Στη Θήβα αρπαγή αγοριών αποδίδεται στον αρχαίο βασιλιά Λάιο, ο οποίος, κατά τη θηβαϊκή παράδοση, καθιέρωσε την παιδεραστία αρπάζοντας τον Χρύσιππο, τον γιο του Πέλοπα, και κάνοντάς τον ερωμένο του (Αθήναιος 13.602’ Αιλίανος, Περί ζώων ιδιότητος 6.15’ Ποικίλη ιστορία 13.5’ Απολλόδωρος 3.44)
Όπως στη Θήβα (Ξενοφών, Συμπόσιον 8.32f’ Πλάτων, Συμπόσιον 182b), έτσι και στην Ηλεία ο έρωτας των αγοριών περιλάμβανε το ερωτικό στοιχείο, χωρίς να υστερεί σε θρησκευτικό αίσθημα. Ο Πλούταρχος παρατηρεί αυτό τον συνδυασμό του αισθησιασμού και του ηρωισμού της αυτοθυσίας στη Χαλκίδα (Ερωτικός 17’ εκεί είναι και το τραγούδι των Χαλκιδέων) της Εύβοιας και των αποικιών της. Σώζεται ένα τραγούδι που έγινε γνωστό καθώς και ένα παρόμοιο του Σελεύκου (Αθήναιος 15.697d), που λέει ότι ο έρωτας των αγοριών είναι πιο πολύτιμος από τον γάμο λόγω της φιλίας με την οποία δένει τους πολεμιστές. Το τραγούδι τω Χαλκιδέων, του οποίου ο δημιουργός είναι άγνωστος, λέει:
Παιδιά που είχατε τη χάρη και προγόνους λαμπρούς, μη στερήσετε την ομορφιά σας από τους γενναίους και ο Έρωτας που παραλύει τα μέλη ακμάζει στην πόλη της Χαλκίδας.Hans Licht: Η ερωτική ζωή των αρχαίων Ελλήνων (Κάκτος)
2 σχόλια:
Η μελέτη είναι βασισμένη στη γενική αρχή ότι ο ελληνικός πολιτισμός σε όλες τις εκδηλώ σεις του έχει τη ρίζα του και την πρωταρχική αιτία του στη σεξουαλικότητα. Όχι μόνο στην ερωτική ζωή αλλά και στις θρησκευτικές αντιλήψεις, στην τέχνη και στη λογοτεχνία, στην κοινωνική και στη δημόσια ζωή, στις διασκεδάσεις, στις γιορτές και στις θεατρικές παραστάσεις, με λίγα λόγια παντού, η σεξουαλικότητα είναι κυρίαρχη συνιστώσα. Ο ερωτισμός επομένως είναι το κλειδί για την κατανόηση της ελληνικής νοοτροπίας γενικότερα, και κατά συνέπεια η γνώση του ελληνικού ερωτισμού είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια βαθύτερη γνωριμία με τη ζωή των αρχαίων Ελλήνων.
Οι Έλληνες αντιμετώπιζαν τον ερωτισμό με απλότητα και φυσικότητα σαν κάτι αυτονόητο, πράγμα που σε μας σήμερα φαίνεται σχεδόν αδιανόητο. Όπως η λέξη «αμαρτία» είναι ξένη στη γλώσσα των Ελλήνων, έτσι και η ηθικότητά τους ήξερε μόνο την αδικία, την παρανομία και το έγκλημα. Σε κάθε περίπτωση, καθένας είχε το δικαίωμα να διαθέτει το σώμα του ό πως ήθελε.
Η εκπληκτικά μεγάλη κατανόηση των Ελλήνων για την ο μορφιά, η διονυσιακή χαρά τους για το μεγαλείο του ανθρώπινου σώματος εξευγένιζε γι’ αυτούς κάθε σεξουαλικότητα, μόνο αν βασιζόταν στην αληθινή αγάπη, αν δηλαδή στηριζόταν στη λαχτάρα για το ωραίο.
Τα ερωτικά θέματα δεν ή ταν ο απαγορευμένος και δελεαστικός καρπός, αφού ούτε καλύπτονταν με το πέπλο του μυστηρίου ούτε έφεραν το στίγμα του αμαρτωλού, καθώς και, επειδή η σχεδόν ανεξέλεγκτη αισθησιακότητα των Ελλήνων λαμπρυνόταν πάντα από την επιθυμία για την ομορφιά, η ερωτική τους ζωή αναπτυσσόταν με υπερχειλή δύναμη αλλά και αξιοζήλευτη υγεία.
Το βιβλίο μελετά τις εκφράσεις, εκδηλώσεις και ιδιομορφίες του έρωτα στην ελληνική αρχαιότητα στα παρακάτω κεφάλαια:
1. Γάμος και ζωή των γυναικών
2. Η ανθρώπινη μορφή (Ένδυση, Γυμνότητα, Σωματική αγωγή, Διαγωνισμοί ομορφιάς, Λουτρά κ.ά.)
3. Θρησκεία και ερωτισμός
4. Ο έρωτας του άνδρα για τη γυναίκα
5. Αυνανισμός
6. Τριβαδισμός
7. Πορνεία (Οίκοι ανοχής, Εταίρες, Πορνεία στους ναούς)
8. Ανδρική ομοφυλοφιλία
9. Διαστροφές της ερωτικής ζωής
10. Συμπληρωματικά για την ερωτική ζωή των Ελλήνων (Σεξουαλικά όργανα, Ευνουχισμός, Περιτομή, Αφροδισιακά, Άσεμνοι όροι και βωμολοχίες, Αιμομιξία)
Με ευχάριστη και ζωντανή γραφή, παράλληλα όμως με απόλυτη επιστημονική τεκμηρίωση μέσα από τις πηγές της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, το βιβλίο αγγίζει ένα πολυσυζητημένο θέμα και καλεί τον άνθρωπο του σήμερα να αποδεσμευτεί από τις σύγχρονες αντιλήψεις και να συναισθανθεί τον αρχαί ο ελληνικό τρόπο σκέψης, τόσο στις γενικές του εκφράσεις όσο και ειδικά στο ζήτημα του έρωτα, και έτσι να κατανοήσει την υψηλή ηθική των Ελλήνων, της οποίας το ανώτερο αξίωμα εκφραζόταν στο καλός καγαθός, «ωραίος σε σώμα και ψυχή».
Το βιβλίο, τέλος, χρησιμεύει για τον αναγνώστη και σαν ένας πλήρης οδηγός πάνω στα έργα των αρχαίων συγγραφέων που μελετούν τον έρωτα και την ερωτική συμπεριφορά των Ελλήνων.
Τα αγόρια δεν αγοράζονταν μόνο με λεφτά. Κάποτε προσλαμβάνονταν με συμβόλαιο για μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα. Πέρα από άλλες ενδείξεις, ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα μαρτυρία αποτελεί ο λόγος που έγραψε ο Λυσίας το 339 π.Χ. για έναν Αθηναίο που ερωτεύτηκε ένα αγόρι από τις Πλαταιές, τον Θεόδοτο. Ένας λοιπόν ονόματι Σίμων που είχε επίσης ερωτευτεί το ίδιο αγόρι τον κατηγόρησε για σωματική βιαιοπραγία εκ προμελέτης, αδίκημα το οποίο τότε η νομοθεσία τιμωρούσε με εξορία και δήμευση περιουσίας. Στο αλησμόνητο αυτό νομικό κείμενο αναφέρεται με μεγάλη λεπτομέρεια και απόλυτη ειλικρίνεια, δίνοντας την εντύπωση ότι πρόκειται για κάτι τόσο φυσικό, ότι ο άνδρας προσέλαβε τον νεαρό με συμβόλαιο για να τον χρησιμοποιήσει για τον σκοπό αυτό. Σύμφωνα με τους όρους του συμβολαίου, λέγεται ότι ο Θεόδοτος έλαβε 300 δραχμές.
Ακόμη, από άλλες γραπτές πηγές μαθαίνουμε ότι ήταν μάλλον βέβαιο πως στην Ελλάδα, τουλάχιστον στην Αθήνα και άλλες παραθαλάσσιες πόλεις, υπήρχαν οίκοι ανοχής ή πανδοχεία, όπου ήταν αγόρια ή νέοι διαθέσιμοι μόνοι ή μαζί με κορίτσια επ’ αμοιβή. Έτσι ο Αισχίνης λέει: «Ξέρετε βέβαια εκείνους τους τρόφιμους των σπιτιών που κατά κοινή ομολογία κάνουν αυτή τη δουλειά. Λοιπόν και αυτοί ακόμη, όταν κάνουν κάτι τέτοιο, από ντροπή κρατάνε τα προσχήματα και κλείνουν τις πόρτες» (Κατά Τιμάρχου 74).
Συνήθως οι τρόφιμοι των οίκων αυτών ήταν νέοι που αιχμαλωτίστηκαν στον πόλεμο και μετά πουλήθηκαν. Το πιο γνωστό σχετικό παράδειγμα είναι ο Φαίδων ο Ηλείος (Διογένης Λαέρτιος 2. 105), με τον οποίο ο Σωκράτης έκανε τη μέρα του θανάτου του τον περίφημο διάλογο για την αθανασία της ψυχής. Ο Φαίδων ήταν γόνος γνωστής οικογενείας. Κατά τη διάρκεια του πολέμου της Σπάρτης με την Ηλεία έπεσε στα χέρια του εχθρού, νεαρός ακόμη. Στην Αθήνα τον πούλησαν και τον αγόρασε ο ιδιοκτήτης ενός τέτοιου οίκου. Εκεί τον γνώρισε ο Σωκράτης και προέτρεψε έναν ευκατάστατο μαθητή του να τον εξαγοράσει.
Hans Licht: Η ερωτική ζωή των αρχαίων Ελλήνων (Κάκτος, 2008)
Δημοσίευση σχολίου