Πέμπτη, Ιουνίου 23, 2005

No 103

Image Hosted by ImageShack.us
Gyan Samara (ΗΠΑ)
.
.
Γύρισα όλα τα μπαρ αυτής της λαμπερής πόλης και στο τέλος της πρώτης μου νύχτας εκεί, τυφλωμένος απ’ το αλκοόλ, χαυνωμένος από πόθο, ανέβηκα τις σκάλες ενός σκοτεινού ξενοδοχείου, παρέα μ’ ένα ναύτη. Αργά την επομένη έμαθα ότι η έξοδος του ναύτη δεν είχε λήξει κι ότι είχε φίλους στην πόλη. Πήγαμε να τους επισκεφτούμε. Μείναμε εκεί τη νύχτα. Περάσαμε μαζί την άλλη μέρα και την επομένη. Την τελευταία νύχτα της εξόδου του τα ήπιαμε σ’ ένα μπαρ γεμάτο κόσμο. Στεκόμαστε μπροστά στον πάγκο κι είχαμε απέναντί μας τον καθρέφτη. Ήμουν μεθυσμένος. Και αδέκαρος σχεδόν. Ξαφνικά, βλέπω την Έλα στον καθρέφτη. Για μια στιγμή πίστεψα ότι μου είχε στρίψει και γύρισα πίσω. Έδειχνε φοβερά κουρασμένη, ασήμαντη και μικροκαμωμένη.
Για μερικές ατέλειωτες στιγμές δεν είπαμε τίποτα ο ένας στον άλλο. Ένιωθα τον ναύτη να μας κοιτάζει.
«Λάθος το μπαρ έκανε;» με ρώτησε τέλος εκείνος.
Η Έλα τον κοίταξε και χαμογέλασε.
«Δεν είναι το μόνο που έκανα λάθος», του είπε.
Τώρα ο ναύτης γύρισε σ’ εμένα.
«Λοιπόν», είπα στην Έλα, «τώρα ξέρεις».
«Νομίζω ότι ήξερα εδώ και πολύ καιρό» είπε. Στράφηκε έτοιμη να φύγει. Σηκώθηκα και την ακολούθησα. Ο ναύτης μ’ άρπαξε.
«Είσαι…είναι…»
Ένευσα καταφατικά.

Τζέιμς Μπόλντουιν : Το δωμάτιο του Τζοβάνι (Οδυσσέας)

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Από το site του Μεταίχμιου:

Σημαδεμένος από μια ομοφυλοφιλική εμπειρία στην εφηβεία του, ο Ντέιβιντ, ένας νεαρός Αμερικανός, αναζητώντας την εσωτερική του ισορροπία, θα καταλήξει στο Παρίσι της δεκαετίας του 1950. Στη διάρκεια της νύχτας που θα φέρει τον τραγικό επίλογο της ιστορίας του, ο Ντέιβιντ μας αφηγείται την παράλληλη σχέση του με τον Τζοβάνι και την αρραβωνιαστικιά του, την Έλα, την πάλη του ανάμεσα στην ερωτική επιθυμία και τη συμβατική ηθική, τη σύγκρουση ανάμεσα στην αλήθεια του κορμιού και τα ψέματα του μυαλού.

Το κλασικό αυτό αφήγημα πάθους και θανάτου, το οποίο εκδόθηκε το 1956 και αντικατοπτρίζει την προσωπική πάλη του ίδιου του συγγραφέα με τη σεξουαλική αμφισημία, παραμένει ένα συγκλονιστικό βιβλίο χάρη στην απλότητα του δραματικού του ιστού και στην ένταση με την οποία εκτυλίσσεται η πλοκή του, αποκαλύπτοντάς μας άγνωστες πτυχές της ανθρώπινης καρδιάς

Η μετάφραση στην έκδοση του Μεταίχμιου είναι της Τερέζας Βεκιαρέλλη

Ανώνυμος είπε...

Από ΤΑ ΝΕΑ (Βιβλιοδρόμιο)
Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2005

Γράφει ο Πέτρος Τατσόπουλος

Πάθος ή κοινωνικές συμβάσεις; Tο δίλημμα που θέτει ο Tζέιμς Mπόλντουιν

Tο δόκανο του πόθου

ΟΛΟI MAΣ, APΓA Ή ΓPHΓΟPA, ΠEPNAME AΠΟ THN IΔIA ΔΟKIMAΣIA. KAΛΟYMAΣTE NA AΠΟΦAΣIΣΟYME AN ΘA AKΟΛΟYΘHΣΟYME TH ΦΩNH TΟY ΠΟΘΟY MAΣ Ή TH ΦΩNH TΩN KΟINΩNIKΩN ΣYMBAΣEΩN. AΛI KAI TPIΣAΛI MAΣ, AN H ΠPΩTH ΦΩNH ΔEN ΣYΓXPΟNIZETAI ME TH ΔEYTEPH

O Αφροαμερικανός Τζέιμς Μπόλντουιν τάραξε τα νερά της πουριτανικής του πατρίδας δημοσιεύοντας στα μέσα της δεκαετίας του 1950 το «Δωμάτιο του Τζοβάνι», το υπέροχο μυθιστόρημά του. Ένα βιβλίο που διατηρεί ακέραιη την ηθική αιχμηρότητά του μισόν αιώνα αργότερα. Μπορεί να μη μας σοκάρουν πλέον τα τεκταινόμενα - τα βλέπουμε και στην τηλεόραση, πράγμα αδιανόητο για τον καιρό του Αϊζενχάουερ -, αλλά το δίλημμα που προκύπτει από αυτά τίθεται κι επανατίθεται διαρκώς σήμερα, όπως θα τίθεται και θα επανατίθεται και στο ορατό μέλλον, αν όχι και στο αόρατο. Είναι από τα λεγόμενα θεμελιώδη.

Αναποφάσιστος

Ο ήρωας του μυθιστορήματος του Μπόλντουιν έρχεται αντιμέτωπος με δύο επιλογές στη συντηρητική δεκαετία του '50 στις ΗΠΑ: ομοφυλόφιλος και στο περιθώριο ή ετεροφυλόφιλος και στο προσκήνιο. Ένα δίλημμα όμοιο με εκείνο που αντιμετώπισε ο Ντένις Κουέιντ στην ταινία «Πέρα από τον Παράδεισο»

Ο Μπόλντουιν μάς μεταφέρει στο μεταπολεμικό Παρίσι, ένα Παρίσι ήδη κουρασμένο, ανεκτικό από νομοθετική άποψη - οι ομοφυλόφιλοι δεν διώκονται ποινικά, ενόσω διώκονται στις Ηνωμένες Πολιτείες - αλλά και στενόμυαλο από κοινωνική. H κοινή γνώμη αντιμετωπίζει με καχυποψία τις «αδερφές» και κατά βάθος εύχεται να ξεκουμπιστούν - οικεία βουλήσει, αν γίνεται - για να «ξεβρωμίσει» ο τόπος. Ο κεντρικός ήρωας-αφηγητής του Μπόλντουιν, ο Ντέιβιντ, ένας ξανθός εικοσιεπτάχρονος Αμερικανός, όμορφος και προσωρινά απένταρος - ο πατέρας του δεν του στέλνει λεφτά, ώστε να τον εξαναγκάσει να επιστρέψει στην Αμερική -, συγκαταλέγεται στους σεξουαλικά «αναποφάσιστους».

Διόλου θηλυπρεπής, φαινομενικά ετεροφυλόφιλος, αρραβωνιασμένος με την Έλα, μια σχετικά απελευθερωμένη - όσο πατάει η γάτα - Αμερικανιδούλα από τη Μινεάπολη, έχει δοκιμάσει και τον απαγορευμένο καρπό μια φορά στο παρελθόν, αλλά δεν πολυσκοτίζεται να τον ξαναδοκιμάσει, παρότι οι «αδερφές» τον λιμπίζονται, ώσπου συναπαντάει τον Τζοβάνι. Στα παριζιάνικα στέκια, όπου ανθεί το ψωνιστήρι μεταξύ ανδρών, ο ευειδής Τζοβάνι, φτωχός μετανάστης από την Ιταλία, εργάζεται εποχικά ως μπάρμαν. Ο Τζοβάνι θα ερωτευθεί τον Ντέιβιντ, αλλά ο Ντέιβιντ - μολονότι σαρκικά θα ανταποκριθεί - δεν θα ξεκαθαρίσει μέχρι τέλους αν είναι ερωτευμένος με τον Τζοβάνι και, κυρίως, αν στον βωμό αυτής της εύθραυστης σχέσης επιθυμεί να θυσιάσει ένα βατό ετεροφυλοφιλικό πεπρωμένο.

Είπαμε: μέσα της δεκαετίας του 1950. Δεν είχες πολλές επιλογές - τις εξής δύο. Είτε ομοφυλόφιλος και στο περιθώριο, είτε ετεροφυλόφιλος και στο προσκήνιο. H παρουσία της Έλα - η πίεση που ασκεί ακόμη κι εν τη απουσία της - θα οδηγήσει τον Ντέιβιντ σε αποφάσεις που θα σταθούν καθοριστικές - θανάσιμα καθοριστικές - και για το μέλλον του Τζοβάνι.

Έως εδώ, θα μου πείτε, τίποτε δεν ηχεί εξαιρετικά πρωτότυπο. Ένα κλασικό μελόδραμα, με τους ήρωες που φορούν παντελόνια - κυριολεκτικά και μεταφορικά - να πλειοψηφούν εκείνων που φορούν φουστάνια. Τι το καθιστά τόσο ιδιαίτερο; Πρώτα απ' όλα, η παντελής έλλειψη ηθικολογίας στην αφήγηση - και μάλιστα από Αμερικανό συγγραφέα, γεγονός που αυξάνει δραστικά τη σημασία από το ανδραγάθημα του Μπόλντουιν.


Ταξίδι μύησης

«Οι Αμερικανοί δεν θα 'πρεπε να έρχονται ποτέ στην Ευρώπη», δηλώνει κάπου η Έλα, «δεν μπορούν ποτέ πια να ξαναείναι ευτυχισμένοι» - και ο Μπόλντουιν, ως αφηγητής, δείχνει να έχει πλήρη συναίσθηση των συνεπειών αυτού του «υβριστικού» υπερατλαντικού ταξιδιού μύησης... Έπειτα, η ίδια η πρόζα του Μπόλντουιν. Τόσο ρευστή και τόσο σφριγηλή ταυτόχρονα. Κρίμα που αυτός ο συγγραφέας δεν έχει γίνει γνωστός στην Ελλάδα. Απ' όσο γνωρίζω κυκλοφορεί μόνο ένα ακόμα βιβλίο του. Γνωρίστε τον λοιπόν και χαρείτε τον.


«Μάστορας» σε θέματα ταμπού

Ο Τζέιμς Μπόλντουιν τάραξε τα νερά των πουριτανικών ΗΠΑ δημοσιεύοντας στα μέσα της δεκαετίας του 1950 το «Δωμάτιο του Τζοβάνι»

Φίλος του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και του Μάλκολμ X, ο Τζέιμς Μπόλντουιν ξεχώρισε ως συγγραφέας γιατί στα έργα του προσέγγισε με μοναδική μαστοριά θέματα ταμπού όπως η ομοφυλοφιλία και οι διαφυλετικές σχέσεις. Γεννημένος στο Χάρλεμ το 1924, πέρασε την εφηβεία του ως παπαδοπαίδι στη σκιά ενός αυστηρού πατέρα και έκανε στροφή στα 18 του εγκαταλείποντας το σπίτι του για να δουλέψει ως εργάτης σιδηροδρόμων στο Νιου Τζέρσι. Φορτωμένος τα βιώματα ενός «μαύρου στη λευκή Αμερική», πρωτοδημοσίευσε διηγήματά του σε περιοδικά, αλλά κατάφερε να «γίνει» συγγραφέας μόνο όταν μπόρεσε να δει την πατρίδα του απ' έξω. Όταν έφυγε το 1948 και πήγε να δουλέψει (ως δημοσιογράφος κατ' αρχήν) στο Παρίσι, όταν πήγε έπειτα στην Ελβετία κι όταν εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

Ήταν μόλις 31 χρόνων όταν καθιερώθηκε με το πρώτο κιόλας (αυτοβιογραφικό) μυθιστόρημά του «Go, tell it on the mountain» και όταν πέθανε το 1987 ήταν ήδη ένας από τους κλασικούς του «αμερικανικού κανόνα». Από τους πρωτοπόρους του αγώνα για την ισότητα των δικαιωμάτων, έγραψε μυθιστορήματα, διηγήματα, θεατρικά έργα, δοκίμια και έδωσε περίφημες διαλέξεις. Ανάμεσα στα γνωστότερα έργα του είναι τα «Notes on a native son», «Nobody knows my name», «The fire next time», «If Bede street could talk», «The evidence of things not seen». Πέρσι κυκλοφόρησε στα ελληνικά το «Μια άλλη χώρα».