José Manuel García Jurado (Ισπανία).
ΚΑΤΑΚΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ
Έχω δει το φάντασμά μου διαμελισμένο
Το σώμα μου ευλογημένο
Και τον Παράδεισο
Απ’ της μητέρας μου τα στήθια ξεγδαρμένο
Όταν απαγγέλθηκε η κατηγορία
Η αγάπη εκδιώχθηκε
Και η σφραγίδα κομματιάστηκε…
Harold Crane (ΗΠΑ)
Η θηριώδης Μούσα. Επιλογή από το έργο επτά αυτόχειρων Αμερικανών ποιητών (Μικρή Άρκτος)
Απόδοση: Γιάννης Αντιόχου
ΚΑΤΑΚΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ
Έχω δει το φάντασμά μου διαμελισμένο
Το σώμα μου ευλογημένο
Και τον Παράδεισο
Απ’ της μητέρας μου τα στήθια ξεγδαρμένο
Όταν απαγγέλθηκε η κατηγορία
Η αγάπη εκδιώχθηκε
Και η σφραγίδα κομματιάστηκε…
Harold Crane (ΗΠΑ)
Η θηριώδης Μούσα. Επιλογή από το έργο επτά αυτόχειρων Αμερικανών ποιητών (Μικρή Άρκτος)
Απόδοση: Γιάννης Αντιόχου
3 σχόλια:
"Η θηριώδης μούσα" -το δεύτερο βιβλίο στην ποιητική σειρά τσέπης που ξεκινά η Μικρή Άρκτος- συγκεντρώνει μια επιλογή από το έργο επτά αυτόχειρων Αμερικανών ποιητών. Πρόκειται για τους: Βάτσελ Λίντσεϊ, Χάρολντ Χαρτ Κρέιν, Σάρα Τίσντεϊλ, Σίλβια Πλαθ, Ράνταλ Τζάρελ, Τζον Μπέριμαν, Ανν Σέξτον. Οι ποιητές που ανθολογούνται σε αυτό τον τόμο κατάφεραν να παράγουν αληθινά σπουδαία ποίηση. Δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουν την αυτοκτονία τους ως όχημα υστεροφημίας, παρά μόνο το έργο τους, που επειδή ακριβώς απάντησε στο προσωπικό ερώτημα του "ποιος είμαι;" τους άφησε πένητες των λέξεων, ανταλλάσοντας αυτή την απάντηση με το ακριβότερο αγαθό, την ίδια τους τη ζωή. "Η αυτοκτονία", γράφει ο Αλμπέρ Καμί, "προετοιμάζεται μέσα στη σιωπή της καρδιάς, καθώς είναι ένα ΅εγάλο έργο τέχνης". Κάθε μεγάλο έργο τέχνης, παράγεται μόνο μέσα από βέβαιους παράγοντες άγχους και απογοήτευσης, και ισοδυναμεί με κάποιο είδος αυτοκτονίας. Για να παράγεις κάτι σπουδαίο είναι ανάγκη να απολέσεις κάτι σπουδαίο. Αυτός είναι ο νόμος και αυτόν βιώνει κάθε αληθινός ποιητής. Ο ποιητής Γιάννης Αντιόχου που υπογράφει την απόδοση , το σχολιασμό και την εισαγωγή της έκδοσης τονίζει: "Το υλικό που κάθε καλλιτέχνης μπορεί να εξορύξει για να δημιουργήσει τέχνη βρίσκεται πρώτα απ' όλα ΅έσα στον ίδιο του τον εαυτό, και όσο μεγαλύτερες προσπάθειες καταβάλει κάποιος για να δημιουργήσει τέχνη, και συγκεκριμένα ποίηση, τόσο μεγαλύτεροι είναι και οι κίνδυνοι που έχει να αντιμετωπίσει. Η Μούσα της ποίησης, που από τα ο΅ηρικά έτη κι έπειτα κάθε ποιητής επικαλείται προκειμένου να λάβει την έμπνευση, ΅μετατρέπεται πολλές φορές σε μια Θηριώδη Μούσα. Ουσιαστικά, η έννοια της αυτοκτονίας στην ποίηση αναδύεται μέσα από το ερώτη΅α που ο ποιητής θέτει στον εαυτό του σχετικά με τη βαθιά, εσωτερική του ταυτότητα. Το ερώτημα "ποιος είμαι;" γίνεται αίφνης η μεταφορική σκανδάλη στο πιστόλι της ποίησης".
Η Θηριώδης Μούσα
Επιλογή από το έργο Επτά Αυτόχειρων Αμερικανών Ποιητών
■Βάτσελ Λίντσει (1879-1931)
■Χάρολντ Κρέιν (1899-1932)
■Σάρα Τίσντειλ (1884-1933)
■Σύλβια Πλαθ (1932-1963)
■Ράνταλ Τζάρελ (1914-1965)
■Τζον Μπέριμαν (1914-1972)
■Αν Σέξτον (1928-1974)
Ανθολόγηση- Απόδοση (Μετάφραση): Γιάννης Αντιόχου
Εκδ. Μικρή Αρκτος
Είναι άραγε η Ποίηση μια τόσο σκοτεινή δύναμη, ικανή να συμπαρασύρει τον γεννήτορά της στα άδυτα της καταστροφής και του θανάτου; Λειτουργεί με τέτοιους άρρητους και ανείπωτους νόμους, ώστε να μετατρέπεται σε Μούσα Θηριώδη για όσους τολμούν να τους διαρρήξουν και να τους οικειοποιηθούν ως να διαπράττουν ύβρη; Τι ωθεί ποιητές του διαμετρήματος του Τσέλαν, του Παβέζε, του Μαγιακόφσκι, της Τσβετάγιεβα, του Γιεσένιν, της Πλαθ, του Τρακλ, του Καρυωτάκη να χαρίσουν στον θάνατο τον εαυτό τους; Αυτά τα, εντέλει, αναπάντητα ερωτήματα θέτει ο ποιητής της νεότατης ποιητικής μας γενιάς Γιάννης Αντιόχου, καθώς τολμά να αναμετρηθεί τόσο με το μέγεθος του συχνά εμφανιζόμενου αυτοχειριασμού στον ποιητικό κόσμο μέσα από τη ζωή και το έργο εφτά αμερικανών ποιητών όσο και με την απόδοση και την ανθολόγησή ποιημάτων τους. Ως ποιητής ο Αντιόχου φαίνεται ότι έχει εμβαθύνει τόσο στην ποίηση των εφτά αυτόχειρων ποιητών, ώστε να ομολογεί την προσωπική ψυχική διατάραξη που του προκάλεσαν οι σκοτεινιές και τα βάθη μέσα στα οποία βυθίζονται οι ποιητές που επιλέγει να αποδώσει, σκοτεινιές που ευωδιάζουν από τη λατρεία της εκούσιας αναχώρησης. Φεγγάρι, εξαντλήθηκες σε μέγεθος φτερού/ Μες στην αυγή, σύννεφα πετούν,/ Τι καλό να προχωράς, φως εντός φωτός,/ Και, φως ακόμη δίνοντας, να ξεψυχάς, γράφει η Σάρα Τίσντειλ στο τελευταίο της βιβλίο, λίγο πριν αυτοκτονήσει με υπερδοσολογία υπνωτικών χαπιών. Ο Αντιόχου στην εκτεταμένη Εισαγωγή του -σύνθεση προσωπικών σχολίων και παράθεσης απόψεων φιλοσόφων, ψυχιάτρων, άλλων συγγραφέων- προσπαθεί από τη μια να παρουσιάσει το συχνό φαινόμενο του αυτοχειριασμού των ποιητών ως μια ψυχικής τάξεως διατάραξη κι από την άλλη, ως μια υπερβατική, μυστικιστική, ποιητική, εντέλει, πράξη. Αποψη που μάλλον είναι και η προσωπική του. Κι εδώ θα παρατηρήσω ότι Θηριώδης δεν είναι μόνον η Μούσα της Ποίησης αλλά και η εξ αγχιστείας αδελφή της Πεζογραφία, διότι δεν είναι λίγοι και οι αυτόχειρες πεζογράφοι. Την πρωτοκαθεδρία βεβαίως την έχουν οι ποιητές, σταθερά προσηλωμένοι στο γκετικό -σχεδόν αρχετυπικό για τη λογοτεχνία- πρότυπο του Βέρθερου.
(συνέχεια)
Οι εφτά πάντως αμερικανοί ποιητές τους οποίους ανθολογεί ο δικός μας Γιάννης Αντιόχου, είναι οι: Βάτσελ Λίντσει (1879-1931), Χάρολντ Κρέιν (1899-1932), Σάρα Τίσντειλ (1884-1933), Σύλβια Πλαθ (1932-1963), Ράνταλ Τζάρελ (1914-1965), Τζον Μπέριμαν (1914-1972) και Αν Σέξτον (1928-1974). Η μόνη γνωστή στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό είναι η Σύλβια Πλαθ, η οποία, ύστερα από τόσες εκδόσεις, είτε έργων της είτε δοκιμίων γι’ αυτήν, έχει αναχθεί περίπου σε Μούσα της αυτοχειρίας. Το όχι εύκολο εγχείρημα του Γιάννη Αντιόχου να μας κάνει κοινωνούς με το έργο και τη ζωή και άλλων, επίσης σημαντικών, αμερικανών αυτόχειρων ποιητών είναι λίαν ευπρόσδεκτο. Αλλά και ο προσωπικός του μόχθος στο να αποδώσει τους λεπτούς σε αποχρώσεις εσωτερικούς και υπαινικτικούς -στις περισσότερες περιπτώσεις- στίχους των ποιητών, να αποφύγει να υπερτονίσει τη δραματικότητά τους, να αναδείξει την υπαρξιακή τους αγωνία, να παρακολουθήσει και να ακολουθήσει χωρίς προδοσίες την ποιητική τους, έτσι καθώς αλλάζει στον καθένα και στην καθεμιά ανάλογα με τα καλλιτεχνικά και ποιητικά κελεύσματα των εποχών. Και είναι κι αυτό ένα συν αυτής της ωραίας ανθολογίας, διότι ο Ελληνας αναγνώστης παρακολουθεί και τις διαδρομές που ακολούθησε η αμερικανική ποίηση, αφού οι ποιητές αυτοί, παρά τη μικρή διάρκεια της ζωής τους, ήταν ήδη καταξιωμένοι με διακρίσεις και βραβεία. Για την ίδια τη ζωή τους εξάλλου φροντίζει ιδιαίτερα να μας ενημερώσει ο ανθολόγος-μεταφραστής έχοντας -θεωρώ- την πεποίθηση ότι έτσι μπορεί να φωτιστεί με έναν πιο οικείο τρόπο η ποίηση τους που ακολουθεί. Εντύπωση λοιπόν προκαλούν οι κοινές συνισταμένες της ζωής όλων των ποιητών που σταδιακά τούς οδηγούν στην αυτοχειρία. Συνισταμένες που τις διαβάζει κανείς και πίσω από τις γραμμές της ποίησής τους – όταν δεν τη μονοπωλούν. Οπως και να έχει όμως, εκείνο που σε τελευταία ανάλυση μετράει πάντα είναι η ποιότητα της ποίησης είτε προέρχεται από αυτόχειρες ή μη αυτόχειρες ποιητές. Και στις περιπτώσεις των επτά αμερικανών ποιητών έχουμε υψηλής ποιότητας ποίηση, προσφορά στους απαιτητικούς και όχι μόνον έλληνες αναγνώστες. Αξίζει επίσης να σταθούμε στην ιδιαίτερα προσεγμένη και καλαίσθητη έκδοση, η οποία εντάσσεται στη νεοσύστατη μικρή ποιητική σειρά τής «Μικρής Αρκτου».
της Έλενας Χουζούρη (Βιβλιοθήκη, Ελευθεροτυπία)
Δημοσίευση σχολίου