Νο 718

David Cantero (Ισπανία)

γιατί, όταν κοιμάσαι γίνεσαι παιδί
χαρταετός, παλίρροια, ταξιδιάρικο πουλί
μπορείς να καθορίσεις τη ζωή με τη σκανδάλη
να πατήσεις σαν τσιγάρο έναν παραπάνω
μπορείς να πας όπου θες να βρεις ελευθερία
να πετάξεις τα λεφτά σου
σε μια μεγάλη πλατεία
εσύ έφυγες
εγώ είχα μείνει εκεί
μέχρι που έσπασε το χρώμα και ήρθε το πρωί

Κωνσταντίνος Βήτα: θα διασχίσεις ένα πρωινό τον κόσμο (οξύ)

No 717

Rodrigo (Ισπανία)

Σημεία των καιρών

Ένα αμυδρό φωτάκι
σε μια παλάμη μέσα λαμπυρίζει.
Αντικατοπτρισμός μάλλον θα ‘ναι.
Ώσπου στ’ αυτί του τ’ ακουμπά.
Η τρυφερότητά του με κερδίζει.
Δυο χαλαροί δίπλα μου με λυμένα κορδόνια.
Απ‘ ό,τι πιάνω:
- Κατάπιε το.
- Με τίποτα δεν κατεβαίνει.
- Ε, τότε φτύσ’ το.

Χριστόφορος Λιοντάκης: Στο τέρμα της πλάνης (Καστανιώτης)

No 716

Raphael Perez (Ισραήλ)

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 στην Ερεσό αρχίζει να σχηματίζεται μια μορφή λεσβιακής κοινότητας κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Μια κοινότητα που χαρακτηρίζεται από έντονες σεπαρατιστικές τάσεις αποκλεισμού των ανδρών, οριοθέτηση των δικών της χωρικών ορίων, ωραία ατμόσφαιρα και έντονες συζητήσεις στο εσωτερικό της, αλλά και από αψιμαχίες και συγκρούσεις με τους ντόπιους. Οι πρώτες γυναίκες που ήρθαν έφτιαξαν καλύβες στη δεξιά πλευρά του Ψαροποταμού από καλάμια που μάζευαν από την γύρω περιοχή. Τους ανήκε ολόκληρο το τμήμα της αμμουδιάς που ήταν εγκατεστημένες οι καλύβες καθώς και το κομμάτι της θάλασσας και της παραλίας που εκτεινόταν μπροστά. Στο συγκεκριμένο σημείο της παραλίας η διέλευση των ανδρών ήταν απαγορευμένη και οι παραβάτες αντιμετωπίζονταν με αυστηρότητα. Με τον τρόπο αυτό οριοθέτησαν τα δικά τους χωρικά όρια και «χάραξαν» σύνορα η διέλευση των οποίων ήταν απαγορευμένη για τους «εκτός» της κοινότητας.
Η οριοθέτηση των συνόρων και η απαγόρευση της διέλευσης των ανδρών από το συγκεκριμένο κομμάτι της παραλίας ήταν μια κίνηση που προκάλεσε αντιδράσεις.
Οι σχέσεις με τους κατοίκους της Ερεσού χαρακτηρίζονταν από ένταση και αντιπαράθεση που φτάνει μέχρι την ανοιχτή σύγκρουση. Οι γυναίκες πήγαιναν στα καφενεία της Σκάλας μόνο για φαγητό. Αποτελούσαν ένα περίεργο φαινόμενο για τους ντόπιους. Κοντοκουρεμένες γυναίκες με «αλλόκοτη» εμφάνιση, ντύσιμο, τρόπους, συμπεριφορά, ομιλία. Δεν ήταν ευπρόσδεκτες σε αρκετά εστιατόρια, αλλά, και οι ίδιες προτιμούσαν να συχνάζουν σε έναν «δικό» τους χώρο, αν και ο ιδιοκτήτης του ήταν άνδρας. Ο χώρος αυτός βρισκόταν στη βορειοδυτική πλευρά της παραλίας λίγο πιο πάνω από τις καλύβες με τα καλάμια.

Βενετία Καντσά: δυνάμει φίλες, δυνάμει ερωμένες (Πολύχρωμος Πλανήτης)

No 715

Javier Ciga (Ισπανία)

Την εποχή των παλιών συμμαθητών τα πράγματα ήταν ξεκαθαρισμένα. Ο πούστης λεγόταν πούστης. Ο κωλομπαράς, κωλομπαράς. Και ο μπινές, μπινές. (Στη Μυτιλήνη τον μπινέ τον λένε ιμπνέ κι αυτό με κάνει να σκέφτομαι μήπως η λέξη είναι τούρκικη). Αυτά τα γκέι, τα μπάι, τα αμφί, τα ομοφυλόφιλος που συνηθίζουμε σήμερα δεν είχαν βγει στην αγορά.
Πούστης ή αδελφή ή τοιούτος ή ντιγκιντάγκας (κατά την έκφραση μερικών κυριών) ήταν αυτός που έσκυβε για να …πιάσει το σαπούνι (κουβέντα του αείμνηστου Στούπη που είχε το μεγαλύτερο παπάρι της πλατείας), κι ερχόταν ο άλλος από πίσω και “του τον φόραγε” ή “του τον έχωνε” ή του ξηγιόταν αρμυρό φιστίκι, όπως έλεγε ο Λιάκος, όταν μιλούσε μπροστά σε γυναίκες.
Κωλομπαράς ή κολόμπος ή κολόμβος ή (συντετμημένα) όμβος ή μερακλής ήταν εκείνος που δεν γούσταρε τις γυναίκες στο κρεβάτι αλλά τ’ αγοράκια. Και, φυσικά, τα όμορφα, στρουμπουλά και ροδομάγουλα αγοράκια, που, προφανώς, θα είχαν και τρυφερό κωλαράκι.
Τέλος, μπινές ήταν ο παντρεμένος που, στη σεξουαλική του ζωή, άλλοτε ήταν ενεργητικός (με τη γυναίκα του ή άλλες γυναίκες) και άλλοτε παθητικός: “τον έπαιρνε”, κατά το κοινώς λεγόμενο, από άντρες, νεαρής ηλικίας, τους οποίους πλήρωνε. Αν δεν είχε λεφτά (φτωχομπινές), ήταν διατεθειμένος να τους κάνει πλάτες για να κοιμηθούν με τη γυναίκα του, κι έτσι, να βγάλει την υποχρέωση.

Λευτέρης Παπαδόπουλος: Οι Παλιοί Συμμαθητές (Καστανιώτης)

Νο 714

Károly Ferenczy (Ουγγαρία)

ΓΕΦΥΡΑ ΕΛΙΣΑΒΕΤ

Μαζί κρυώναμε στη γέφυρα της Ελισάβετ,
όταν αγκαλιαστήκαμε για πρώτη φορά,
εγώ κρατούσα το κράνος του μπέιζμπολ,
για να μην το πάρει στον Δούναβη ο αέρας,
εσύ χαμογελούσες αμήχανα,
που δυο άντρες, να έτσι, και μόνο εδώ,
φιλιούνται ανάμεσα σε αυτοκίνητα και σε λεωφορεία.
Εσύ μένεις στην Πέστη, εγώ στη Βούδα,
δε μας ενώνει όμως η γέφυρα,
γιατί το δικό μου σώμα είναι ο Δούναβης,
το δικό σου σώμα η πόλη -
θα ήθελα να ρέω επάνω σου:
εις τους αιώνες των αιώνων μέσα σου, πάντα σε κίνηση,
να καθρεφτίζω θέλω τα φώτα σου που αναβοσβήνουν ασταμάτητα

Αντράς Γκέρεβιτς /Ουγγαρία

Ρούλα Κακλαμανάκη (επιμ.): Η κοινή μας φούγκα. Ανθολογία νέων Ούγγρων ποιητών (Γαβριηλίδης)
Μετάφραση: Vangi Szabó – Ρούλα Κακλαμανάκη

No 713

«Κάνουν όπως οι παντρεμένοι. Μοιάζουν μ’ εμάς».
«Είναι πιο πιστοί. Έχουν τα κόμπλεξ των κυνηγημένων αιρετικών και είναι πιο πιστοί ο ένας στον άλλο».
«Όχι ο Πάολο κι ο Ντονάτο».
«Ανήκουν σε διαφορετική γενιά».
«Έτσι είπε κι ο Ράφα».
«Ο Ράφα φέρεται περίεργα. Ένας άνθρωπος τόσο ισορροπημένος, να κάνει το λάθος να παρουσιάζει στον κόσμο τον εραστή του… Το φθινόπωρο δεν θα μιλάμε γι’ άλλο πράγμα».
Η Προύδεν μάς άκουγε λες και περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να παρέμεβει’ και τη βρήκε.
«Διάβηκε τον Ρουβίκωνα. Μου το είπε».
«Του μίλησες καθαρά;
«Υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη μεταξύ μας. Τον ρώτησα τι επεδίωκε παρουσιάζοντας στον κόσμο τον Βιθέντε και μου απάντησε ότι βαρέθηκε να προσποιείται, ότι βρισκόμαστε πλέον στον εικοστό αιώνα, ότι κουράστηκε να έχει διπλή προσωπικότητας».
«Ο Βιθέντε δεν φαίνεται κακό παιδί».
«Θα μπορούσε να είναι χειρότερος».
Παρατήρησε η Προύδεν με κάποια στενοχώρια.
«Είναι τόσο ευαίσθητοι… Οι καημένοι!»

Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν: Τα χαρούμενα αγόρια της Ατζαβάρα (Κατσανιώτης)

No 712

Jean Léon Gerôme (Γαλλία)

Ο Γνάθων αντίθετα ήταν άνθρωπος που ήξερε μόνο να τρώει, να πίνει, να μεθάει και μετά το μεθύσι να νοιάζεται για τις σαρκικές ηδονές. Δεν ήξερε άλλο από τα σαγόνια, την κοιλιά και τα κάτω από την κοιλιά. Στην θέα του Δάφνη, όταν αυτός έφερε τα δώρα, δεν έμεινε ασυγκίνητος, αλλά, καθώς ήταν από φυσικού του παιδεραστής, μπροστά σε τέτοια ομορφιά που ούτε στην πόλη δεν έβρισκε, αποφάσισε να του κάνει ερωτικές προτάσεις και πίστευε πως ο νέος σαν βοσκός που ήταν θα πειθόταν εύκολα.
Αφού πήρε την απόφαση, δεν ακολούθησε τον Άστυλο στο κυνήγι, αλλά κατέβηκε στο μέρος όπου έβοσκε ο Δάφνης τα κοπάδια για να δει τις κατσίκες, όπως είπε, στην πραγματικότητα όμως για να δει τον Δάφνη. Τον καλόπιανε μιλώντας κολακευτικά για τις κατσίκες του και του ζήτησε να παίξει στη φλογέρα ένα βουκολικό σκοπό, λέγοντας του πως γρήγορα θα τον κάνει ελεύθερο, αφού είχε μεγάλη δύναμη.
Όταν είδε πως του κέρδισε την εμπιστοσύνη, μια νύχτα του έστησε καρτέρι την ώρα που έφερνε τις κατσίκες από τη βοσκή. Στην αρχή έτρεξε εμπρός του και τον φίλησε κι ύστερα του ζήτησε να του δοθεί από πίσω, όπως δίνονται οι κατσίκες στους τράγους.
Ο Δάφνης, που δεν κατάλαβε αμέσως, του είπε πως το σωστό είναι οι τράγοι να βατεύουν τις κατσίκες κι ότι ποτέ κανείς δεν είδε τράγο να βατεύει τράγο ή κριάρι αντί για προβατίνα, ούτε τους πετεινούς άλλους πετεινούς αντί για κότες.
Όμως ο Γνάθων πήγε να τον πιάσει με τα χέρια του και να τον βιάσει. Ο Δάφνης έσπρωξε τον μεθυσμένο, που με δυσκολία στεκόταν στα πόδια του, και τον έριξε κατά γης.

Λόγγος: Δάφνης και Χλόη (Κάκτος)

No 711

Η παιδεραστία
Ο έρωτας των αρχαίων Ελλήνων έχει διπλό χαρακτήρα. Είναι έρωτας προς τις γυναίκες και έρωτας προς τούς άνδρες, με την πλήρη υποταγή τού γυναικείου φύλου, ο υψηλός έρωτας είναι κυρίως προς τούς άνδρες. και για την ακρίβεια προς το νεαρά αγόρια, τούς παίδες, εξ ου και η λέξη παιδεραστία και παιδεραστής. ο ερωμένος ήταν νέο παιδί στην περίοδο της ήβης, απ' τα 14 ως τα 20, αλλά ο Πλάτων στο Συμπόσιο (18 Ι ΟΕ) μας πληροφορεί πώς συνήθως άρχιζαν νωρίτερα, πριν ακόμα εμφανιστεί το γένι στα παιδιά. Βέβαια αυτός ήταν ο κανόνας, γιατί γνωρίζουμε πώς ο Ευριπίδης ήταν ερωτευμένος με τον τραγικό ποιητή Αγάθωνα όταν ο τελευταίος ήταν ήδη 40 χρονών, λέγοντας πώς δεν είναι μόνον όμορφη η άνοιξη των ωραίων παιδιών, αλλά και το φθινόπωρό τους. το ερωτικό πάθος ήταν τόσο μεγάλο ώστε οδηγούσε σε σκηνές άγριας ζηλοτυπίας, ή σε περίπτωση άρνησης οδηγούσε και σε αυτοκτονία, όπως μας παραδίδει η Σούδα για κάποιον Μέλητο. Ο εραστής, αν τύχαινε ο ερωμένος να τον βασανίζει, έχανε τον ύπνο του. Περνούσε συχνά όλη τη νύχτα έξω απ' την πόρτα τού σπιτιού τού αγαπημένου του, κι αυτό λεγόταν «θυραυλεϊν» ή τού έκανε καντάδες προσπαθώντας με το τραγούδι να τού μαλακώσει την καρδιά. Είναι τα περίφημα «παρακλαυσίθυρα» τραγούδια, αυτά δηλαδή πού έλεγε κλαίγοντας έξω άπ' την πόρτα. το όνομα τού αγαπημένου του το έγραφε στα δέντρα, στους τοίχους, στους δρόμους, παντού, προσθέτοντας συνήθως δίπλα τη λέξη καλός (δηλαδή ο τάδε είναι ωραίος, ή αγαπώ τον τάδε). Ο Ησύχιος στη λέξη «Δήμος καλός» μας πληροφορεί ότι «έθος ήν τοίς έρασταίς (ήταν συνήθιο οι εραστές) επιγράφειν πανταχού τα των παίδων ονόματα» (εικ. 12). Ή παιδεραστία ήταν διαδομένη σε πάρα πολλές πόλεις - κράτη, όχι όμως σε όλες, καθώς πληροφορεί ο Ξενοφών (Λακεδαιμονίων Πολιτεία 2.13) πού λέει πώς υπάρχουν και εκείνοι οι οποίοι απαγορεύουν εξ ολόκληρου να πλησιάζουν οι εραστές τα αγόρια. Ή παιδεραστία στην Ελλάδα, λέει ο Λουκιανός, πώς αναπτύχθηκε μεταγενέστερα και το αποδίδει στην άνθιση της φιλοσοφίας και της έρευνας πού οδήγησε στον παιδεραστικό έρωτα. Ή μυθική παράδοση αναφέρει ως πρώτο παιδεραστή, το βασιλιά της Θήβας Λάιο πού απήγαγε το νεαρό Χρύσιππο, ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος ήταν ζευγάρι παιδεραστικό, καθώς παραδίδουν μεταγενέστεροι συγγραφείς, το ίδιο και ο Αχιλλέας κι ο Αντίλοχος, ο γιος τού Νέστορα. για τον έρωτα τού Αχιλλέα και τού Πάτροκλου ο Αισχύλος έγραψε την τραγωδία Μυρμιδόνες. Ο ίδιος έγραψε και την τραγωδία Λάιος για τον έρωτα προς το Χρύσιππο. Ο Σοφοκλής διαπραγματεύθηκε παιδεραστικούς έρωτες στην τραγωδία Νιόβη και στο σατιρικό δράμα Αχιλλέως ερασταί. Κι ο Ευριπίδης έγραψε τραγωδία με τίτλο Χρύσιππος. Γι' αυτό και πολλοί, καθώς αναφέρει ο Αθηναίος, αποκάλεσαν την τραγωδία παιδεράστρια. Ολόκληρη φιλολογία αναπτύχθηκε γύρω άπ' τον έρωτα των αγοριών. ο Στησίχορος εγκαινίασε ένα ποιητικό είδος, τα παίδια ή παιδικά, δηλ. τα παιδεραστικά ποιήματα και γνωρίζουμε πώς ο Στράτων κατάρτισε ολόκληρη ανθολογία αποκλειστικά από παιδεραστικά ποιήματα πού σώζονται στο 12ο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας με τίτλο Στράτωνος Μούσα Παιδική (δηλ. παιδεραστική ποίηση). Ρήτορες όπως ο Λυσίας κι ο Δημοσθένης (αν είναι γνήσιος ο λόγος πού τού αποδίδεται) έγραψαν ερωτικούς λόγους. «Είς έρως γνήσιος, ο παιδικός (δηλ. ο παιδεραστικός) έστιν» διακήρυσσαν, καθώς παραδίδει ο Πλούταρχος (είκ.13).

Ανδρέας Λεντάκης: Η ερωτική ζωή στην αρχαία Ελλάδα (περιοδικό Αρχαιολογία τχ. 10)

No 710

Γιάννης Τσαρούχης

«Είναι ένας ψηλός, αδύνατος νέος με αεικίνητα, διεισδυτικά μάτια που γυαλίζουν από εξυπνάδα και πνεύμα. Όσοι τον γνώρισαν και έμειναν κοντά του, έχουν να κάνουν με την ευστροφία του μυαλού του, με την πολυμέρεια των ενδιαφερόντων του και την ευρυμάθειά του. Ακούραστος μελετητής, το πιο συνηθισμένο είναι να τον συναντήσεις να γυρίζει μ’ ένα βιβλίο στην τσέπη».
Το πιο πάνω πορτρέτο, δημοσιευμένο το 1957 από τον Αλέξανδρο Κοτζιά, αναφέρεται στον τριαντάχρονο Μίνω Βολανάκη που τη χρονιά εκείνη είχε παρουσιάσει τη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη στο θεατρόφιλο κοινό του Λονδίνου.
[…]
Η ενασχόληση του Βολανάκη με τη μετάφραση επιγραμμάτων από τη λεγόμενη Ελληνική Ανθολογία ή Παλατινή Ανθολογία χρονολογείται πριν από το 1998. Τον Μάρτιο του 1998 ο Βολανάκης ανέγνωσε αποσπάσματα από τις μεταφράσεις του στο πλαίσιο ποιητικών βραδιών διοργανωμένων από τη θεατρική εταιρεία «Πράξη» στο Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας*

*«Ο Βολανάκης διαβάζει ποίηση» Το Βήμα 15/3/1998. Τα χειρόγραφα και δακτυλόγραφα έγγραφα από τη μετάφραση της Παλατινή Ανθολογίας φυλάσσονται στο Σωματείο Φίλων Μίνου Βολανάκη.

Κων/να Σταματογιάννη: Μίνως Βολανάκης. Το προνόμιο της παρουσίας (ergo)