Nicholas Hilliard(Μ. Βρετανία)
XXVI
Άρχοντα της αγάπης μου, που υπήκοό σου
το σεβασμό μου η αξία σου δεσμεύει,
αυτές τις έγγραφες πρεσβείες δεξιώσου,
που δεν κομίζουν ευφυΐα αλλά σέβη.
Και σέβας τόσο, που το πνεύμα μου, λιτό,
το απογυμνώνει, μη μπορώντας να το εκφράσει,
μα μες στη σκέψη της ψυχής σου ευελπιστώ
πως μια σου εύνοια γυμνό θα το στεγάσει.
Ωσότου τα’ άστρο που το βήμα μου οδηγεί
μες στη ζωή μου αγαθό επιφοιτήσει
και μου ευπρεπίσει τη ρακένδυτη στοργή
και στη ματιά σου επαξίως με συστήσει.
Τότε δημόσια την αγάπη μου θα δείξω’
μα μέχρι τότε θα λανθάνω, μη σε θίξω.
Ουίλλιαμ Σαίξπηρ: 25 σονέτα (Άγρα)
Μετάφραση: Διονύσης Καψάλης
2 σχόλια:
Η παρουσίαση του βιβλίου από τον εκδοτικό οίκο ΑΓΡΑ:
Παρουσίαση
Στην έκδοση παρουσιάζονται 25 Σονέτα, επιλογή από τα 154 του Σαίξπηρ, που πρωτοεκδόθηκαν στο Λονδίνο το 1609, όταν ο μεγάλος ποιητής, ηλικίας τότε σαράντα-πέντε ετών, είχε ήδη συγγράψει το μεγαλύτερο μέρος των θεατρικών του. Τα 154 σονέτα συνόδευε ένα μακρύ ποίημα 47 εφτάστιχων στροφών Το παράπονο ενός ερωτευμένου (A lover's complaint).
Είναι πλέον γενικά αποδεκτό ότι τα 126 πρώτα σονέτα απευθύνονται σε έναν ωραίο έφηβο. Το ερωτικό συναίσθημα αναδύεται σε όλα, αν και τα θέματα που διαπραγματεύονται είναι ποικίλα: η καλή γενιά, η ανατροφή των παιδιών, η ερωτική προδοσία, η ποίηση, η ζωγραφική, τα αρώματα και τα φτιασίδια, τα γυρίσματα του Χρόνου. Τα υπόλοιπα σονέτα 127-152 φαίνεται πως αφιερώνονται σε μια γοητευτική αλλά σκοτεινή γυναικεία μορφή με την οποία ο ποιητής διατηρεί μια σχέση κρυφή. Υπάρχει προδοσία του ωραίου εφήβου και της γοητευτικής γυναίκας προς τον ποιητή; Έτσι αφήνουν να εννοηθεί κάποια από τα σονέτα. Αναλύσεις, ερμηνείες, προσπάθειες για την ιστορική ταύτιση των προσώπων έχουν γίνει πολλές.
Όποια κι αν είναι τα συμπεράσματα, το αδιαμφισβήτητο παραμένει ότι πρόκειται για τα ωραιότερα ερωτικά ποιήματα που γράφτηκαν ποτέ, όπου ο έρωτας, συνδιαλέγετται με τον χρόνο που ούτε τη νιότη δεν απαλλάσσει από την καταδίκη στον αναπόφευκτο θάνατο και με την ποιητικη τέχνη που μένει μόνη ικανή να κάνει αθάνατο το φθαρτό.
Μια εκτενής μελέτη του Διονύση Καψάλη για τα φιλολογικά και όχι μόνο προβλήματα και ζητήματα που θέτουν τα Σονέτα συνοδεύει τη νέα αυτή μετάφρασή τους.
Aπό το επίμετρο του μεταφραστή:
...το σονέτο "είναι το μόνο από τα σωζόμενα μετρικά σχήματα που θυμίζει κάτι από τις ιδιότητες της αρχαίας ελληνικής ποίησης, στην οποίαν το μετρικό είδος εδηλούσε και το είδος του περιεχομένου". Η μορφή του σονέτου ενεργοποιεί ως σήμερα μιαν ορισμένη προκατάληψη περιεχομένου• περιβάλλεται την αύρα και αναδίδει το άρωμα ενός περιεχομένου. Και το περιεχόμενο αυτό δεν είναι τίποτε άλλο και τίποτε λιγότερο από τον σύνθετο κόσμο του ερωτικού εγκωμίου. Στο σονέτο συναντώνται, σαν διακριτές εκδοχές του ίδιου περιεχομένου, δύο αντίρροπες, στην τάξη του χρόνου, δυνάμεις: η εκκοσμίκευση και η εξιδανίκευση. Η γλώσσα του σονέτου εκκοσμικεύει τον λανθάνοντα ερωτισμό της θρησκευτικής ευλάβειας, μετοχετεύοντάς τον στη μορφή της επίγειας ερωμένης• και συγχρόνως ιδανικεύει την ερωτική επιθυμία που ελευθέρωσε, δίνοντάς της σχήμα ευλαβικό.
[...]
Από τις περιπέτειες αυτής της ερωτικής παιδείας προκύπτουν ασφαλώς και οι φυγόκεντρες δυνάμεις, όσες αντιστρατεύονται την αυτοτέλεια της μορφής. Το μοναδιαίο σονέτο αποδεικνύεται τόσο αυτοτελές και συνάμα τόσο επαναλητπικό όσο και η ερωτική συνείδηση την οποία τελετουργεί: Μια αέναη αποξένωση και μια αέναη επιστροφή στον τόπο της ερωτικής πλησμονής, η αμφίδρομη κίνηση ενός ατελούς επαναπατρισμού και μιας αδύνατης απομάκρυνσης -μια αγωνιώδης εκκρεμότητα. Η αμφιθυμία, λανθάνουσα είτε ρητή, της ερωτικής γλώσσας, μεταστρέφει τη φορά προς το αντικείμενο σε κυκλική κίνηση, σε συστροφή του ίδιου του ερωτικού υποκειμένου, και τα σονέτα γράφονται σε κύκλους, ακολουθώντας την ελλειπτική τροχιά της επιθυμίας. Ό,τι είναι να ειπωθεί πρέπει να ειπωθεί εντέχνως -δηλαδή με προκαθορισμένη μορφή- μέσα σε δεκατέσσερις στίχους. Αλλά κάποιο ακατασίγαστο υπόλοιπο, περίσσευμα ή έλλειμα, περιμένει πάντα τις λεπτότερες διευθετήσεις του ερωτικού αισθήματος. Το σονέτο είναι όντως η πιο περιεκτική, η πιο αυτοτελής μορφή• αλλά η προκατάληψη περιεχομένου που το συνοδεύει το καθιστά επαναληπτικό στα όρια της ιδεοληψίας. Μια ολόκληρη "μάχη στα φρένα", όπως γράφει ο Σαίξπηρ, η οποία τον κάνει να αναφωνήσει:
Μέρα τη μέρα μου λιμάζω κι ευωχούμαι,
ή σ' όλα λαίμαργος ή όλα τα στερούμαι.
...
Διονύσης Καψάλης
~~~~~~~~~~~~
(το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1998)
Δημοσίευση σχολίου