Τετάρτη, Μαΐου 14, 2008

No 528

Image Hosted by ImageShack.usVictor Gadino

«Από μια έμφυτη κλίση που είχα για τον κόσμο των παραμυθιών», γράφει ο Ζενέ στο Ημερολόγιο ενός κλέφτη, «ήμουν έτοιμος να πράξω όχι σύμφωνα με τους νόμους της ήθικής, αλλά σύμφωνα με ορισμένους νόμους μιας μυθιστορηματικής αισθητικής». Το κριτήριο για να κρίνει κανείς μια πράξη ή έναν άνθρωπο δεν είναι το αγαθό που αυτός παράγει αλλά το ωραίο για το οποίο είναι αυτουργός, «το άσμα που ξεσηκώνει μέσα μου και το οποίο μεταφράζω σε λέξεις έτσι ώστε να μπορώ να σας το μεταδώσω». Στο έργο του Ζενέ «η αισθητική είναι αυτή που θεμελιώνει την ηθική», συνοψίζει ο Μισέλ Κορβέν χωρίς να έχει καμία συνέπεια αυτή του η διαίσθηση, η κατά τα άλλα απολύτως ακριβής’ διότι η υποταγή της ηθικής στην αισθητική είναι μια από τις θεμελιώδεις αρχές του λογοτεχνικού φασισμού από τον Ντ’ Ανούντσιο ως τον Μπαλζάκ.
Το ωραίο δένετια με τις πράξεις και με τους ανθρώπους που κατευθύνονται από το κακό. Η εξύμνηση της ομορφιάς του κακού, ή μάλλον της ομορφιάς της ηθικής υπέρβασης προς το κακό, ανήκει σε μια πολύ ισχυρή λογοτεχνική παράδοση της Ευρώπης από τον 19ο αιώνα και τη συναντάμε, με διάφορες μορφές, στον Μποντλέρ και στον Λοτρεαμόν, όπως ακριβώς βλέπουμε να πληθαίνουν στα τέλη του αιώνα οι δανδήδες οι οποίοι ισχυρίζονται πως κατευθύνουν τη ζωή τους όχι σύμφωνα με την τρέχουσα ηθική αλλά βασιζόμενοι στην αισθητική (…)
Ο Ζενέ υμνεί το μεγαλείο του εγκλήματος. Αυτή η ριζοσπαστική αναγωγή του εγκλήματος και του εγκληματία σε κάτι ποιητικό εντυπωσίασε τους συγχρόνους του, τον Κοκτό πρώτα απ’ όλους και στη συνέχεια τον Σάρτρ, οποίος αγορεύει με όρους του Καντ πάνω στο έγκλημα σαν άσκοπο στόχο, σαν μια «αισθητική πράξη».

Ιβάν Γιαμπλόνκα: Ζαν Ζενέ. Οι ανομολόγητες αλήθειες (Καστανιώτης)

3 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

H περιγραφή είναι από το aboutbooks.gr:

Δηλωμένος παράνομος, ομοφυλόφιλος και θαυμαστής μεγάλων εγκληματιών και τρομοκρατών, ο Ζενέ δεν έπαψε ποτέ να γοητεύει. Η Δεξιά τον μίσησε, οι Σαρτρ, Φουκό και Ντεριντά τον εκθείασαν, και ο ίδιος προσπάθησε σε όλη του τη ζωή να ανατρέψει τη δυτική ιουδαιοχριστιανική ηθική. Σήμερα, ο Ζενέ αποτελεί πλέον σύμβολο αντίστασης κατά της αδικίας και της καταπίεσης, αν και αυτή η θεώρηση υποσκάπτει τον "άλλο" Ζενέ, εκείνον που υπήρξε προστατευόμενο παιδί της Κοινωνικής Πρόνοιας, που εξελίχθηκε σε αντισημίτη και που ένιωσε έλξη για τα εγκλήματα των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης.

Επιβάλλεται, επομένως, μια καινούργια προσέγγιση της περίπτωσης Ζενέ. Η μελέτη του φακέλου του στην Κοινωνική Πρόνοια, κάτι που δεν είχε ποτέ δει το φως της δημοσιότητας ως σήμερα, και ο παραλληλισμός ανάμεσα στην αισθητική του και το φασιστικό ιδεώδες δίνουν την ευκαιρία στον Γιαμπλόνκα να αποδομήσει όλες τις ως τώρα "καθωσπρέπει" ερμηνείες. Οι ανομολόγητες αλήθειες του Ζαν Ζενέ δεν είναι μονάχα μια αποκαλυπτική βιογραφία, αλλά κι ένα δοκίμιο που επιχειρεί να ρίξει φως στο λογοτεχνικό κόσμο του Ζενέ αλλά και γενικότερα στην πολιτισμική ιστορία της Γαλλίας του 20ού αιώνα.
~~~~~~~~~~~~

Ανώνυμος είπε...

Aπό την Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας
21/03/2008

Παρουσιάζουν ο ΝΙΚΟΣ ΝΤΟΚΑΣ και ο ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ

**Αυτάρεσκος, προκλητικός και τσαμπουκαλής ήταν ο Γάλλος Ζαν Ζενέ (1910-1986). Δηλωμένος ομοφυλόφιλος, παράνομος και θαυμαστής μεγάλων εγκληματιών και τρομοκρατών ήταν επόμενο -με δεδομένο το ταλέντο του- να προκαλέσει το μίσος πολλών και τον θαυμασμό άλλων. Φαίνεται πως η μόνη σταθερά του ήταν το μίσος του για την ιουδαιοχριστιανική δυτική ηθική, την οποία πάλεψε να ανατρέψει. Ηταν ή έδειχνε φιλοναζί, αλλά υποστήριζε κατά καιρούς και αριστερίστικες ομάδες.

Ο βιογράφος του Ιβάν Γιαμπλόνκα (1973), που διδάσκει Ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Μάιν στη Γαλλία, επιχειρεί να αποκαταστήσει κάποιες αλήθειες σχετικά με τη ζωή του Ζενέ. Δεν ακολουθεί τη «γραμμή» Σαρτρ, Φουκό και Ντεριντά, που τον εκθείαζαν και τον θεωρούσαν θύμα του σωφρονιστικού συστήματος. Ο φάκελός του, λέει, στην κοινωνική πρόνοια δείχνει ότι ο Ζενέ δεν είχε λόγους να διαμαρτύρεται. Οι άνθρωποι που τον ανέλαβαν ήταν καλοί οικογενειάρχες και ευκατάστατοι. Του έδωσαν τη δυνατότητα να ζήσει μια μέτρια ζωή στην επαρχία, αλλά αυτός είχε αλλού τον νου του. Σήμερα αποτελεί σύμβολο αντίστασης κατά της αδικίας και της καταπίεσης.
~~~~~~~~~~~~

Άλλες καταχωρήσεις για τον Ζαν Ζενέ:

Νο 290: Ο Καβγατζής της Βρέστης
No 551: Αποσπάσματα

Ανώνυμος είπε...

Aπό το Αθηνόραμα-Βιβλίο (athinorama.gr/book)

Γράφει ο Κωστής Παπαγιώργης:

Γνωστός στο ντόπιο κοινό τόσο μυθιστορηματικά όσο και θεατρικά, ο Ζενέ έχει το δικό του κλαμπ και τους φανατικούς αναγνώστες του.

Τα στοιχεία της ταυτότητάς του είναι ερεθιστικά: «Κλέφτης, δειλός, προδότης, πούστης και υμνητής των ναζί», κατάφερε μέσα από τον κοινωνικό του εξευτελισμό να στήσει ένα έργο που ταΐζει τις προκαταλήψεις αδιαφορώντας για την ηθική. Πόθεν λοιπόν η αξία και η ευφυΐα του Ζενέ; 'Αμα τη λήξει του πολέμου, ο Σαρτρ ανέλαβε προσωπικά την αποκατάσταση του συγγραφέα γράφοντας ένα ογκώδες βιβλίο, αποκαλώντας τον «άγιο» και σώζοντάς τον ουσιαστικά από τις αρπάγες της δικαιοσύνης που οδήγησε κάποιους προδότες στη θανατική ποινή. Στη Γαλλία υπήρξε «ζήτημα Ζενέ», όχι μόνο φιλολογικό και κριτικό, αλλά βαθύτατα εθνικό. Ακριβώς αυτό το πρόβλημα αναλαμβάνει ο Γιαμπλόνκα να φωτίσει πιάνοντας την ιστορία από την αρχή. Αληθεύουν οι πληροφορίες περί του ατόμου του; Ήταν όντως αυτό που λέει και γράφει; Έχει δίκιο ο Σαρτρ ή έπλασε μια μουτσούνα αγιότητας για να δικαιώσει τον υπαρξισμό του;

Το πιο εντυπωσιακό μέρος του βιβλίου είναι βέβαια το ζήτημα του «γαλλικού φασισμού», που δεν αποτελούσε βέβαια πρωτοτυπία του Ζενέ. Ολόκληρη χορεία πρωτοκλασάτων συγγραφέων (ακόμη και ο Μπλανσό και ο Μπατάιγ...) είχαν συγκλονιστεί από το τελετουργικό μέρος του ναζισμού - ήτοι την αναζωογόνηση εθνικών μύθων, τη λατρεία της βίας, το μυστικισμό του μεγάλου και υπάκουου πλήθους, την περιφρόνηση της δημοκρατίας, του καπιταλισμού κ.λπ. Ο Γιαμπλόνκα είναι ευγενής με όλους, δεν αφήνει τίποτα να του ξεφύγει, είναι Γάλλος αλλά και αυστηρός. τελικά έγραψε ένα βιβλιοσυναρπαστικό.

Πάνω στο θέμα του γαλλικού φασισμού ο αναγνώστης μπορεί να προσφύγει και στην πραγματεία του Ρίτσαρντ Γουόλιν «Η γοητεία του ανορθολογισμού» (εκδ. Πόλις), στην οποία τα γαλλικά παρασκήνια της Αντίστασης ανοίγουν διάπλατα. Η μετάφραση είναι του Γιάννη Στρίγκου.