ΒΑΣ. ΕΔΟΥΑΡΔΟΣ: Σταμάτα, δε θέλω άλλη κουβέντα.
Η αξία σου, γλυκύτατε, ξεπερνάει κατά πολύ τα δώρα μου.
Οπότε, για αντιστάθμισμα, πάρε και την καρδιά μου.
Κι αν σε φθονήσουν για τους τίτλους σου,
θα σου χαρίσω κι άλλους’ γιατί ο Εδουάρδος σου
μόνο για να τιμάει εσένα χαίρεται που είναι βασιλιάς.
Φοβάσαι για τη ζωή σου; Θα ‘χεις φρουρά δική σου.
Θέλεις χρυσάφι; Όλο το θησαυροφυλάκιο στα χέρια σου.
Θέλεις να σ’ αγαπούν μα και να σε φοβούνται; Να η σφραγίδα μου:
αθώωνε, καταδίκαζε κι εξουσίαζε εξ ονόματος Εδουάρδου
ό,τι τραβάει η όρεξη σου, ό,τι ποθεί η ψυχή σου.
ΓΚΑΒΕΣΤΟΝ : Εμένα μου αρκεί μόνο να μ’ αγαπάτε.
Κι όσο θα μ’ αγαπάτε, θα θεωρώ τον εαυτό μου μέγα
σαν τον Καίσαρα, που περνούσε τους δρόμους της Ρώμης
κι έσερνε βασιλείς αιχμαλώτους στο άρμα του θριάμβου του.
Christopher Marlowe: Εδουάρδος Β’ και Η σφαγή των Παρισίων (Άγρα)
Μετάφραση: Σεραφείμ Βελέντζας
2 σχόλια:
O ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Kρίστοφερ Μάρλοου γεννήθηκε στο Καντέρμπουρι το 1564, την ίδια χρονιά που γεννήθηκε και ο Σαίξπηρ, και δολοφονήθηκε το 1593, τότε που μόλις ξεκινούσε η δραματουργική καριέρα του μεγάλου κλασσικού συγγραφέα.
Σ’ αυτό το θεατρικό έργο του, ο Μάρλοου χρονικογραφεί το ιστορικό γεγονός της βασιλείας του Εδουάρδου Β και περιγράφει τον έρωτα του για τον Πιρς Γκάβεστον. Η σκηνή ανοίγει με τον Πιρς, που αγαλλιάζει στο άκουσμα του θανάτου του Εδουάρδου Α. Ο εξορισμένος Γκάβεστον, ευνοούμενος του νεαρού ομοφυλόφιλου κληρονόμου του θρόνου, μπορεί τώρα να επιστρέψει στην Αγγλία και σχεδιάζει το ψυχαγωγικό θέαμα που θα προσφέρει στον καινούργιο βασιλιά:
Μουσική και ποίηση είναι η τέρψη του
Γι αυτό θα έχω Ιταλούς προσωπιδοφόρους τη νύχτα,
Γλυκούς λόγους, κωμωδίες και τερπνά θεάματα.
…
σαν νύμφες του δάσους οι νεαροί μου ακόλουθοι θα είναι ντυμένοι…
Η επιστροφή του και τα προνόμια που παρέχει ο Εδουάρδος Β στον εραστή του, εξοργίζουν αυτούς που είχαν ορκιστεί στον πατέρα του νέου βασιλιά ότι δεν θα επέτρεπαν ποτέ στον Γκάβεστον να ξαναγυρίσει στην Αγγλία. Έτσι, το γεγονός γίνεται καταλύτης για μια σειρά δραματικών εξελίξεων που “τρέχουν” με καταιγιστικούς ρυθμούς σε 5 πράξεις και 25 σκηνές και καταλήγουν σε έναν από τους πιο βασανιστικούς θανάτους που περιγράφηκαν σε θεατρικό έργο και απεικονίσθηκαν στην σκηνή.
Ο Εδουάρδος ΙΙ, (που μεταφέρθηκε επιτυχώς και στον κινηματογράφο από τον Ντέρεκ Τζάρμαν), ανέβηκε για πρώτη φορά στην ελληνική θεατρική σκηνή τον Ιούλιο του 2000, στο Ηρώδειο, από το "Θέατρο του Νέου Κόσμου". Το έργο, που έχει χαρακτηρισθεί και ως ελισαβετιανό gay δράμα, προσεγγίζεται διαφορετικά από σκηνοθέτη σε σκηνοθέτη ανάλογα με την οπτική του, την κουλτούρα και την ιδεολογία του. Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, εστίασε, κυρίως, σε δύο άξονες: εξουσία και ομοφυλοφιλία.
Αντίθετα ο εκδοτικός οίκος Άγρα, που εξέδωσε το βιβλίο στην Ελλάδα εστιάζει στο "πρόβλημα της ριζικής αντίστασης σ' έναν ανάξιο ηγεμόνα"
Ας συγκρίνουμε τις δύο διαφορετικές προσεγγίσεις του ιδίου έργου. Η πρώτη, του σκηνοθέτη, είναι όπως εκφράζεται από τον ίδιο στο απόσπασμα από συνέντευξη που έδωσε στην Ιωάννα Κλεφτογιάννη στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ της 17ης Ιουλίου του 2000:
Β.Θ. Είναι ένα έργο σημαντικό εξαιτίας των θέσεων και των στάσεων που έχει ο συγγραφέας απέναντι στην εξουσία, ακόμη και στην εξουσία της Eκκλησίας.
Ι.Κ. Επομένως είναι ένα εξαιρετικά επίκαιρο έργο...
Β.Θ. Συμπτωματικά ιδιαίτερα. Από το πώς ένας ηγέτης μπορεί να χάσει την εξουσία του, επειδή είναι ομοφυλόφιλος, μέχρι το τι αρνητικά πολιτικό ρόλο παίζει η Eκκλησία και οι ηγέτες της. Είναι ένα πολύ προκλητικό έργο για τον τρόπο που κριτικάρει και για το τι σημαίνει εξουσία. Το βρίσκω από τα πιο σκληρά έργα. Σκληρά και τολμηρά.
Ι.Κ. Ο Μάρλοου μπορεί να τοποθετηθεί δίπλα στον Σέξπιρ;
Β.Θ. Ναι, απλώς πέθανε νωρίς. Δολοφονήθηκε στα 29 του επειδή ο προσωπικός του βίος έχει να κάνει με τα έργα του, όπως συμβαίνει σε κάθε χαρισματικό δημιουργό. Ηταν προκλητικό άτομο. Αναρχικός. Θεωρώ ότι τα έργα που έχουν γραφτεί για την ομοφυλοφιλία είναι αρκετά "λάιτ", σε σχέση με τη δύναμη του έργου του Μάρλοου.
Ι.Κ. Το ζήτημα της εξουσίας πώς το πραγματεύεται στον «Εδουάρδο»;
Β.Θ. Όσους είναι κοντά στην εξουσία ο Μάρλοου τους αντιμετωπίζει σαν μολυσμένους. Κι εκεί που βλέπεις ότι ο Μόρτιμερ συγκρούεται με τον Εδουάρδο για το καλό της πατρίδας, τελικά, με το που αποκτά εξουσία διαπιστώνεις πως αποδεικνύεται χειρότερος από τον Εδουάρδο.
Ι.Κ. Ο Εδουάρδος είναι μόνο αντι-ήρωας;
Β.Θ. Οχι, έχει και τη συμπαθητική πλευρά του. Τολμά να δημοσιοποιήσει τη σχέση του με τον Γκάδεστον. Ενώ είναι προκλητικός απέναντι στον περίγυρο, ταυτόχρονα θέλει να απολαμβάνει των προνομίων του θρόνου. Ο Μάρλοου δεν χαρίζεται στον Εδουάρδο αλλά στον έρωτα και στην ερωτική σχέση. Γι' αυτό και μια από τις ωραιότερες ερωτικές σκηνές που έχουν γραφτεί ποτέ είναι ο διάλογος των δύο εραστών όταν πρόκειται να εξοριστεί ξανά ο Γκάδεστον. Ετσι, ο Μάρλοου ξεσκεπάζει τη σύμβαση και το ψέμα. Το ό,τι μπορείς να έχεις "αποκλίνουσες" προτιμήσεις αρκεί να μένουν κρυφές. Να είσαι αρχιεπίσκοπος από τους πιο βιτσιόζους, αλλά μόνο πίσω από την κλειστή σου πόρτα.
Ι.Κ. Δεν έχει σημασία, θα λέγατε, αν ένα πρόσωπο με υψηλό αξίωμα είναι ομοφυλόφιλο;
Β.Θ. Οταν κατέχεις μια υψηλόβαθμη θέση δεν μπορείς να συνδυάσεις την προσωπική σου ζωή με το δημόσιο χαρακτήρα. Αν πας να τα συνδυάσεις τρως δυστυχώς τα μούτρα σου. Ετσι τα 'φαγε κι ο Εδουάρδος.
H δεύτερη, είναι αυτή που διακρίνεται στην περιγραφή του βιβλίου από τον εκδοτικό οίκο ΑΓΡΑ:
Ο Μάρλοου στον Εδουάρδο Β΄, μια τραγωδία κατόπτρων, που πρωτοπαίχτηκε το 1593, παρουσιάζει πρώτη φορά στην ελισαβετιανή σκηνή το πρόβλημα της ριζικής αντίστασης σ' έναν ανάξιο ηγεμόνα και το επεξεργάζεται με εξαιρετική τόλμη. Ο Μάρλοου γνωρίζει τους μηχανισμούς άσκησης της εξουσίας από μέσα και οδηγεί σε αποφάσεις διόλου θεολογικής αλλά πολιτικής φύσεως. Για τις αγριότητες του εμφυλίου και την ερείπωση της χώρας όλοι είναι υπεύθυνοι: ο βασιλιάς, η βασίλισσα, οι ευνοούμενοι, η εκκλησία, οι ευγενείς. Η εκθρόνιση του νεαρού ομοφυλόφιλου βασιλιά Εδουάρδου είναι συνέπεια των πράξεων και των παραλείψεών του, είναι πολιτική ποινή. Από το έργο αυτό απουσιάζει το θεϊκό δίκαιο. Η γυμνή πάλη για εξουσία φέρνει οαντού την καταστροφή, και δεν έχει καμιά μεγαλοπρέπεια. Το δίκαιο μοιάζει να μην είναι με το μέρος κανενός. Το αδιέξοδο είναι απόλυτο. "Η ήττα είναι τελεσίδικη". Ο καταιγιστικός ρυθμός προλαβαίνει και ανατρέπει τις κρίσεις, μετακινεί από τη μια σκηνή στην άλλη συμπάθειες ή αντιπάθειες για τα πρόσωπα του έργου, παραπλανά κυριολεκτικά το θεατή, δίνοντάς του την εντύπωση ότι τον καθοδηγεί προς την έξοδο του λαβύρινθου, και τελικά συνθέτει έναν τεράστιο, πολυεπίπεδο πίνακα που αποτελείται από μεροληπτικότατες επιμέρους σκηνές.
Ο Μάρλοου μέσα από την απεικόνιση της φρίκης και τη σκληρότητα του έργου σπάει τη στιλπνή επιφάνεια ενός καταρρέοντος πολιτισμού. Η Αναγέννηση του Μάρλοου βρωμάει απαίσια.
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ο Εδουάρδος Β΄ είναι το πιο καλοφτιαγμένο έργο σε όλη την ελισαβετιανή και ιακωβιανή δραματουργία.
Η κινηματογραφική μεταφορά του έργου από τον Derek Jarman το 1991 υπήρξε από τις σημαντικότερες μεταφορές ελισαβετιανού έργου στην οθόνη.
Δημοσίευση σχολίου