Ginger Wilsonαυτο-βιο-(faux)-το-γραφία κοριτσιού
έχω δύο μάτια, ένα στόμα, μια μύτη
δύο αυτιά, δύο πόδια και δύο χέρια
φοράω παντελόνια
καμπουριάζω λίγο
αν οι ώμοι μου ήταν στη θέση τους
θα ’βλεπες ότι έχω στήθος
δε θέλω να το δείχνω όμως
πήγαινε
άφησέ με
πήγαινε
φοβάμαι
έλα στο κρεβάτι μου
Χρ. Λαμπρινίδη (επιμ.): Lesbian Blues (Γυναικείες Εκδόσεις)
5 σχόλια:
To Lesbian Blues ήταν το πρώτο ελληνικό λεσβιακό έργο και πρωτοπαρουσιάσθηκε στην Αθήνα τον Μάρτιο του 1998. Είναι έργο συλλογικής γραφής που ανέβηκε με την φροντίδα της συγγραφέως και σκηνοθέτιδος Χριστιάνας Λαμπρινίδη, η οποία επιμελήθηκε και την έκδοση του βιβλίου που κυκλοφόρησε από τις «Γυναικείες Εκδόσεις», έναν εκδοτικό οίκο που ίδρυσε η ίδια προκειμένου να προωθήσει την λεσβιακή γραφή. H παράσταση βιντεοσκοπήθηκε και τον Απρίλιο του 2000 προβλήθηκε στο 2ο Πανόραμα Ομοφυλοφιλικών ταινιών
Από το site greekhelsinki.gr μεταφέρω την μαρτυρία της–ντοκουμέντο για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η έκδοση της λεσβιακής γραφής στην Ελλάδα. Mετά την Οδό Πανός, λίγες "γενναίες" εκδόσεις από γνωστούς εκδοτικούς οίκους (κυρίως από τον Οδυσσέα), τις ιδρύσεις κάποιων μικρών εκδοτικών οίκων, όπως και του "Πολύχρωμου Πλανήτη" τα εμπόδια ως προς την έκδοση φαίνεται να παρακάμπτονται, αλλά η περιπέτεια της διάθεσης του ομοφυλοφιλικού βιβλίου στα βιβλιοπωλεία (πλην του Πολ.Πλανήτη) συνεχίζεται μέχρι σήμερα:
«Κάποια στιγμή την άνοιξη, μπήκα σε έναν γνωστό εκδοτικό οίκο ομοφυλόφιλης θεματολογίας στην Αθήνα, κρατώντας ένα κείμενο για τις γυναίκες, την εξορία, το φίμωμα. Ο εκδότης με κοίταξε και άρχισε να με επιπλήττει ζητώντας μου να "ασημώσω" – ούτε ένα φιλί του Ιούδα – για να εκδώσει το κείμενό μου όταν και αν θα ήθελε. Στην παρατήρησή μου ότι, αν αυτή ήταν η πρώτη μου προσπάθεια να εκδώσω τη δουλειά μου, θα μπορούσε ευκολότατα να μου την είχε καταστρέψει, αντέδρασε σαρκαστικά.
Οι πρακτικές φιμώματος είναι συνηθισμένες στην Ελλάδα. Πού είναι η λογοτεχνία των προσφύγων; Των μεταναστών; Των νέων; Των γυναικών που έχουν επίγνωση του φύλου τους;
[…]
Το 1998, η Αθήνα δεν ήταν έτοιμη να γίνει το αόρατο ορατό. Η σεξουαλικότητα των γυναικών μπορεί να μαστιγώνεται σε περιοδικά, μπορεί να κατατροπώνεται στο ραδιόφωνο, αλλά δεν μπορεί να ιδωθεί με τους δικούς της όρους. Ένα παιχνίδι συμμαχιών ανάμεσα στην ετεροφυλόφιλη και την ομοφυλόφιλη κοινωνία, επικεντρωμένο στις ζωές των γυναικών, δεν ήταν αναμενόμενο ούτε και ανεκτό. Η σιωπή είναι πανίσχυρος εχθρός όταν χρησιμοποιείται αποτελεσματικά. Ένα σκοτεινό ακαθόριστο "σιδηρούν παραπέτασμα" που δεν μπορείς να το σπάσεις κατεδαφίζοντας ένα δημόσιο τείχος. Μακρόσυρτες συζητήσεις για την εξολόθρευση και τα γκέτο τις τρέφεις και τις προστατεύεις, καθώς προσφέρουν μοναδική υποστήριξη στη διεκδίκηση της διαφοράς.
Η σεξουαλικότητα είναι μια αλφάβητος βίας και παρηγοριάς. Δεν είμαστε μαθημένοι ούτε στη βία, ούτε στην παρηγοριά. Χρησιμοποιούμε και τα δύο, συνάγουμε και τα δύο από την κοινή μας γνώση του εαυτού, όμως δεν γνωρίζουμε πώς να τα μιλάμε, πώς να τα δημιουργούμε, πώς να δομούμε τις ζωές μας σύμφωνα με τις δυνατότητές τους.»
Σχετικά με την ιδέα, την προετοιμασία, τις δυσκολίες και την σιωπή γύρω από την παράσταση διαβάζουμε στον Ιό της Ελευθεροτυπίας:
4/4/1998
Το αόρατο θέαμα
Το θεατρικό έργο "Lesbian Blues" παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στον "Τεχνοχώρο" της οδού Μαυρομιχάλη. Για κάποιους, όμως, δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει για τα περισσότερα έντυπα, που αρνούνται να το καταχωρίσουν στις θεατρικές τους στήλες. Δεν υπάρχει για τους κριτικούς θεάτρου, που μοιάζουν απρόθυμοι να του αφιερώσουν και την παραμικρή -έστω και απορριπτική- μνεία. Δεν υπάρχει για ορισμένους γυναικείους φορείς και για κάμποσες οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, που είτε αρνήθηκαν εξαρχής τη συνδρομή τους είτε αθέτησαν την υπόσχεσή τους και φρόντισαν εγκαίρως να εξαφανιστούν. Δεν υπάρχει, τέλος, για πολλούς δημοσιογράφους, που κρίνουν ότι οι απειλές που δέχθηκαν οι γυναίκες του "Lesbian Blues" δεν ήταν και τόσο σοβαρές: "Αφού δεν έχετε να μας δείξετε αίμα...".
Δεν θα έπρεπε, ίσως, να περιμένουμε κάτι διαφορετικό. Η αποσιώπηση υπήρξε ο πανίσχυρος μηχανισμός, στον οποίο βασίστηκε εξαρχής η κοινωνική αντιμετώπιση της γυναικείας ομοφυλοφιλίας. Φαίνεται, λοιπόν, πως η εικόνα της λεσβίας, έτσι όπως την κατασκεύασαν θεωρίες και αντιλήψεις που έχουν τις ρίζες τους στον προηγούμενο αιώνα, συνεχίζει να ανακινεί τον ίδιο αρχαϊκό τρόμο στην εποχή μας, μια εποχή που θέλει να περηφανεύεται για την ευαισθησία της σε θέματα που άπτονται του δικαιώματος στη διαφορά. Ταυτόσημη με την εσχάτη προδοσία της (γυναικείας) φύσης, επικίνδυνο υβρίδιο που διασαλεύει την τάξη του κόσμου, η λεσβία παραμένει το επίφοβο συνώνυμο της αυτόνομης γυναικείας σεξουαλικότητας που οφείλει είτε να παραμείνει αόρατη είτε, όταν δεν γίνεται αλλιώς, να ταξινομηθεί ως βαριά ψυχοπαθολογική πάθηση και να ανατεθεί στους "ειδικούς".
Φόβητρο για τις γυναίκες που δοκιμάζουν τις αντοχές τους στα απαγορευμένα πεδία του δημόσιου χώρου, από την εποχή των "γενειοφόρων ανδρογυναικών" του Εμμανουήλ Ροϊδη έως σήμερα, η γυναικεία ομοφυλοφιλία συνεχίζει να προκαλεί παρόμοιες αντιδράσεις: "Αμα η όρνιθα αρχίση να λαλή ως πετεινός, σφάξε την αμέσως", είχε προτείνει ο Ροϊδης, και αυτό επιχειρούν έναν αιώνα αργότερα οι πάσης φύσεως επίγονοί του. Και οι γυναίκες, προκειμένου να γίνουν αποδεκτές, αναγκάζονται συχνά να αποσείσουν την κατηγορία: "Δεν είμαι αντρογυναίκα", ήταν η αναμενόμενη δήλωση της πρώτης γυναίκας-διαιτητή στην Ελλάδα. Ανύπαρκτη ακόμη και στις νομοθεσίες που απαγορεύουν την ανδρική ομοφυλοφιλία σε κάποιες χώρες, η γυναικεία ομοφυλοφιλία εμφανίζεται μόνο στα πορνογραφήματα: εκεί, όπου το ανδρικό βλέμμα μπορεί να ελέγξει την ομοερωτική επιθυμία των γυναικών, χρησιμοποιώντας την με τρόπους υπαγορευμένους από τις ανδρικές φαντασιώσεις.
Να προχωρήσει το ρήγμα
Στο κλίμα αυτό, το "Lesbian Blues" δοκιμάζει να προκαλέσει μια ρωγμή στο νόμο της σιωπής. Το έγραψαν οι Μαργαρίτα Ρέμου, Πέρσα Αβραμίδου, Ελεάνα Καζοντζόγλου, Μαίρη Τσαρέα, Αντα Τσαρέα, Αννα Νέου, Κορίνα Σταματοπούλου και Παναγιώτα Παπαδοπούλου και το παίζουν οι Πέρσα Αβραμίδου, Ελεάνα Καζοντζόγλου, Μαργαρίτα Ρέμου, Αντα Τσαρέα και Μαίρη Τσαρέα, γυναίκες που δεν είχαν προηγουμένως σχέση με το θέατρο. Τη σκηνοθεσία και τη δραματουργική επεξεργασία ανέλαβε η Χριστιάνα Λαμπρινίδη, η θεατρική συγγραφέας και σκηνοθέτρια που παρουσίασε παλαιότερα τα έργα "Ρήγματα στη σιωπή. Πώς διδάσκεται η τόλμη" και "Ευτυχώς Θεέ μου, απέφυγα το βιασμό...". Το πρώτο είχε γραφτεί και παίχτηκε από χριστιανές, μουσουλμάνες και τσιγγάνες της Κομοτηνής, στο δεύτερο παρουσιαζόταν η εμπειρία γυναικών που έζησαν τον εμφύλιο της Βοσνίας.
Με τη Χριστιάνα Λαμπρινίδη συζητήσαμε για το νήμα που συνδέει τις πρόσφατες αυτές δουλειές της: "Το 'Lesbian Blues" ξεκίνησε στο τέλος του '95 με τα 'Ρήγματα', όταν η λεσβιακή κοινότητα της Αθήνας και γυναίκες από το αυτόνομο γυναικείο κίνημα με πλησίασαν ένα βράδυ μετά την παράσταση και μου είπαν ότι το σκέφτηκαν και θέλουν -αυτά ήταν τα λόγια τους- να προχωρήσει το ρήγμα. Οτι θέλουν ένα λεσβιακό έργο στην Ελλάδα. Είπα ναι, γιατί θεωρούσα πολύ σημαντικό να γίνει κάτι τέτοιο, αλλά και γιατί το χρωστούσα στον εαυτό μου. Μου δινόταν η ευκαιρία να πάρουν σάρκα και οστά είκοσι χρόνια ζωής και διεκδικήσεων. Αρχίσαμε αμέσως, αρχές του Δεκέμβρη, και στην πρώτη μας συνάντηση ήρθαν δεκαεπτά γυναίκες. Οι γυναίκες αυτές δεν ήξεραν αν εγώ είμαι ομοφυλόφιλη ή όχι. Μου ζήτησαν απλώς να μην τις κοροϊδέψω και να τις σεβαστώ".
Και πώς συνέχισαν; "Ξεκινήσαμε από μια διαδικασία γραφής", εξηγεί η συνομιλήτριά μας. "Τα εργαστήρια γραφής ακολουθούνται από τις πρόβες και καταλήγουν στην παράσταση. Αυτό είναι βέβαια σχηματικό. Στην πραγματικότητα, η διαδικασία είναι η ενδυνάμωση που αντλούν οι γυναίκες μέσα από το θέατρο αυτού του είδους. Εδώ έγκειται και η διαφορά με οποιαδήποτε άλλη παράσταση: το αποτέλεσμα δεν είναι μόνον αυτό που θα δει το κοινό, αλλά αυτό που έχει επιτευχθεί ως τότε και οι ουσιαστικές αλλαγές που έχουν σημειωθεί στις ζωές των γυναικών. Οι αλλαγές στο 'Lesbian Blues' σχετίζονταν με την ομοφοβία, την κοινωνική και την προσωπική, το ρατσισμό και τον ανείπωτο φόβο, με τις αντιθέσεις που βγήκαν αρχικά ανάμεσα στις 'στρέιτ' και τις λεσβίες γυναίκες του έργου. Δοκιμάστηκαν οι αντοχές των γυναικών να διεκδικήσουν το ανείπωτο και να κατοικήσουν τη σεξουαλικότητά τους, κάτι εξαιρετικά καταπιεσμένο και απαγορευμένο γενικά στις γυναίκες."
4 "Φωτογραφίες"
Τα εργαστήρια της γραφής διήρκεσαν τρεις μήνες και υπήρξαν απάντηση σε συγκεκριμένες "προτροπές", συνεχίζει η Χριστιάνα Λαμπρινίδη. Ζητήθηκε δηλαδή από τις γυναίκες να γράψουν τέσσερις "στιγμιαίες φωτογραφίες", οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια ως βάση της πλοκής του έργου. Στην πρώτη φωτογραφία, οι γυναίκες κλήθηκαν να γράψουν για την πιο σημαντική γυναικεία μορφή της ζωής τους, όχι ερωτική σύντροφο. Και όλες έγραψαν για τη μάνα τους. "Η δεύτερη φωτογραφία ήταν η εξής: Αν διαπεράσεις την παντοδυναμία, την τεράστια φωτογραφία της μητέρας, πώς βγαίνεις από την άλλη πλευρά; Γιατί βγαίνεις με κομμάτια της φωτογραφίας κολλημένα πάνω σου. Η τρίτη φωτογραφία είσαι εσύ όπως φαίνεσαι, όταν πετάς και αυτά τα κομμάτια, πάλι όμως σε σχέση μαζί της. Και η τέταρτη φωτογραφία είναι το τέλος του έργου, αυτό που φτάνεις να είσαι τη στιγμή της παράστασης. Δεν είναι το τέλος της ζωής σου, αλλά είναι αυτό που διεκδικείς πάνω στο σανίδι και με τις συμβάσεις του σανιδιού."
Δύο υπήρξαν οι βασικοί συνδετικοί κρίκοι των φωτογραφιών. Ο πρώτος είναι τα κορακίστικα, η κρυφή γλώσσα επικοινωνίας των κοριτσιών, η γλώσσα που οι μυημένοι μπορούν να διδαχθούν και που κάνει τους αμύητους να πιστέψουν ότι κάτι άκουσαν. "Τα κορακίστικα επιτρέπουν στις γυναίκες να βγάλουν στιγμές παιδικότητας", σημειώνει η Χριστιάνα Λαμπρινίδη. "Στις πρόβες οι γυναίκες κλήθηκαν να γίνουν η μάνα τους, στη συνέχεια η μάνα που θα ήθελαν να έχουν, τέλος να διεκδικήσουν τον εαυτό τους μέσα από την επιστροφή στην παιδικότητα, σε μια ηλικία κοριτσίστικη, όταν δεν είχαν ακόμη χάσει το παιχνίδι. Οπως διεκδικούμε τις πολλαπλές μας σεξουαλικότητες, έτσι μπορούμε να διεκδικήσουμε και τις πολλαπλές μας ηλικίες. Ο δεύτερος συνδετικός κρίκος του έργου είναι τα ρήματα: η ενεργητική και η παθητική φωνή, οι ενεργητικές και οι παθητικές λεσβίες που δεν είμαστε και δεν υπάρχουν, η ενεργητική και η παθητική γλώσσα που μας μαθαίνεται και μετά την πράττουμε. Είναι η μετάφραση των κορακίστικων στην καθημερινότητά μας."
Οι απειλές
Αυτό είναι το έργο που κάποιοι φροντίζουν να καταστήσουν αόρατο, ενώ ορισμένοι άλλοι μοιάζουν πεισμένοι ότι χρειάζεται "δραστικότερη" αντιμετώπιση. "Τη δεύτερη ημέρα της παράστασης, μέλη της οικογένειάς μου με περίμεναν έξω από το θέατρο", αφηγείται η Ελεάνα Καζοντζόγλου που συμμετέχει στο "Lesbian Blues". "Περίμεναν να φύγουν οι άλλες γυναίκες. Είχα μείνει με τη Χριστιάνα. Εμφανίστηκαν ξαφνικά μέσα στο σκοτάδι και άρχισαν να απειλούν. Την οικογένεια της Χριστιάνας, τις άλλες γυναίκες που παίζουν στο έργο. Μου έλεγαν ότι έχω τρελαθεί και πρέπει να με δει κάποιος ειδικός, ότι υπάρχουν και ψυχιατρικές κλινικές. Ζήτησα να τους συναντήσω σε δημόσιο χώρο. Ηταν μία από τα ίδια. Προσπάθησα να συζητήσουμε ήρεμα, ήταν αδύνατο. Την Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας, θέλοντας και μη, έπρεπε να δηλώσω παραίτηση από τη δουλειά μου, επειδή είναι και η μητέρα μου εκεί."
Τρεις ημέρες αργότερα, μετά την τρίτη παράστασή τους, οι γυναίκες του "Lesbian Blues" μάθαιναν ότι είχε τηλεφωνήσει άγνωστος που ισχυρίστηκε ότι έχει τοποθετηθεί βόμβα στο θέατρο. Οσοι το πληροφορήθηκαν σήκωσαν με αδιαφορία τους ώμους, κάποιοι τις συμβούλεψαν να βγουν στα τηλεοπτικά παράθυρα. Εκείνες απλώς συνεχίζουν, συνομιλώντας με το κοινό τους και προαναγγέλλοντας μια συζήτηση μαζί του τη Μεγάλη Τρίτη, μετά την τελευταία τους παράσταση. Ξέρουν, ωστόσο, ότι το ίδιο αόρατο νήμα συνδέει τις αντιδράσεις που προκάλεσε το εγχείρημά τους. "Υπάρχουν μόνο διαφορετικές διαβαθμίσεις", όπως μας είπε χαρακτηριστικά η Ελεάνα Καζοντζόγλου.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ 3
Ι.
και τα πιάτα είναι πλυμένα
και φοράω μαύρο καλσόν
και τα μαλλιά μου είναι αχτένιστα
μη βγαίνω έτσι στο μπαλκόνι
κι έχω καμπουριάσει μετά τη γέννα
τα βράδια βάζω ρούχα χοντρά και μπότες και αναζητώ
δρομάκια και μυστήριες φίλες
ΙΙ.
το ιστορικό έχει ως εξής
ναι μαμά
ναι αγάπη μου
ναι μωρό μου
μέχρι τα 33 μ' έκαναν ό,τι θέλανε
τότε έγινε η ρήξη
έφυγα
ΙΙΙ.
ό,τι και να λες δεν γυρνάω πίσω
δεν είναι τα χιλιόμετρα
είναι που εγώ δεν είμαι πια εσύ
ΙV.
κάποτε ήταν το γαμημένο ξύλινο σπαθί μου
το καταραμένο σπίτι που δεν είχα
το ποτάμι μου ψηλά στα βουνά
χωράω ίσα ίσα
Χάρη στη σιωπηλή εμψύχωσή τους, κι ας μην το γνωρίζουν, συνεχίζω να ιστολογώ 18 μήνες τώρα. Θα ήθελα να τους ευχαριστήσω.
We should thank you for your great efford all this time, I am a steady reader since late 2004. Left few comments, but I gained a lot from your blog. keep up the good work, at least I apreciate it.
Το διάβασα με πολύ ενδιαφέρον. Δεν γνώριζα ότι είχε γίνει ανεβεί μια τέτοια παράστασή στην Αθήνα.Απαιτούσε και ακόμη απαιτεί πολύ κουράγιο κάτι τέτοιο. Δεν γνωρίζω αν υπήρξαν άλλες τέτοιες προσπάθειες και αν ναι ποια ήταν η κατάληξή τους.
Απο τα πιο ενδιαφέροντα πόστ που έχω διαβάσει εδώ και αρκετό καιρό...και απο τα πιο ιδιαίτερα και αγαπημένα blog. Συμφωνώ με τον Αλχημιστή. Μπορεί τα σχόλια να είναι ελάχιστα αλλά υπάρχει κοινό που σας ακολουθεί.
Το Μπισκοτάκι
Σας ευχαριστώ για την ενθάρρυνσή σας.
Ελπίζω να συνεχίσουμε εδώ μαζί για αρκετά χρόνια ακόμη.
Δημοσίευση σχολίου