόφωνο' γιατί δεν θέλω να παίρνω. Με ποιο πρόσχημα να μου δώσει το υπουργείο Πολιτισμού; Για να συνεχίσω την Πανός; Εκείνο που θα ήθελα είναι από το υπουργείο είναι να δώσουνε κρατικές διαφημίσεις και στα λογοτεχνικά περιοδικά. Μια εποχή κάναμε αιτήσεις σε διάφορες κρατικές υπηρεσίες, μόνο η Κτηματική Τράπεζα μας έδωσε διαφήμιση για ένα χρόνο' κανείς άλλος' τα πετάξαν στα σκουπίδια»
-Έχουμε τελικά διανοούμενους στην Ελλάδα; Κι αν ναι πού τους …συναντά κανείς;
«Εγώ είμαι υπεύθυνος γι' αυτά που κάνω και αυτά που γράφω. Ρωτήστε τους άλλους. Επιπλέον δεν ξέρω η λέξη διανοούμενος τι θα πει. Αν σημαίνει τον άνθρωπο που σκέφτεται στο περίφημο έργο του Ροντέν... Ότι σκέφτομαι συνέχεια, σκέφτομαι' αυτό δεν σημαίνει ότι επειδή σκέφτομαι είμαι διανοούμενος».
-Τι είναι λοιπόν για σας διανοούμενος;
«Δεν γνωρίζω. Να σας πω κάτι: αυτό που διάλεξα είναι ένα μαρτύριο το οποίο ζω πρώτα εγώ' γιατί κάποιοι μου άνοιξαν τα μάτια' δεν μπορώ πλέον να τα κλείσω αυτά τα μάτια, γιατί η πραγματικότητα γύρω μου με συγκλονίζει -και η ελληνική και η παγκόσμια. Αν είναι δυνατόν να λέγεται 21ος αιώνας αυτό. Αυτός είναι χειρότερος από το μεσαίωνα, χειρότερος από τα πρώτα χρόνια του Χριστού. Ξέρετε η βλακεία αυτή ξεκινάει από σοβαρούς ανθρώπους και από διανοούμενους γιατί υποτίθεται ότι είναι στα ηνία των χωρών' και οι οποίοι είναι υπεύθυνοι αρχικά γι' αυτά που συμβαίνουν στη χώρα τους και μετά όλοι μαζί γι' αυτό που συμβαίνει στον κόσμο, στη φύση, στα ζώα και στο περιβάλλον».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Τα Αρχαία Βρέφη (περιέχει τις συλλογές: Βιβλίο 1, Οι λάμπες, Τα μαύρα τακούνια) -ποίηση -1980 *
Ελληνορωμαϊκή πάλη -ποίηση, 1981
Τελετές μοτοσυκλέτας -πεζογραφία, 1981
Καίτη Γκρέυ Αυτή είναι η ζωή μου -βιογραφία, 1983
Ο αναιδής θρίαμβος -ποίηση, 1984
Το όνομά μου είναι Τζέιμς Ντην -πεζογραφία, 1987
Ψεύτικες βλεφαρίδες -πεζογραφία, 1987
Η γυναίκα της Πάτρας -πεζογραφία,1989
Φωτογραφίες πορσελάνης -πεζογραφία, 1992
Κίτρινη όχθη Α΄ -θέατρο, 1993
Κατάστημα νεωτερισμών -ποίηση, 1997
Χάρτινη εξέδρα -κείμενα δημοσιευμένα στην κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 2001
Κίτρινη όχθη Β΄ -ποίηση, 2001
Μια συνομιλία με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο, 2003
Μια στιγμή Πιέρ Πάολο Παζολίνι, 2004
Τα κοκόρια της οδού Αισχύλου - κείμενα δημοσιευμένα στον Τύπο, 2005
* Οι χρονολογίες αντιστοιχούν στην πρώτη έκδοση των βιβλίων. Σήμερα κυκλοφορούν όλα, σε νεότερες εκδόσεις.
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ
Ανεξάρτητα -Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος, 1975, Columbia -δύο ή τρία τραγούδια*
Η μυθολογία του Σαββάτου -Μουσική: Μιχάλης Τρανουδάκης, 1985, Σείριος*
Ο Θωμάς Θωμαΐδης τραγουδά Γ. Μαρκόπουλο, 1985, Universal*
Καπέλα -Μουσική Τάσος Καρακατσάνης, 1989, Σείριος*
Βίος ελληνικός -Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου, ένα τραγούδι, 1990, Λύρα*
Ο αναιδής θρίαμβος -Μουσική: Τάσος Καρακατσάνης, 1993, Σείριος*
Μάνος Χατζιδάκις 200 μ.Χ. - τέσσερα τραγούδια, 1999, Σείριος
~~~~~~~~~~~~
Παλαιότερη καταχώρηση για τον Γιώργο Χρονά Νο: 250 -Αρχαία Βρέφη
Από το ίδιο βιβλίο το Β' ποίημα από τα Πορνικά του παρελθόντος:
Nεαρός κράχτης καμπαρέ
με καλούσε από νυχτωμένο δρόμο
με λέξεις που τα κορίτσια του κέντρου
μπροστά μου παρουσίαζε
Τον πλησίασα και τούπα καθαρά
ποιος ο σκοπός μου, ποια η επιθυμία μου
Κι αυτός το χέρι μ' άρπαξε και μούπε
-το ξέρω κάνω παρανομία
το μαγαζί μου είναι σα να ζητώ να κλείσει
αλλά η επιθυμία δεν γνωρίζει δρόμους και κλειδιά.
Δοξαστικό
Ζήστε εν ειρήνη
Αγαπηθείτε με τους ξένους
Σταματείστε τις πράσινες μοτοσυκλέτες
Περάστε στους κήπους και στα δέντρα
κι αφήστε ανοιχτά τα φερμουάρ
*
Kοσμικόν πάθος
Θα επαναλάβουμε όλες τις σκηνές
χωρίς εκείνον πρωταγωνιστή μεταξύ μας
Θα έρχεται από το δρόμο
που αφήνουν τα εργοστάσια ανάμεσα στα δέντρα,
εκεί στο γήπεδο του μπάσκετ
χωρίς τους αθλητές του τώρα ιδρωμένους
Θ' αφήνει το μοτοσακό στον τοίχο
και θα μας πλησιάζει.
(από το ίδιο βιβλίο)
Δημοσίευση σχολίου