Νο 589

Lawrence Alma-Tadema

.
Τα μονοπάτια που οδηγούσαν από τον έρωτα στην καταστροφή ήταν πολλά και διάφορα. Οι φιλόσοφοι φαίνεται ότι πίστευαν πως η επιρροή του έρωτα προκαλούσε μια γενικότερη σύγχυση των πνευματικών ικανοτήτων, η οποία οδηγούσε σε κάθε είδους οικονομική αμέλεια και ανόητα έξοδα. Από την άποψη αυτή, οι οικονομικές επιπτώσεις του έρωτα είναι κάπως σαν τις οικονομικές επιπτώσεις του ποτού. Ο Ξενοφών ισχυρίζεται ότι τόσο ο εραστής όσο και ο πότης χάνουν όλο και πιο πολύ την ικανότητα να σχολούνται με τα δέοντα και να αποφεύγουν τα απαγορευμένα. Ένα ανέκδοτο για τον Αλκιβιάδη λέει πως, σε μια περίσταση, όρμησε στο σπίτι του Άνυτου, του πλούσιου εραστή του, και αποφάσισε να προχωρήσει σε μια μικρή περιουσιακή αναδιανομή' αφού ήπιε στην υγεία του με τα μισά κρασοπότηρα του σπιτιού (προφανώς ασημένια ή χρυσά), διέταξε μετά τους υπηρέτες του να τα κουβαλήσουν στο σπίτι του φίλου του Θρασύλλου, ο οποίος ζούσε πιο στριμωγμένος οικονομικά. Κάποιοι διαμαρτυρήθηκαν ότι η συμπεριφορά του Αλκιβιάδου ήταν απερίσκεπτη, αλλά ο Άνυτος απάντησε:
- Καθόλου! Ήταν στην εξουσία του να τα πάρει όλα και δείχνει μεγάλη σωφροσύνη από μεριάς του που μου άφησε τα μισά.*
Οι δαπάνες των ερωτικών περιπετειών έπαιρναν πολλές και διαφορετικές μορφές, όσες και οι σχέσεις οι ίδιες. Στην πραγματικότητα, η φύση της οικονομικής συναλλαγής έπαιζε ουσιώδη ρόλο στον προσδιορισμό του χαρακτήρα μιας ερωτικής σχέσης. Η πληρωμή μιας καθορισμένης τιμής σε μετρητά χαρακτήριζε την ανώνυμη ανηθικότητα του πορνείου. Το δώρο μαρτυρούσε μια πιο μακροχρόνια διευθέτηση αβέβαιων ανταλλαγμάτων.

Τζέιμς Ντέιβιντσον: Αρχαίοι Αθηναίοι. Ηδονές, καταχρήσεις και πάθη (Περίπλους)

*Ξενοφών, Απομνημονεύματα 1.2.22' Αθήναιος 12.534f

Νο 588

Ας αφήσουμε λοιπόν αυτά, και αφού η δύναμη του Έρωτα είναι τόσο μεγάλη, ας εξετάσουμε την ευμένειά του και τις χάρες του προς τους ανθρώπους, όχι αν παρέχει πολλά αγαθά στους ερωμένους – διότι αυτά είναι φανερά σε όλους – αλλά αν παρέχει μεγαλύτερες και περισσότερες ωφέλειες στους ίδιους τους ερωτευμένους' διότι ο Ευριπίδης, αν και ευάλωτος στον έρωτα, το ελάχιστο θαύμασε λέγοντας:
ποιητή κάνει κάποιον
ο Έρως, ακόμα κι αν πριν δεν είχε το χάρισμα των Μουσών.
Τον κάνει εύστροφο, ακόμα κι αν πριν ήταν αργόστροφος, και ανδρείο, όπως έχει ειπωθεί, αν ήταν δειλός, όπως αυτοί που πυρακτώνουν τα ξύλα και τα κάνουν από μαλακά σκληρά. Γενναιόδωρος, τρυφερός και μεγαλόψυχος γίνεται κάθε ερωτευμένος, καθώς η μικρολογία και η φιλαργυρία του μαλακώνει σαν το σίδερο με τη φωτιά, ώστε να χαίρεται να δίνει στους αγαπημένους, τόσο όσο δεν χαίρονται να παίρνουν οι ίδιοι από άλλους. Γνωρίζετε βέβαια ότι, τότε που ο Άνυτος, γιος του Ανθεμίωνα και εραστής του Αλκιβιάδη, έκανε το τραπέζι σε κάποιους ξένους με γενναιοδωρία και λαμπρότητα, μπήκε ο Αλκιβιάδης με την παρέα των γλεντοκόπων, πήρε από το τραπέζι σχεδόν τα μισά ποτήρια και έφυγε. Όταν οι ξένοι ενοχλήθηκαν και είπαν: “Περιφρονητικά σου φέρεται και υπεροπτικά ο νεαρός”, ο Άνυτος απάντησε: “Αντίθετα, φιλικά, γιατί, αν και μπορούσε να τα πάρει όλα, αυτός μου άφησε κι εμένα τόσα”. Ευχαριστημένος λοιπόν ο Ζεύξιππος, είπε: “Ηρακλή μου, θα μπορούσα να ξεχάσω σχεδόν την αρχαία μου έχθρα απέναντι στον Άνυτο για τη συμπεριφορά του προς τον Σωκράτη* και τη φιλοσοφία, αν ήταν τόσο ευγενής και ανώτερος στον έρωτα”

Πλούταρχος: Ερωτικός στα Ηθικά τόμος 19 (Κάκτος)

* Ο Άνυτος ήταν ένας από τους κατηγόρους του Σωκράτη

Νο 587

Γιάννης Τσαρούχης
.
Επί της ουσίας (...) το κείμενο του Μαρωνίτη ήταν διάτρητο και ευάλωτο σε κριτικό έλεγχο. αν ενοχλούσε κάτι ήταν το γεγονός ότι ήταν ένα κείμενο κακής πρόθεσης. Παπατζίδικα (εδώ παπάς, εκεί παπάς, πού ΄ναι ο παπάς) δόλιο και με φρασεολογία "από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα", προσπαθούσε να βγάλει σκάρτα τα πεζογραφήματα του Ιωάννου, παραγνωρίζοντας βασικές αλήθειες.
.
Γιώργος Αράγης: Για τον Ιωάννου (Ίνδικτος)

No 586

Γιάννης Τσαρούχης

Στο παρελθόν, γνωστός καθηγητής και λόγιος κατηγόρησε τον Ιωάννου ως «επαρχιώτη». Ανοιχτοί λογαριασμοί μεταξύ Θεσσαλονικέων. Ούτε οι πρώτοι, ούτε οι τελευταίοι. Δεν μας ενδιαφέρουν πια. Όμως υπάρχει μια αλήθεια σε αυτό. Ο Ιωάννου μοιάζει περιχαρακωμένος στη γενέθλια πόλη του. (…) Ένας άνθρωπος της περιφέρειας λοιπόν (…) παραμένει ένας πεζογράφος της περιφέρειας. Παρά το γεγονός ότι αργότερα ξεπέρασε το σύνδρομο αυτό γράφοντας θέματα πανελλήνιας εμβέλειας σε ημερήσιες εφημερίδες. Αυτή η σκιά του “επαρχιώτη” λοιπόν, που στον Παπαδιαμάντη καθαγιάζεται, εκείνον μοιάζει να τον ακολουθεί σαν κατάρα. Αυτή μπορεί να είναι μια από τις μομφές που ίσως τον κρατούν μακριά από τα σημερινά ενδιαφέροντα των ανθρώπων του κλεινού άστεως.

Μένης Κουμανταρέας: Ένας Σειληνός στην ακολουθία του Επιταφίου στο Νάσος Βαγενάς, Γιάννης Κοντός, Νινέττα Μαυρονικόλα (επιμ.): Με τον ρυθμό της ψυχής. Αφιέρωμα στον Γιώργο Ιωάννου (Κέδρος)

No 585

Nebojsa Zdravkovic (Σερβία)

Το πρώτο πράγμα που ενόχλησε τον Ιω. ή μάλλον τον τρόμαξε, ήταν η ταύτιση των λογοτεχνικών του προσώπων με τον ίδιο, σε συνδυασμό βέβαια με τα περί «ερωτικής ανορθοδοξίας». Ο συγγραφέας είχε ιδιαίτερα έντονους, εν προκειμένω, τους φόβους και τις φοβίες ενός δημοσίου υπαλλήλου (και μάλιστα εκπαιδευτικού) εκείνης της εποχής – και, φυσικά, όχι μόνον εκείνης. Έτσι, στην πρώτη του συνέντευξη στο Διαβάζω το Νοέμβριο του ’77, επισημαίνει και διαμαρτύρεται: (…) μοίραζε στους ακροατές του το διάγραμμα της διάλεξης, όπου γράφονταν φοβερά πράγματα όπως: “Εφηβεία και ερωτική ανορθοδοξία”… Έ, όχι δεν είμαστε ακόμα στην Ιστορία [της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας] του Δημαρά, οπότε μπορείς να μιλάς για τέτοια πράγματα – για τ’ όνομα του Θεού!» (Διαβάζω, 9, Νοε-Δεκ. 1977, 22α [Συν. 68]). Στο σημείο αυτό ο Ιω. μοιάζει να μην έχει γενικότερες αντιρρήσεις για την αυτοβιογραφική διάσταση που απέδιδε στα πεζά του η κριτική του Μα.

Στην ομιλία του πάλι στην «Τέχνη» το Δεκέμβριο του ’77, αφενός θεωρεί χαρακτηριστικό «άξεστων» ανθρώπων την ταύτιση λογοτεχνικών «επεισοδίων» και «ιδιωτικής ζωής» του λογοτέχνη, αφετέρου όμως επισημαίνει απλώς την «επιπολαιότητα του δράστη»: «Αλλά τα σημαντικότερα για μένα δεν σας τα είπα, (…) ούτε και θα σας τα πω επί λέξει. Είναι τα σημεία όπου ο περίπτυστος κριτικός μου γράφει για την ιδιωτική μου ζωή, όπως αυτός την αντιλαμβάνεται. Στη διάλεξη τα είπε πιο ξεκάθαρα. (…) Κοινοί μας φίλοι, μού μετέφεραν – και απορώ πώς – το εξής επιχείρημα: “Μα εσύ τα γράφεις μόνος σου, γιατί θυμώνεις που τα είπε κι αυτός; ” Δεν γράφω τίποτε μόνος μου, κάνουνμεγάλο λάθος. Δεν μπορούν να μου αποδίδουν τα επεισόδια των πεζογραφημάτων μου, τόσος άξεστοι είναι;» Και λίγες σελίδες πιο κάτω: «Ήρθε κατόπιν στην κατοχή μου το περιλάλητο “διάγραμμα”. Βλέποντας με τα ίδια τα μάτια μου τα σημειούμενα περί “ανορθοδοξίας” και λοιπά, έγινα έξω φρενών. Το φωτοτύπησα και άρχισα να το στέλνω σε φίλους. Μολονότι πολύ οργισμένος, το συνόδευα με σχόλια σχετικά μόνο με την επιπολαιότητα του δράστη, κι όχι άλλα βαρύτερα»

.

Ξενοφών Α. Κοκόλης: Η διαμάχη Μαρωνίτη – Ιωάννου 1977 – 2007 (Ίνδικτος)

No 584

Henry Scott Tuke

Έρωτας

Ο έρωτας είναι η ουσία
το φύλο δεν έχει σημασία
μπορεί να είναι αυτό
ή και διαφορετικό
Ο άνθρωπος δεν είναι ζώο:
είναι σάρκα ευφυής
αν και ενίοτε ασθενής
[Φ.Π.]

Ποτέ δεν ήμουν απ’ αυτούς που στον έρωτα ή τη φιλία
το ένα φύλο απ’ το άλλο προτιμούν.
Το ίδιο αγαπώ, όπως το πουλί στέκεται
όπου μπορεί να σταθεί.
[Ρ. Ρ.]

ΠεσσοΑ-Ω (Εξάντας)
Επιμέλεια: Μαρία Παπαδήμα

Νο 583

Σε παλικαράκι

(Μειρακίῳ)

.

Μακάρι, ουράνιοι θεοί, να κάθομαι σε όλη τη ζωή απέναντι στον αγαπημένο και να ακούω δίπλα μου την ευχάριστη φωνή του, να βγαίνω έξω, όταν βγαίνει, και να μοιράζομαι κάθε δραστηριότητα μαζί του. Ας εύχεται ο εραστής να φτάσει ο πολυαγαπημένος στη γεροντική ηλικία χωρίς καμιά στενοχώρια, χωρίς κακοτοπιές και λοξοδρομήματα στη ζωή και χωρίς να γνωρίσει ποτέ βάσκανη μοίρα. Αν όμως, όπως είναι νόμος της ανθρώπινης φύσης, τον αγγίξει αρρώστια, θα αρρωστήσω κι εγώ μαζί του και, όταν ανοίγεται, θα πλέω μαζί του σε φουρτουνιασμένη θάλασσα. Αν κάποιος βίαιος τύραννος του βάλλει δεσμά, θα βάλω γύρω μου τα ίδια σίδερα. Όποιος τον μισεί θα είναι εχθρός δικός μου και θα αγαπώ όσους είναι ευνοϊκά διατεθειμένοι απέναντί του. Αν δω ληστές ή εχθρούς να ορμούν καταπάνω του, θα οπλιστώ ακόμη και πέρα από τις δυνάμεις μου, και, αν πεθάνει, δεν θα μπορέσω να ζήσω. Ως τελευταίες εντολές σε όσους αγαπώ μετά από κείνον θα αφήσω να στήσουν κοινό τάφο για τους δυο μας, να ενώσουν τα κόκαλά μας και να μην χωριστεί ούτε η άλαλη σκόνη του ενός από του άλλου.

.

Λουκιανός: Έρωτες (Κάκτος)

No 582

Πεσ’ μου, παλικαράκι, από πού κατάγεσαι κι είσαι τόσο στον έρωτα σκληρός; Από τη Σπάρτη, θα μου πεις; Μα δεν είδες τον Υάκινθο ούτε συλλογίστηκες το χαμό του; Μήπως από τη Θεσσαλία; Ούτε, λοιπόν, ο Αχιλλέας από τη Φθία δεν σε δίδαξε; Μήπως από την Αθήνα; Από τους ανδριάντες του Αρμόδιου και του Αριστογείτονα μπροστά δεν πέρασες; Ίσως από την Ιωνία; Υπάρχει τίποτα αβρότερο απ’ αυτή τη χώρα, εκεί που κατοικούσαν οι Βράγχιοι και οι Κλάριοι, του Απόλλωνα οι εραστές; Μήπως πάλι από την Κρήτη, όπου ο φλογερός Έρως περιδιαβάζει στις εκατό πόλεις; Σκύθης μου φαίνεσαι και βάρβαρος, από κείνους τους βωμούς και τις αφιλόξενες ιεροτελεστίες. Έχεις, λοιπόν, το δικαίωμα να τιμήσεις τις πατροπαράδοτες συνήθειές στο. Κι αν δεν επιθυμείς να ζήσω, πάρε στο χέρι το ξίφος. Μη φοβάσαι, δεν θα σου ζητήσω χάρη. Ακόμη, και να με λαβώσεις λαχταρώ.

Φιλόστρατος: Επιστολαί ερωτικαί (Αφοί Τολίδη)

No 581

Andy Warhol (ΗΠΑ)

Καλή Χρονιά

Τροφή και βιβλία
Ένα ευρώ
Χάμπουργκερ και νουβέλες δεύτερο χέρι
Φτηνά τον βγάλαμε το φετινό Χειμώνα
Αν είχε σιντριβάνι στην Ομόνοια
Θα κάναμε Πρωτοχρονιά με παγωμένο ντους
Τζάμπα
Μπροστά στα έντρομα πρεζόνια
Πάρε με τώρα αγκαλιά –
Είναι ακόμα δωρεάν το στέρνο σου;
.
Αντώνιος Ρουσοχατζάκης: Άγιος Γυμνός (Γαβριηλίδης)