Αν ο γνήσιος έρως δεν ήταν παρά μια απλή μέθη, δε θα ‘ταν πραγματικός και δε θάχε τη δύναμη να πραγματοποιήσει το αληθινό μας είναι. Η μέθη αντί να μας κάνει πραγματικούς, δυναμώνοντας τις ανώτερες δυνάμεις της ζωής μας -όπως συμβαίνει στο γνήσιο έρωτα- μας κάνει να χάσουμε ό,τι πιο δικό μας έχουμε μέσα σ' έναν ανόητο αναβρασμό. Μας θολώνει τα μάτια, μας αμβλύνει την αίσθηση της πραγματικότητας, μας απατά με παραισθήσεις, μας εκμηδενίζει την ελευθερία μας -το νόμο και την πηγή του εαυτού μας.
Ο μεθυσμένος δεν έχει ούτε τη δημιουργική δύναμη ούτε την καθαρή όραση ούτε τη γνήσια σοβαρότητα, που κάνουν δυνατή την πιστή επικοινωνία με τον αγαπημένο. Αν ο έρως δεν ήταν παρά μια μέθη, θα ‘ταν από τη φύση του παροδικός και καμμια ανώτερη επιταγή δε θα ‘χε τη δύναμη να του δώσει διάρκεια. Σε μια τέτοια περίπτωση θα ‘πρεπε να ευχώμαστε τη λύτρωσή μας από την πλάνη του.
Ο γνήσιος έρως δεν είναι απλό αίσθημα. Το απλό αίσθημα είναι μια αδυναμία της φύσης μας, που μας κάνει να ξεπέσουμε, ενώ ο έρως είναι μια δύναμη που μας ανυψώνει. Το αίσθημα δεν έχει τη σοβαρότητα και τη σκληρότητα του ερωτικού Νόμου. Κανένα αίσθημα δεν είναι σταθερό.
"Όλα τα αισθήματα" λέει ο Καντ, "πρέπει να κάνουν ό,τι έχουν να κάνουν τη στιγμή της σφοδρότητάς τους, πριν καθησυχάσουν, αλλοιώς δεν κάνουν τίποτα, αφού η καρδιά ξαναγυρίσει με τρόπο φυσικό στη φυσική της, μετρημένη της κίνηση και ξαναπέσει στην πρώτη της ατονία. Γιατί το αίσθημα είναι κάτι που ερεθίζει χωρίς να δυναμώνει".
Αν ο έρως ήταν μόνο αίσθημα, η πίστη θάταν τότε πράγματι "αναπλήρωμα του έρωτος". Κάθε ανώτερη προτροπή πίστης, που πραγματοποιεί την αιωνιότητα στη διάρκεια του πηγαίου έρωτος, θάταν μάταιη.
Ο γνήσιος όμως έρως δεν είναι ούτε μόνο μέθη, ούτε μόνο αίσθημα, μα Νόμος, που μας κάνει να ζήσουμε το απόλυτο, που νομίζουμε πως το ζούμε και στη μέθη, αυτή τη φορά όμως πραγματικά κι όχι σαν πλάνη, -Νόμος, που έρχεται κι αυτός "απ' την καρδιά" όπως το αίσθημα, όχι όμως σαν αδυναμία μα σαν δύναμη της καρδιάς που εξουσιάζει τα αισθήματα. -Ο έρως είναι Νόμος, που δε μοιάζει διόλου ούτε στον ανόητο νόμο της απλής φυσικής αναγκαιότητας, ούτε στον αναιμικό νόμο του απλού ηθικού δέοντος. Έχει την αλύγιστη σκληρότητα του πρώτου, γιατί είναι η μοίρα μας, -μια μοίρα όμως που τη ζούμε σαν ύψιστη ελευθερία μας, -και την επιτακτική δύναμη του δεύτερου, γιατί είναι επιταγή της ελευθερίας μας, -μιας ελευθερίας όμως που τη ζούμε σαν την ύψιστη αναγκαιότητά μας. -Ο νόμος αυτός είναι η πηγή μας, το κοσμογονικό κέντρο της ζωής μας και η ύψιστη επιταγή του είναι μας.
Ο χαμός του θα εσήμαινε το χαμό του Θεού μας και του εαυτού μας. Η σωτηρία του μέσα μας θα εσήμαινε τη σωτηρία των πάντων για μας.
Αυτό είναι το βαθύ νόημα της ερωτικής πίστης, που δεν μπορεί να μας την επιβάλλει καμμιά εξωτερική φωνή, μα μόνο ο νόμος του δικού μας του είναι -και που έχει τη δύναμη όχι μόνο τη ζωή μας, μα και το θάνατό μας ακόμη να πραγματοποιήσει σαν αιώνια πλήρωση.
Δημήτρης Καπετανάκης: Έρως και Χρόνος (Γαλαξίας)
Ο μεθυσμένος δεν έχει ούτε τη δημιουργική δύναμη ούτε την καθαρή όραση ούτε τη γνήσια σοβαρότητα, που κάνουν δυνατή την πιστή επικοινωνία με τον αγαπημένο. Αν ο έρως δεν ήταν παρά μια μέθη, θα ‘ταν από τη φύση του παροδικός και καμμια ανώτερη επιταγή δε θα ‘χε τη δύναμη να του δώσει διάρκεια. Σε μια τέτοια περίπτωση θα ‘πρεπε να ευχώμαστε τη λύτρωσή μας από την πλάνη του.
Ο γνήσιος έρως δεν είναι απλό αίσθημα. Το απλό αίσθημα είναι μια αδυναμία της φύσης μας, που μας κάνει να ξεπέσουμε, ενώ ο έρως είναι μια δύναμη που μας ανυψώνει. Το αίσθημα δεν έχει τη σοβαρότητα και τη σκληρότητα του ερωτικού Νόμου. Κανένα αίσθημα δεν είναι σταθερό.
"Όλα τα αισθήματα" λέει ο Καντ, "πρέπει να κάνουν ό,τι έχουν να κάνουν τη στιγμή της σφοδρότητάς τους, πριν καθησυχάσουν, αλλοιώς δεν κάνουν τίποτα, αφού η καρδιά ξαναγυρίσει με τρόπο φυσικό στη φυσική της, μετρημένη της κίνηση και ξαναπέσει στην πρώτη της ατονία. Γιατί το αίσθημα είναι κάτι που ερεθίζει χωρίς να δυναμώνει".
Αν ο έρως ήταν μόνο αίσθημα, η πίστη θάταν τότε πράγματι "αναπλήρωμα του έρωτος". Κάθε ανώτερη προτροπή πίστης, που πραγματοποιεί την αιωνιότητα στη διάρκεια του πηγαίου έρωτος, θάταν μάταιη.
Ο γνήσιος όμως έρως δεν είναι ούτε μόνο μέθη, ούτε μόνο αίσθημα, μα Νόμος, που μας κάνει να ζήσουμε το απόλυτο, που νομίζουμε πως το ζούμε και στη μέθη, αυτή τη φορά όμως πραγματικά κι όχι σαν πλάνη, -Νόμος, που έρχεται κι αυτός "απ' την καρδιά" όπως το αίσθημα, όχι όμως σαν αδυναμία μα σαν δύναμη της καρδιάς που εξουσιάζει τα αισθήματα. -Ο έρως είναι Νόμος, που δε μοιάζει διόλου ούτε στον ανόητο νόμο της απλής φυσικής αναγκαιότητας, ούτε στον αναιμικό νόμο του απλού ηθικού δέοντος. Έχει την αλύγιστη σκληρότητα του πρώτου, γιατί είναι η μοίρα μας, -μια μοίρα όμως που τη ζούμε σαν ύψιστη ελευθερία μας, -και την επιτακτική δύναμη του δεύτερου, γιατί είναι επιταγή της ελευθερίας μας, -μιας ελευθερίας όμως που τη ζούμε σαν την ύψιστη αναγκαιότητά μας. -Ο νόμος αυτός είναι η πηγή μας, το κοσμογονικό κέντρο της ζωής μας και η ύψιστη επιταγή του είναι μας.
Ο χαμός του θα εσήμαινε το χαμό του Θεού μας και του εαυτού μας. Η σωτηρία του μέσα μας θα εσήμαινε τη σωτηρία των πάντων για μας.
Αυτό είναι το βαθύ νόημα της ερωτικής πίστης, που δεν μπορεί να μας την επιβάλλει καμμιά εξωτερική φωνή, μα μόνο ο νόμος του δικού μας του είναι -και που έχει τη δύναμη όχι μόνο τη ζωή μας, μα και το θάνατό μας ακόμη να πραγματοποιήσει σαν αιώνια πλήρωση.
Δημήτρης Καπετανάκης: Έρως και Χρόνος (Γαλαξίας)
1 σχόλιο:
..Ο άνθρωπος που αγαπά ζεί το χρόνο με την καρδιά του. Δεν τον νοιώθει σαν κάτι που βρίσκεται έξω από την πιό βαθειά και πιό προσωπική ουσία της ύπαρξής του, -δεν τον νοιώθει σαν μιά αντικειμενική και γενική πραγματικότητα, που σαν τέτοια δεν μπορεί να θίξει την απόλυτη ατομικότητά του- μα τον δείχνει σαν κάτι που είναι ο ίδιος ο εαυτός του, η ουσία της ίδιας του της ύπαρξης.
Κι όμως πρέπει να τον πολεμήσει. Για να πραγματοποιήσουμε τον εαυτό μας, πρέπει κάποτε να του αντιταχθούμε. Ο ερωτευμένος ζεί το χρόνο όχι μόνο σαν κάτι από τον πυρήνα του είναι του, μα και σαν ένα εχθρό που απειλεί το είναι του με τον έσχατο κίνδυνο.
Το πρόβλημα του χρόνου είναι για τον ερώντα πρόβλημα της ίδιας του της υπόστασης. Μαζί με τον έρωτα γεννιούνται μέσα μας κι αντινομίες, που μας απειλούν το πάν -αντινομίες, που δεν είναι απλές απορίες του λογικού μας, που η λύση τους θα εσήμαινε κάποια πνευματική ικανοποίηση- μα αδιέξοδα, στα οποία μας οδηγεί ο αγών μας για την ύπαρξή μας και που θα μπορούσαν να σημάνουν και το χαμό μας.
Ενα απ' αυτά είναι και το πρόβλημα του χ ρ ό ν ο υ σ τ ο ν έ ρ ω τ α.
(από το δοκίμιο του Δημήτρη Καπετανάκη "Ερως και χρόνος" εκδ. ΓΑΛΑΞΙΑ)
Δημοσίευση σχολίου