Sergei Vasilevitch Ivanov (Ρωσία)Ο Τζίλμπερτ Άντριαν είναι μια από τις πιο φανταστικές μορφές του Χόλυγουντ. Εικοσιτεσσάρων ετών, έχει ήδη μια μεγάλη θέση, είναι αναγνωρισμένος ως το Νούμερο 1 για όλα τα σχέδια κουστουμιών στο στούντιο του Σεσίλ ντε Μιλ. Η αίσθηση του για το διακοσμητικό στοιχείο, που εν πρώτοις φαίνεται να τον χαρακτηρίζει είναι μόνο μια πλευρά από το πλατύ και σημαντικό ταλέντο του. Το μυστικό όμως που κάνει τις δουλειές του συναρπαστικές είναι η ιδιοφυής γνώση του για το ανθρώπινο σώμα. Διαθέτει μια ασύγκριτη ερωτική ευαισθησία. Η σάρκα την οποία ζωγραφίζει, ζει.
Το καλλιτεχνικό του ένστικτο ερεθίζεται από τον εκφυλισμό, την κατάπτωση, το υπερεκλεπτυσμένο πάθος. Αυτό δεν θεωρείται μοντέρνο σε μια εποχή όπου το υγιές θεωρείται ύψιστη αξία, δεν είναι «μέσα στο ρεύμα» -και στην Αμερική είναι διπλά παράξενο.
Ο Αντριαν είναι το καλύτερο παράδειγμα για το ότι μπορεί κανείς σήμερα να λατρεύει τα Άνθη του Κακού, να είναι μαθητής του Μπήρντσλεϋ, μόνο χάρη στο ταλέντο. Σχεδιάζει μορφές χορευτών, παλλόμενες, ευλύγιστες, σχδόν απροσδιόριστου φύλου, με ερμαφρόδιτα χαριτωμένα κορμιά, με πρόσωπα όπου κυριαρχούν τα στενόμακρα μάτια πλαισιωμένα με σαγηνευτικούς ίσκιους. (…) Το σχεδιαστικό χάρισμα του Άντριαν αν δεν πάει κάτι στραβά, σύντομα θα προκαλέσει αίσθηση και στην Ευρώπη. Ο ίδιος ο Αντριαν είναι σαν τα μοντέλα που προτιμάει: υπερβολικά λεπτός, αλλόκοτα χαριτωμένος με μια ιδιοφυή παιδικότητα. Στο εκκεντρικό του διαμέρισμα έχουμε περάσει τις πιο μαγικές βραδιές στο φως των κεριών με γλυκό κόκκινο κρασί.
(…) Αργότερα το βράδυ της Πρωτοχρονιάς ο Αντριαν χόρεψε. Πρώτα αιγυπτιακά και τελετουργικά, στο τέλος όμως μόνο με ένα μποά από φτερά γύρω από τους γοφούς.
Έρρικα και Κλάους Μανν: Ο κόσμος γύρω-γύρω (Ολκός)
3 σχόλια:
Ο κόσμος γύρω γύρω
Ο Κλάους και η Έρικα Μαν, τα τρομερά παιδιά του διάσημου συγγραφέα, περιγράφουν με νεανική χάρη αλλά και με πολύ κριτικό μάτι τις εμπειρίες τους από ένα ταξίδι γύρω από τη γη, τις εντυπώσεις τους από τα ήθη και τα έθιμα της Αμερικής και της Ασίας, τις συναντήσεις τους με προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών, όπως ο Έμιλ Λούντβιχ και ο Άπτον Σινκλαίρ, και ειδικά της 7ης Τέχνης. Η Γκρέτα Γκάρμπο, ο Ραμόν Νοβάρο, ο Αντόλφ Μανζού, η Πόλα Νέγκρι, ο Κόνραντ Φάιτ, η Κλάρα Μπόου, ο σκηνοθέτης Μούρναου και πολλά άλλα μυθικά πρόσωπα παρελαύνουν μέσα από ένα λογοτεχνικό Σάνσετ Μπουλβάρ δίνοντας στον αναγνώστη μια φαντασμαγορική εικόνα από το Χόλυγουντ του μεσοπολέμου. Με ανάλογη οξυδέρκεια και χιούμορ σκιαγραφούν την εξωτική Χαβάη, τη μυστηριώδη Άπω Ανατολή και προβάλλουν μια ζωντανή εικόνα της κομμουνιστικής Μόσχας.
Όμως η γοητεία του βιβλίου έγκειται κυρίως στην άμεση και αυθόρμητη αλλά ταυτόχρονα διεισδυτική παρατηρητικότητα των συγγραφέων, που την εκφράζουν ανέμελα "με όλο το θράσος της νεότητας" όπως σχολίασε ένας κριτικός. Ο Κλάους Μαν εκείνη την εποχή ήταν εικοσιενός ετών και η Έρικα Μαν εικοσιδύο.
Μετάφραση: Γιώργος Δ. Δεπάστας
Ο γύρος του κόσμου όπως περιγράφεται στο νεανικό ταξιδιωτικό βιβλίο του Κλάους και της Ερικας Μαν, των δύο από τα πέντε παιδιά του μεγάλου νομπελίστα συγγραφέα
Η βαριά σκιά του πατρός
ταξίδι
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ - Το Βήμα, , 20/5/2007
Στη φωτογραφία βλέπουμε μια τυπικά μεσοαστική οικογένεια στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1920 να ποζάρει μπροστά στο κατώφλι του σπιτιού της στο Μόναχο. Ολοι δείχνουν ευτυχισμένοι. Ο πατέρας είναι ο διάσημος συγγραφέας Τόμας Μαν, τα παιδιά του ζουν σε ένα σπίτι που θεωρείται το σημαντικότερο φιλολογικό σαλόνι της πόλης, οικονομικά προβλήματα δεν υπάρχουν, το μέλλον ανήκει στα πρόσωπα που κοιτούν στον φακό. Αλλά το δράμα το οποίο ζει η οικογένεια δεν αποτυπώνεται στη φωτογραφία, ούτε και η βαριά τευτονική σκιά του πάτερ φαμίλια που δεν τρέφει καμία εκτίμηση για τον γιο του Κλάους, που λειτουργεί ψυχαναγκαστικά πάνω στην κόρη του Ερικα, που εδώ και καιρό η ερωτική του ζωή με τη γυναίκα του έχει τελειώσει.
Λεσβιακές τάσεις
Η Ερικα παντρεύεται το 1926 τον ηθοποιό Γκούσταφ Γκρίντγκενς καταπιέζοντας τις λεσβιακές της τάσεις - αναπόφευκτα το ζευγάρι οδηγείται στο διαζύγιο τρία χρόνια αργότερα - και ο Κλάους προσπαθεί να συνδεθεί με το γυναικείο φύλο μολονότι είναι ομοφυλόφιλος. Γιατί; Είναι τέκνα του Τόμας Μαν και ο αυταρχικός και εγωτικός πατέρας τους έχει καταφερθεί δημοσία εναντίον της ομοφυλοφιλίας. Δεν έχει σημασία που εξέδωσε το πρώτο ανοιχτά ομοφυλοφιλικό έργο του, τη νουβέλα Θάνατος στη Βενετία, από το 1912 ακόμη, αφού τότε όλοι πίστευαν ότι ο έντονος ερωτισμός του βιβλίου ήταν μια μεταφορά, μια αισθητοποίηση του δράματος του συγγραφέα που διαλέγει τον θάνατο συγκλονισμένος από το αισθητικά ωραίο. Επρεπε να περάσουν είκοσι χρόνια από τον θάνατο του Τόμας Μαν, να κυκλοφορήσουν τα Ημερολόγιά του (όσα τουλάχιστον δεν κατέστρεψε ο ίδιος) με τη φροντίδα της κόρης του Ερικας, για να γίνει γνωστό ότι ο συγγραφέας του Μαγικού βουνού ήταν κι εκείνος καταπιεσμένος ομοφυλόφιλος που στρεφόταν εναντίον των παιδιών του ακριβώς γιατί η δημόσια εικόνα του - ενός Γκαίτε του 20ού αιώνα - τον εμπόδιζε να εκφραστεί ανοιχτά.
Τα πιο προικισμένα
Η Ερικα και ο Κλάους υπήρξαν τα πιο προικισμένα τέκνα του Τόμας Μαν - και τα πιο συνδεδεμένα μεταξύ τους. Συγγραφείς και οι δύο - η Ερικα ήταν και εξαίρετη ηθοποιός -, με έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα, με εμπειρίες ζωής, με πάθος για τον κόσμο και την έκφραση. Αναμφίβολα παιδιά της εποχής τους αλλά και ενός πατέρα ο οποίος ανήκε στον προηγούμενο αιώνα, όπως άλλωστε το ομολογούσε ο ίδιος. Ο κόσμος τους βρισκόταν απέναντι σ' εκείνον που ο Τόμας Μαν είχε οικοδομήσει σαν τεράστιο και απόρθητο βαυαρικό κάστρο. Η ψυχρότητα του πατέρα ενίσχυε τους δεσμούς ανάμεσα στα δύο αδέλφια. Ετσι το 1927 αποφάσισαν να κάνουν ένα μεγάλο ταξίδι, έναν μικρό γύρο του κόσμου, που διήρκεσε εννέα μήνες, και να γράψουν από κοινού τις εντυπώσεις τους. Δεν ξέρουμε ποιες ήταν οι αντιδράσεις του πατέρα για αυτό το ταξίδι, αφού τα ημερολόγιά του, από το 1922 ως το 1932, τα έκαψε. Αλλά ακόμη και οι σποραδικές αναφορές που υπάρχουν στα υπόλοιπα για τα παιδιά του μοιάζουν σαν να περιγράφουν τον ίδιο - όταν φυσικά δεν πρόκειται για αρνητικά σχόλια. Να τι γράφει, λ.χ., για τον Κλάους στις 29 Μαρτίου 1933: «Είμαι εκνευρισμένος με τον Κλάους που έστειλε ένα αγενές γράμμα στον δρα Φρίντριχ χωρίς την έγκρισή μου». Ας θυμίσουμε ότι ο Κλάους ήταν τότε 28 ετών.
Σκοτεινή Ρωσία
Το βιβλίο του Κλάους και της Ερικας με τίτλο Ο κόσμος γύρω γύρω κυκλοφόρησε το 1929. Είναι ενθουσιώδες, φαντασμαγορικό κάποτε, αυθόρμητο και νεανικό. Τα δύο αδέλφια μιλούν εδώ ανοιχτά για τα πάντα και δεν διστάζουν να σχολιάσουν πρόσωπα, πράγματα, ακόμη και αδιαμφισβήτητες διασημότητες, ενίοτε με εμφανή κακεντρέχεια (όπως για παράδειγμα τον Μπέρτολτ Μπρεχτ). Μας δίνουν εκτεταμένες περιγραφές του Χόλιγουντ του Μεσοπολέμου, όταν η κινηματογραφική βιομηχανία βρισκόταν στις μεγάλες της δόξες. Ακόμη, την εικόνα μιας βαριάς και σκοτεινής Ρωσίας (την οποία διέσχισαν από το ανατολικό άκρο της Σιβηρίας ως τη Μόσχα) μέσα από τους καπνούς των εργοστασίων και τις ωδίνες της νέας εποχής. Και ταυτοχρόνως μικρά αλλά χαρακτηριστικά πορτρέτα των διασημοτήτων που συνάντησαν χάρη στις γνωριμίες και στη φήμη του πατέρα τους. Βρίσκει επιπλέον κανείς στην αφήγηση ψήγματα που τον προδιαθέτουν για τα βιβλία που θα έγραφαν τα δύο αδέλφια στην ωριμότητά τους, όπως το παρακάτω, το οποίο μοιάζει με απόσπασμα από το διασημότερο μυθιστόρημα του Κλάους, Μεφίστο (1936): «Παρηγοριά είναι ένα γραμμόφωνο κι είμαστε εξίσου ευγνώμονες για την "πληθώρα της αρμονίας" μέσα στην υγρή μας έρημο όπως ο Χανς Κάστορπ (σ.σ.: ο κεντρικός ήρωας στο Μαγικό βουνό του Τόμας Μαν) στη δική του την ορεινή. Ετσι παίζουμε τα πάντα, όλη την παρακαταθήκη των δίσκων, από τον Χέντελ στον Βάγκνερ ως και τον Στραβίνσκι. Παρηγοριά είναι τα καλά αναγνώσματα και η δουλειά. Και οι βαθυστόχαστες σκέψεις και οι συλλογισμοί, που έρχονται από τη θάλασσα, καθώς η θέα της είναι μεγαλειώδης και θυμίζει θάνατο». Δεν είναι καθόλου τυχαίο που το πρότυπο για τον κεντρικό ήρωα του Μεφίστο ήταν ο πρώην σύζυγος της Ερικας.
Αυτεξόριστοι
Τίποτε στον Κόσμο γύρω γύρω, το βιβλίο αυτό των ενθουσιασμών που προοιωνιζόταν ένα λαμπρό μέλλον και για τα δύο αδέλφια, δεν προσφέρει στον αναγνώστη την παραμικρή νύξη για τα όσα θα ακολουθούσαν τα επόμενα χρόνια. Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία ανάγκασε όλη την οικογένεια Μαν να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ, αφού πρώτα περιπλανήθηκε σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Η Ερικα έκανε το 1935 λευκό γάμο με τον Οντεν, ο οποίος ήταν επίσης ομοφυλόφιλος, προκειμένου να αποκτήσει τη βρετανική υπηκοότητα φεύγοντας από τη ναζιστική Γερμανία. Επισήμως ήταν παντρεμένη με τον ποιητή ως τον θάνατό της το 1969. Ο Κλάους μετανάστευσε το 1936 στις ΗΠΑ, δραστηριοποιήθηκε έντονα στους πνευματικούς κύκλους των ευρωπαίων αυτεξορίστων και αρθρογραφούσε σε γνωστά περιοδικά της εποχής. Το 1943 απέκτησε την αμερικανική υπηκοότητα και κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου εργάστηκε για τον αμερικανικό στρατό. Το 1946 επέστρεψε στη Γερμανία. Ακολούθησε μακρά περίοδος τραυματικών εμπειριών, κατάθλιψης και τελικά απελπισίας για τη Γερμανία που είχε σωριαστεί σε ερείπια. Τρία χρόνια αργότερα ο Κλάους Μαν αυτοκτόνησε στις Κάννες καταπίνοντας μια χούφτα υπνωτικά χάπια.
Μεταθανάτια καταξίωση
Η αντίδραση του πατέρα όταν πληροφορήθηκε την αυτοκτονία του γιου του ήταν ανάλογη της στάσης που κρατούσε πάντοτε απέναντί του. Για τον συγγραφέα του Δρ Φάουστους, ακόμη και αυτή την οδυνηρή στιγμή, ο Κλάους οδηγήθηκε στον θάνατο επειδή ήταν μια ζωή αυτοκαταστροφικός και απρόσεκτος, και ο ίδιος ένιωθε τύψεις γιατί δεν είχε καταφέρει να του διαμορφώσει τον χαρακτήρα που θα τον απέτρεπε από μια τέτοια πράξη, δηλαδή να τον φέρει στα μέτρα του.
Το έργο του Κλάους Μαν έπρεπε να περάσουν 20 και πλέον χρόνια από τον πρώιμο θάνατό του για να πάρει τη θέση που του άξιζε. Ο συγγραφέας σήμερα θεωρείται από τους σημαντικότερους στη γερμανική - αλλά και στην παγκόσμια - λογοτεχνία του 20ού αιώνα.
Η Ερικα, ιδιαίτερα μετά τον θάνατο του Κλάους, «κρύφτηκε» στη σκιά του πατέρα της και από τότε αφιέρωσε τη ζωή της στη φροντίδα και στην προβολή του έργου του. Πέθανε στη Ζυρίχη το 1969.
Δημοσίευση σχολίου