Andrew Potter (Μ. Βρετανία).
.
Ένα από τα επιχειρήματα της ομοφυλοφιλικής προσέγγισης του Καβάφη είναι ότι τα ερωτικά ποιήματά του (αν και συχνά σε τέτοιες προσεγγίσεις ο διαχωρισμός των ποιημάτων σε κατηγορίες αμφισβητείται) απευθύνονταν σε ένα ομοφυλόφιλο κοινό και γι' αυτό δεν διακρίνονται για την πολεμικότητα ή την προκλητικότητά τους. Ως εκ τούτου είναι προσφορότερο ο Καβάφης να συγκρίνεται με σύγχρονους ομοφυλόφιλους ποιητές παρά με την παράδοση της ευρωπαϊκής παρακμιακής ποίησης από τον Ρεμπό και τον Βερλέν ως τον Όσκαρ Ουάιλντ. Για την ομοφυλοφιλική προσέγγιση του Καβάφη, η ποίησή του συνιστά περισσότερο έναν χώρο ταύτισης και διαπραγμάτευσης της ταυτότητας και ως προς αυτό συγκλίνει με τη διασπορική ή συγκρητική προσέγγισή του, που και αυτή έχει προβληθεί τα τελευταία χρόνια από μελετητές του Καβάφη εκτός Ελλάδος. Και στις δύο προσεγγίσεις ο ρόλος του αναγνώστη δεν είναι απλώς δεκτικός, ή αποκρυπτογραφικός, αλλά βασίζεται στη βιωματική μέθεξη, καθώς η ποίηση του Καβάφη προβάλλει τη διαθεσιμότητά της ως πεδίο ταύτισης και αυτογνωσίας στον αναγνώστη. Και οι δύο προσεγγίσεις αμφισβητούν τις αυστηρές διπολικές αντιθέσεις και αναδεικνύουν τα διάκενα και την πορώδη υφή κάθε ταυτότητας. Σημείο σύγκλισής τους είναι η έννοια της μεταιχμιακότητας και η αίσθηση του συγκρητικού κράματος, ο μετεωρισμός και η αμφιθυμία μεταξύ φύλων, γλωσσών, εθνών και πολιτισμών. Τελικά ο Καβάφης είναι ο ποιητής που προσδιορίζεται περισσότερο από κάθε άλλον από τα επίθετα που του αποδόθηκαν κατά καιρούς. Παλαιότερα ήταν ο ηδονικός, ο πολιτικός, ο διδακτικός, ο ειρωνικός Καβάφης, ενώ σήμερα πρωτοστατεί, κυρίως εκτός Ελλάδος, ο ομοφυλόφιλος (queer), ο διασπορικός και ο συγκρητικός Καβάφης. Πόσο χρήσιμοι είναι αυτοί οι προσδιορισμοί-ετικέτες δεν είναι του παρόντος να συζητήσουμε, αλλά ενώ από την Ελλάδα προβάλλεται με ειδωλοπλαστικό ζήλο και εθνική έπαρση ο οικουμενικός και διαχρονικός Καβάφης ως σταθερή αξία ή ως ο ποιητής που μιλάει εξακολουθητικά στους αναγνώστες και επηρεάζει ομοτέχνους του, από το εξωτερικό μας συστήνεται ένας Καβάφης πιο προσγειωμένος και επίκαιρος, που συνομιλεί με τις πολιτισμικές και ταυτοτικές ανησυχίες της εποχής μας, καθώς η ποίησή του παρουσιάζεται ως ρευστή, ανοιχτή και διαθέσιμη για να αναγνωρίσουν σε αυτήν οι αναγνώστες τους εαυτούς τους
Δ. Τζιόβας : Η ομοφυλοφιλία του Καβάφη (Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ)
1 σχόλιο:
[ο ρόλος του αναγνώστη δεν είναι απλώς δεκτικός, ή αποκρυπτογραφικός, αλλά βασίζεται στη βιωματική μέθεξη, καθώς η ποίηση του Καβάφη προβάλλει τη διαθεσιμότητά της ως πεδίο ταύτισης και αυτογνωσίας στον αναγνώστη.]
[...] η ποίηση η γεννημένη από την ομοφυλόφιλη ευαισθησία, και ως εκ τούτου αναπόδραστα στιγματισμένη από την περιθωριοποίηση και την απόρριψη την οποία η δυτική κοινωνία επιφυλάσσει στους παρίες της, έχει δημιουργήσει μια ειδική φωνή για να εξερευνήσει την ανθρώπινη κατάσταση. Πρόκειται για μια ποίηση από την οποία ο μέσος αναγνώστης έχει πολλά να μάθει και με την οποία έχει πολλά να μοιραστεί, χωρίς ίσως ποτέ να καταφέρει να κατακτήσει την πλήρη ταύτιση που μπορούν να γνωρίσουν μόνο όσοι έχουν ζήσει παρόμοιες εμπειρίες.
Christopher Robinson (σε μετάφραση Δημήτρη Παπανικολάου) - ΠΟΙΗΣΗ, τ. 24
~~~~~~~~~~~~
[Τελικά ο Καβάφης είναι ο ποιητής που προσδιορίζεται περισσότερο από κάθε άλλον από τα επίθετα που του αποδόθηκαν κατά καιρούς. Παλαιότερα ήταν ο ηδονικός, ο πολιτικός, ο διδακτικός, ο ειρωνικός Καβάφης, ενώ σήμερα πρωτοστατεί, κυρίως εκτός Ελλάδος, ο ομοφυλόφιλος (queer), ο διασπορικός και ο συγκρητικός Καβάφης. Πόσο χρήσιμοι είναι αυτοί οι προσδιορισμοί-ετικέτες δεν είναι του παρόντος να συζητήσουμε...]
λ α p s u s λ i n g u α ε (Το ηλεκτρονικό περιοδικό του εργαστηρίου ρητορικής & λόγου του Παντείου Παν/μίου Αθηνών):
Είναι δίκαιο να προβάλλεται, από κάποιες ομάδες, πρωτίστως ή και αποκλειστικά η ομοφυλοφιλία του ως το ουσιαστικότερο στοιχείο της ποίησής του;
Βασίλης Λαμπρόπουλος (κάτοχος της έδρας Νεοελληνικών Σπουδών με την επωνυμία "Καβάφης", του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.):
Αυτό ανοίγει το θέμα των ταυτοτήτων. Στην εποχή μας, η έννοια της ουσίας, π.χ. πανανθρώπινη δικαιοσύνη, έχει αντικατασταθεί από την έννοια της ταυτότητας, είτε γλωσσικής είτε εθνικής είτε σεξουαλικής. Στην εποχή των ταυτοτήτων, μειονότητες ή διάφορες ομάδες ανακαλύπτουν καλλιτέχνες ή και άλλες σημαντικές προσωπικότητες, με τους οποίους μοιράζονται την ίδια ιδιαιτερότητα και τους κάνουν λάβαρα. Κάθε ομάδα δημιουργεί και προβάλλει τον δικό της κανόνα. Στον βαθμό που η ερμηνεία τους είναι πειστική θα έλεγα ότι δικαιούνται να κάνουν κάτι τέτοιο.
* * *
Το αίσθημα απόλαυσης από την ποίηση του Καβάφη οφείλεται ανάμεσα στα άλλα και στη μοναδικότητά της, η οποία με τη σειρά της οφείλεται εν μέρει στη μοναδική περίπτωση, όσον αφορά τη νεοελληνική ποίηση, ομοφυλοφιλικής θεματολογίας, της οποίας το παράνομο, το ανόσιο, το αποκηρυγμένο (με κριτήρια τουλάχιστον του καιρού του) λειτουργεί ενδυναμωτικά για την ποίηση αυτή και εν πολλοίς λυτρωτικά, όχι τόσο από προκαταλήψεις και αρχές, όσο από τους πλατειασμούς και συχνά τη συμβατικότητα των εξιδανικευμένων ετεροφυλοφιλικών ερώτων της ρομαντικής ή συμβολιστικής ποίησης.
Φαίνεται πως είναι η εποχή που το καινούργιο εκκολάπτεται και ανακοινώνεται θαρρετά παντού, ύστερα από μια περίοδο μυστικών διεργασιών' το καινούργιο όχι μόνο στην τέχνη αλλά και στα ήθη.
...
Νίκος Φωκάς - ΑΠΟΛΑΥΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΗΓΟΡΙΑ (Περιοδικό ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, Απρ. 2003 )
Δημοσίευση σχολίου