Παναγιώτης Γράββαλος
Μέσα σ’ αυτή την πόλη δεν μπορείς να πάψεις να συλλογίζεσαι τον Καβάφη, σε κάθε γωνιά, και κάνοντας τις τέσσερα-πέντε ποιήματα κάθε χρόνο. Πρέπει να παέι κανείς στην Αλεξάνδρεια για να καταλάβει πώς δούλεψε ο Καβάφης. Πουθενά αλλού δε θα του ήταν δυνατό να γράψει: «είμεθα ένα κράμα εδώ…» ή «εν μέρει…» -πουθενά έξω από τους δρόμους με την εξωφρενική ποικιλία πρωτάκουστων ονομάτων. Κι ακόμη είναι ζήτημα αν θα μπορούσε να βρει αλλού μια τέτοιαν αίσθηση της λιμνάζουσας διάλυσης, της ματαιότητας της ανθρώπινης προσπάθειας και του αισθησιακού μηδενισμού που τόσο καλά έδωσε στην ποίησή του –κι αυτής της χάρης τέλος πάντων.
Γιώργος Σεφέρης: Μέρες Δ’
Η πιο εξαιρετική πνευματική φυσιογνωμία της Αιγύπτου είναι χωρίς άλλο ο ποιητής Καβάφης.
Στο μεσόφωτο του αρχοντικού σπιτιού του προσπαθούσα να διακρίνω τη μορφή του. Ανάμεσά μας είναι ένα μικρό τραπεζάκι, γιομάτο ποτήρια με χιώτικη μαστίχα κι ουίσκι –και πίνουμε.
Μιλούμε για πλήθος πρόσωπα κι ιδέες, γελούμε, σωπαίνουμε, και πάλι αρχίζει, με κάποια προσπάθεια, η κουβέντα. Εγώ πολεμώ να κρύψω στο γέλιο τη συγκίνηση και τη χαρά μου. Να ένας άνθρωπος μπροστά μου, άρτιος, που τελεί τον άθλο της τέχνης με υπερηφάνεια και σιωπή, αρχηγός ερημίτης, κι υποτάσσει την περιέργεια, τη φιλοδοξία και τη φιληδονία στον αυστηρό ρυθμό μιας επικούρειας ασκητικής.
Νίκος Καζατζάκης: Ταξιδεύοντας, Ιταλία-Αίγυπτος-Σινά-Ιερουσαλήμ-Κύπρος-ο Μοριάς
- Το ξέρεις ότι ο Καβάφης έμενε πάνω από ένα μπορντέλο στην οδό Λέπσιους, δυο βήματα από δω; Ήταν μισογύνης και δεν απηύθυνε ποτέ το λόγο στις γυναίκες. Μολαταύτα, ως εξαιρετικά ευγενής άνθρωπος περνώντας μπρος από τις πουτάνες έλεγε πάντα καλημέρα ή καλησπέρα, ούτε κουβέντα όμως παραπάνω, κι εκείνες τον αντιχαιρέτιζαν καλημέρα ή καλησπέρα. Ως τη μέρα που η ματρόνα αγανακτισμένη του φώναξε: «Καλημέρα-καλησπέρα, αδερφάρα του κερατά!».
Ντανιέλ Ροντώ: Αλεξάνδρεια. Η πρωτεύουσα της μνήμης
στο Φαίδων Ταμβακάκης (επιμ.): Αλεξάνδρεια (Μεταίχμιο)