Frida Kahlo (Μεξικό)Σύμφωνα με τον Άλεξ, η βιβλιοθηκάριος έπιασε τη Φρίντα και την τράβηξε πάνω της κι εκείνη ήταν πολύ σοκαρισμένη για να αντιδράσει. Σύμφωνα με τον Ντιέγκο, η Φρίντα ένιωσε να υπνωτίζεται από το γλυκό άρωμα της Λετίσια και στην πραγματικότητα έκανε εκείνη την πρώτη κίνηση. Στην εκδοχή της Φρίντα, η Λετίσια άγγιξε ξαφνικά το σημείο ανάμεσα στη μύτη και το πάνω χείλος της και είπε: «Έχεις ένα μικρό μουστάκι. Είναι αξιολάτρευτο». Στη συνέχεια, η Λετίσια πέρασε το δάχτυλό της πάνω στο φρύδι της Φρίντα. «Μου αρέσει ο τρόπος που ενώνονται τα φρύδια σου. Μοιάζουν με φτερούγες πουλιού». Η σκιά του μουστακιού και τα ενωμένα φρύδια της έκαναν κάποτε τη Φρίντα να ντρέπεται, αλλά έμαθε να τα αγαπάει, ακόμα και να τα τονίζει στους πίνακές της. Οι άνθρωποι που την ενδιέφεραν τα έβρισκαν ελκυστικά, αν και, για να σας πω την αλήθεια, εγώ δε συμφωνούσα.
Η Λετίσια πήρε το πρόσωπο της Φρίντα στα χέρια της και τη φίλησε απαλά στα χείλη. «Γλυκιά μου, έχεις κάνει ποτέ έρωτα με γυναίκα;» τη ρώτησε ψιθυριστά. «Είναι πολύ καλύτερο από το να το κάνεις με άντρα. Μια γυναίκα καταλαβαίνει αυτό που θέλει μια άλλη γυναίκα». Άρχισε να χαϊδεύει τρυφερά το σώμα της Φρίντα, φροντίζοντας να πιέζει τα πιο επίμαχα σημεία.
«Βλέπεις;» είπε η Λετίσια. «Καμιά σχέση με τον άντρα. Εκείνος σε αρπάζει άγρια, αλλά μια γυναίκα είναι τρυφερή. Έλα γλυκιά μου, άσε με. Δεν είναι ωραία; Τώρα, κάνε κι εσύ το ίδιο σ’ εμένα!»
Μπάρμπαρα Μουχίκα: Frida (Ελληνικά γράμματα)
4 σχόλια:
"Πέρασα τη ζωή μου περιτριγυρισμένη από διάσημες προσωπικότητες. Πολλούς διάσημους ανθρώπους. Όχι μόνο τον Ντιέγκο και τη Φρίντα, αλλά και άλλους. Σταρ του κινηματογράφου... Ναι, τελικά κατάφερα να γνωρίσω και σταρ του κινηματογράφου... και πολιτικούς. Τον Τρότσκι, την Ντολόρες ντελ Ρίο, την Πολέτ Γκοντάρ, τον Αντρέ Μπρετόν. Γνώρισα πολλούς διάσημους... Ξεχώριζα μέσα στην παρέα γιατί δεν ήμουν τίποτα. Αλλά ήμουν σε όλα τα πάρτι, τις συγκεντρώσεις και τα εγκαίνια γιατί ήμουν η αδελφή της Φρίντα Κάλο. Η γυναίκα που μοιράστηκε μαζί της τον άντρα της, το μεγάλο Ντιέγκο Ριβέρα". Η Φρίντα Κάλο, η διάσημη ζωγράφος, έζησε μια πολυτάραχη ζωή. Παντρεύτηκε το ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα, μια επίσης κορυφαία προσωπικότητα. Η ιστορία τους, πλούσια σε ένταση αλλά και πάθη, αιχμαλώτισε τη φαντασία του κόσμου. Η φωνή της Κριστίνα, αδελφής της Φρίντα και ερωμένης για κάποιο διάστημα του Ντιέγκο, μας περιγράφει τη ζωή μιας ξεχωριστής γυναίκας που σημάδεψε με την παρουσία της το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα στην ιστορία του Μεξικού.
(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΜΠΑΡΜΠΑΡΑ ΜΟΥΧΙΚΑ: Frida
ΜΤΦΡ.: ΑΓΟΡΙΤΣΑ ΜΠΑΚΟΔΗΜΟΥ
Η απόπειρα προσέγγισης ενός ιστορικού προσώπου και της εποχής του από έναν περιθωριακό χαρακτήρα είναι μια τακτική που υιοθετούν πολλοί σύγχρονοι μυθιστοριογράφοι, οι οποίοι είτε επινοούν φανταστικά πρόσωπα, μέσα από τα μάτια των οποίων αποδίδεται μια σημαντική προσωπικότητα, είτε βάζουν τους «αφανείς της ιστορίας» να μας παρουσιάσουν ή και να ανατρέψουν την εικόνα ενός μύθου. Με αυτή την πρακτική συχνά μας παρέχεται μια πιο ενδιαφέρουσα οπτική από την επικρατούσα, ενώ ταυτόχρονα δίνονται και άλλες διαστάσεις στα κίνητρά τους ή αναλύονται οι πηγές των ικανοτήτων τους και του ρόλου τους στις εξελίξεις. Στο εν λόγω μυθιστόρημα παρουσιάζεται μέσα από μια ψυχαναλυτική προσέγγιση η ρίζα του ταλέντου της βιογραφούμενης ζωγράφου: Η «Φρίντα» της Μπάρμπαρα Μουχίκα, μυθιστορηματική βιογραφία της εκκεντρικής Μεξικάνας ζωγράφου Φρίντα Κάλο, είναι εξ ολοκλήρου ειπωμένη από την κατά έντεκα μήνες μικρότερη κι επισκιασμένη αδελφή της.
Η συγγραφέας δηλώνει στο σημείωμα που ακολουθεί το μυθιστόρημα πως επέλεξε αυτό το συγκεκριμένο δίδυμο, της Φρίντα Κάλο και της αδελφής της Κριστίνα, για να αποδώσει ένα γενικότερο θέμα των ανθρώπινων σχέσεων, την «απεριόριστη ικανότητά μας να πληγώνουμε ακόμα και αυτούς που αγαπάμε πραγματικά», αλλά μέσα από το λόγο της αφανούς αδελφής, που έζησε στη σκιά και παρακολούθησε σχεδόν εξ ολοκλήρου τη ζωή της, επινοεί κι άλλες, ίσως πιο ενδιαφέρουσες, πτυχές της εικόνας της. Οι βιογράφοι της μεγάλης ζωγράφου ελάχιστα έχουν ασχοληθεί με την αδελφή, η οποία δεν είναι παρά μια αναφορά στο περιθώριο του μύθου της. Το μοναδικό σημείο που την καθιστά ενδιαφέρουσα είναι ότι πόζαρε για το σύζυγο της Φρίντα, το διάσημο Ντιέγκο Ριβιέρα, τον οποίο και αποπλάνησε κι έγινε η αφορμή για μια προσωρινή διάλυση του γάμου τους. Στο σημείο αυτό στέκεται ιδιαίτερα η συγγραφέας, καταγράφοντας τις μύχιες σκέψεις μιας γυναίκας που έζησε παρακολουθώντας τη ζωή μιας τόσο πληθωρικής και σαρωτικής προσωπικότητας.
Η ιδιαιτερότητα του μυθιστορήματος εντοπίζεται στην παρακινδυνευμένη τεχνική του: η αφήγηση αποτελείται από το ένα μέρος του διαλόγου της Κριστίνα με κάποιον υποθετικό Αμερικανό ψυχίατρο, χρόνια μετά το θάνατο της αδελφής της, πρακτική που δεν γίνεται πάντοτε πειστική, καθώς σε ορισμένα σημεία στερείται την προφορικότητα που προϋποθέτει μια συνομιλία. Ομως, η ιδέα της εξομολόγησης παραμένει ευφυής καθώς μέσω αυτής προσδίδεται στην αφήγηση μια δραματική αμεσότητα, αποκαλύπτοντάς μας τα αντιφατικά συναισθήματα και τις υπόγειες σκέψεις της αφηγήτριας. Επίσης, υπάρχουν ελάχιστες αναφορές στην υπόλοιπη ζωή της ψυχαναλυόμενης· ολόκληρο το μυθιστόρημα καταγίνεται με τη ζωή της Φρίντα και για το πώς η αδελφή της βίωσε τη δυναμικότητα, την αποφασιστικότητα, την αρρώστια, την επιτυχία και τη λάμψη της.
Αν λοιπόν η ζωγράφος Φρίντα Κάλο αποκάλυψε τον εσωτερικό της κόσμο μέσα από τις αυτοπροσωπογραφίες της, οι οποίες απεικόνιζαν τα μακάβρια όνειρά της και τα βαθύτερα τραύματά της, η Κριστίνα αποκαλύπτει τον δικό της προφορικά, μέσα από την εξομολόγησή της στον ψυχαναλυτή.
Ολα τα χαρακτηριστικά της περιγράφονται σε αντιδιαστολή με αυτά της αδελφής της. Η Κριστίνα διαθέτει ό,τι στερείται η Φρίντα. «Εκείνη ήταν η έξυπνη, εγώ ήμουν η όμορφη», επαναλαμβάνει, «εκείνη μια γυναίκα ανάπηρη με μουστάκι, εγώ θηλυκή». Η Φρίντα, αντισυμβατική που δεν ακολουθούσε τους κανόνες, η Κριστίνα προσπάθησε να ικανοποιήσει τους γονείς και, ως φρόνιμη κόρη, έκανε οικογένεια και τους χάρισε εγγόνια.
Τα ιστορικά γεγονότα των αρχών του εικοστού αιώνα, η μεγάλη μεξικανική επανάσταση, οι ταραχές που ακολούθησαν, η κοινωνική μεταρρύθμιση και η επιμονή της διατήρησης της μεξικανικής ταυτότητας από τη Φρίντα και τον Ντιέγκο, καθώς και η εμφάνιση ιστορικών προσώπων αποτελούν το γενικό πλαίσιο της ιστορίας. Εραστές και ερωμένες αλλά και δραματικά περιστατικά επινοούνται προκειμένου να αναδειχθεί το εκρηκτικό ταμπεραμέντο της Κάλο, της γυναίκας που ενέπνευσε πλήθος βιογράφων και μυθιστοριογράφων. Στο μυθιστόρημα του Κάρλος Φουέντες «Τα χρόνια με τη Λάουρα Δίας» η Κάλο παρουσιάζεται μέσα από το βλέμμα μιας «κοινής» Μεξικανής, της Λάουρα Δίας, ως μια μαχητική και γενναία προσωπικότητα, ενώ εδώ περιγράφεται ως ένα πλάσμα κατά βάθος φοβισμένο, καταπονημένη από τον πόνο, ψυχικό και σωματικό, εστιάζοντας κυρίως στην ικανότητά της να υποκρίνεται και να χειρίζεται τις καταστάσεις και όχι τις αρετές της, οι οποίες ωστόσο αναδύονται παρά την προσπάθειά της αδελφής της να τις προσπεράσει.
Σύμφωνα με την αδελφή λοιπόν, η Φρίντα ταυτίστηκε με την επανάσταση γιατί ήθελε να προβληθεί η ίδια, ζωγράφιζε αυτοπροσωπογραφίες γιατί λάτρευε το είδωλό της και ήταν «καταγοητευμένη από τον εαυτό της», είχε εθιστεί στον πόνο γιατί ήθελε να ασκεί εξουσία στους γύρω της και ανεχόταν τις απιστίες του Ντιέγκο γιατί δεν ήθελε να τον χάσει, αν και, ευφυώς, η συγγραφέας παρέχει στον αναγνώστη την ευκαιρία να αξιολογήσει τις πληροφορίες αυτές και να αποφασίσει. Μαθαίνουμε πως σε μικρή ηλικία επλήγη από παραλυτική πολιομυελίτιδα κι έμεινε για έναν χρόνο κατάκοιτη, γεγονός που της άφησε αναπηρία στο δεξί της πόδι, η οποία επιδεινώθηκε ύστερα από ένα δεύτερο ατύχημα σε ένα τρένο. Μας μεταφέρει την ιδεολογική της ταύτιση με τον Ζαπάτα και τη μεξικανική επανάσταση, κάτι που σύμφωνα με την Κριστίνα, η Φρίντα εκμεταλλεύτηκε φορώντας παραδοσιακά μεξικάνικα ρούχα και προβάλλοντας διεθνώς τη μεξικανική της ταυτότητα. Επίσης, περιγράφει λεπτομερώς τη συνάντησή της με τον Ντιέγκο, τον ήρωα της επανάστασης, που πολεμούσε την αδικία με το πινέλο του και -σύμφωνα με την Κριστίνα- η εμμονή του με τον κομμουνισμό δεν ήταν παρά ένα μέσο για να προβληθεί ο ίδιος και να αναδειχθεί σε εθνικό ήρωα, μέσα από τις τοιχογραφίες του που υμνούσαν τον πολιτισμό του Μεξικού και τους καθημερινούς αγώνες του λαού.
Δεν παραλείπει, με κάθε ευκαιρία, να αναφέρει πόσο ευχαριστούσε τη Φρίντα να σοκάρει τον κόσμο και να οδηγεί τα πράγματα στα άκρα. Την επαινεί για την ικανότητά της να καλλωπίζεται, καλύπτοντας τα μειονεκτήματά της και να αποσπά την προσοχή από το ανάπηρο πόδι της, κατορθώνοντας να βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της προσοχής. Με τα ενωμένα της φρύδια σαν «φτερούγες πουλιού» και «το ειλικρινές και σκληρό βλέμμα του ανθρώπου που ξέρει τους κανόνες, τους οποίους αποφάσισε να μην ακολουθήσει», τη σιδερένια θέληση και το ανίκητο πνεύμα κατόρθωσε να τραβήξει την προσοχή του Ντιέγκο, να τον παντρευτεί και να γίνει η σημαντικότερη Μεξικάνα ζωγράφος, να προσελκύει πάνω της το ενδιαφέρον των σημαντικότερων προσωπικοτήτων της εποχής της, να ταξιδέψει και να ζήσει σε Αμερική και Ευρώπη, να παλέψει τον πόνο και κυρίως να δημιουργήσει.
Η Φρίντα, «σταρ στο ίδιο της το δράμα», δεν αποδέχεται τον τίτλο «σουρεαλίστρια της πεμπτουσίας» που της αποδίδουν στο Παρίσι και όπως εξηγεί σε μια επιστολή στην ετεροθαλή αδελφή της Μάνι, οι πίνακές της απεικονίζουν την προσωπική της πραγματικότητα και όπως όλοι οι Μεξικανοί έτσι κι αυτή μετακινείται εύκολα «από το υλικό στο αιθέριο».
Η «Φρίντα» της Μπάρμαρα Μουχίκα είναι, πέρα από μια μυθιστορηματική βιογραφία της μεγάλης ζωγράφου, κι ένα μυθιστόρημα για τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης. Η Φρίντα Κάλο, μια ανάπηρη γυναίκα ταπεινής καταγωγής, παρά το πλήθος των δυσκολιών και των προκαταλήψεων, κατόρθωσε, ξεκινώντας αρχικά ως σύζυγος του διάσημου ζωγράφου, να υπερβεί τις δυσκολίες που της επέβαλε η αναπηρία της, να μετατρέψει τον πόνο της σε δύναμη, κατακτώντας όχι μόνο τις καρδιές του κόσμου της τέχνης αλλά δημιουργώντας το προσωπικό της στιλ, αναδεικνύοντας τις εμμονές της και τους εφιάλτες της σε θέμα της ζωγραφικής της, ζωγραφικής που άγγιξε όχι μόνο τη μεξικανική ψυχή αλλά το συλλογικό ασυνείδητο.
Η γεμάτη αναφορές στα ιστορικά γεγονότα αφήγηση μεταφέρθηκε επιτυχώς στη γλώσσα μας από την Αγορίτσα Μπακοδήμου, ζωντανεύοντας όχι μόνο μια μοναδική προσωπικότητα αλλά και μια συνταρακτική εποχή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 03/01/2003
Δημοσίευση σχολίου